بهره‌وری چهار برابری لکوموتیو برقی در مسیر ریلی تهران- مشهد

اکنون بیش از ۱۰سال از برگزاری اولین مناقصه برقی کردن راه‌آهن تهران- مشهد و نزدیک به ۱۰ سال از تعیین کنسرسیوم برنده و بیش از ۶ سال از ترک تشریفات مناقصه و واگذاری پروژه به شرکت CMC چین می‌گذرد و با وجود تامین منابع لازم سهم ۱۵درصدی دولت ایران و اعلام انصراف شرکت مذکور، این پروژه مهم و حیاتی همچنان فاقد تحرک به‌نظر می‌رسد. برقی‌سازی راه‌آهن تهران- مشهد براساس برنامه چهارم توسعه برای افزایش حمل مسافر ریلی در سال ۱۳۸۲ پیشنهاد شد و مورد موافقت وزیر وقت راه و ترابری قرار گرفت و پس از اخذ قیمت از شرکت‌های متعدد خارجی، موضوع در اواخر سال ۸۴ با استاندار خراسان‌رضوی مطرح شد و در دستور کار هیات دولت قرار گرفت. با تصویب هیات دولت قرار شد برقی شدن راه‌آهن تهران- مشهد مورد مطالعه قرار گیرد. ولی سازمان برنامه مطالعه کل مسیرها را بر‌ی اولویت بندی در سال ۸۵ مصوب کرد و پس از ارائه گزارش مشاور خارجی و تایید آن، در سال ۸۶، فقط بودجه برای برقی شدن مسیر بدون ناوگان مصوب شد.

به‌دلیل طولانی بودن مدت متوسط ۸ سال برای مذاکرات و خرید لکوموتیو در دو پروژه آلستوم و زیمنس و بنا به دستور وزیر وقت تامین لکوموتیو نیز در مناقصه منظور شد و پس از انتشار آگهی ارزیابی کیفی پیمانکاران در سال ۸۶ و حضور ۷۴ شرکت‌کننده، شرکت‌ها به تشکیل کنسرسیوم‌های قوی ترغیب شدند و در نهایت پیشنهاد پنج گروه دریافت شد. برآورد کارشناسی مجری طرح قبل از باز کردن پیشنهادها ۸۵۳میلیون یورو اعلام شد. این هزینه شامل برقی کردن راه‌آهن تهران- مشهد با سرعت ۲۵۰ کیلومتر بر ساعت، برقی کردن مسیر دوخطه جدید تهران- گرمسار، تامین۷۰ دستگاه لکوموتیو مسافری و باری، تعمیر و نگهداری ۵ساله، ۱۰۰ مگاوات نیروگاه پشتیبان، ماشین‌آلات تعمیر و نگهداری، تجهیز تعمیرگاه‌ها، احداث ساختمان‌های اسکادا و دپوی ماشین‌آلات ظرف ۳۰ماه و نقشه راه برای رسیدن از سرعت ۱۶۰ به ۲۵۰ کیلومتر بر ساعت بود.

در این راستا تاییدیه دفتر فنی شرکت توسعه زیرساخت بر سال ۸۶ برای سرعت ۲۳۰کیلومتر بر ساعت، تاییدیه اداره کل علائم برای سرعت ۲۵۰ کیلومتر بر ساعت و تاییدیه شرکت سازنده ترمز برای سرعت ۲۰۰ کیلومتر در ساعت برای واگن‌هایی با دو دیسک ترمز اخذ و با مجوز اداره کل خط راه‌آهن عبور واگن با عرض ۲/ ۳ متر و با پیش‌بینی دفتر برقی عبور واگن مسافری عرض ۴/ ۳ متر و واگن دوطبقه کانتینری میسر شد. با بررسی ابعاد مختلف این پروژه به‌نظر می‌رسد غفلت از اولویت‌های بومی‌سازی در این پروژه مهم، موجب افزایش هزینه و از دست دادن فرصت‌هایی همچون کاهش وابستگی در تامین موتور دیزلی شده درحالی‌که با برقی کردن زمان سیر قطار ۱۲واگنه با یک لکوموتیو از حدود ۱۲ ساعت به کمتر از هفت ساعت کاهش می‌یابد. این موضوع در کاهش زمان سیر مبین تاثیر بالاتر از ۱۰ برابری برقی‌ کردن نسبت به افزایش سرعت بود.