یک موسسه اعتبارسنجی قبرسی بررسی کرد
جایگاه مرزی ایران در ریسک اعتباری
بانک مرکزی ایران، گزارش انگلیسی و ترجمه فارسی آن را در تارنمای خود قرار داد.خلاصه گزارش CI این است که رتبه حاکمیتی بلندمدت پول داخلی و خارجی ایران در سطح BB- و رتبه حاکمیتی کوتاه‌مدت پول داخلی و خارجی ایران در سطح B، قرار دارد. همچنین این موسسه اعلام کرد که رتبه چشم‌انداز اقتصاد ایران در سطح «باثبات» است. اما این رتبه‌ها دقیقا بازگوکننده چیست و چه پیامی برای سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی دارد؟ «دنیای اقتصاد» به بررسی این موضوع پرداخته است.
مرز ریسک‌پذیری در ایران
موسسه CI به شکل رسمی در سال ۱۹۸۲ میلادی در قبرس تشکیل شد. این موسسه ارزش اعتباری بانک‌ها، شرکت‌های مالی و تاجران را مورد ارزیابی قرار می‌دهد و رتبه اعتباری آنها را منتشر می‌کند. موسسه CI در حال‌‌حاضر رتبه اعتباری بیش از ۳۰۰ بانک، شرکت و موسسه مالی در ۳۹ کشور را تحلیل می‌کند.
در گزارش این موسسه درباره ایران، اعتبار پول داخلی و خارجی مورد ارزیابی قرار گرفته است. این نحوه ارزیابی، یکی از دسته‌بندی‌هایی است که این موسسه انجام می‌دهد. در رتبه اعتباری پول خارجی، توانایی و تمایل دولت در قبال انجام تعهدات مالی خارجی موردسنجش قرار می‌گیرد. در این شاخص همچنین محدودیت‌های تحمیل شده از سوی دولت بر تبدیل ارز محلی به خارجی نیز درنظر گرفته می‌شود. سنجش پول داخلی، توانایی و تمایل کلیه تعهدات مالی در یک زمان خاص را رصد می‌کند. رتبه‌بندی پول داخلی و خارجی شرایط اقتصادی، مالی و ریسک‌های هر کشور که بر تعهدات اعتباری اثرگذار است را در محاسبات خود پوشش می‌دهد.
موسسه CI در دو قالب کوتاه‌مدت و بلندمدت رتبههای خود را ارائه می‌دهد. منظور CI از کوتاه‌مدت، زمان کمتر از یک سال است. دو سطح یا گرید در اعتبارسنجی این موسسه مشاهده می‌شود؛ کلاس «سرمایه‌گذاری» و کلاس «قماری» یا پرریسک. در واقع اگر دولتی در سطح سرمایه‌گذار قرار گیرد، سیگنالی به سرمایه‌گذاران می‌دهد که آن کشور از ریسک پایینی برخوردار است. برعکس، سطح قماری ریسک بالایی را برای مخاطبان تداعی می‌کند.
کشورهای موجود در یک کلاس، کاملا هم‌مرتبه نیستند. CI برای تفکیک دقیق‌تر کشورها، سه رتبه مجزا را برای کلاس سرمایه‌گذار درنظر گرفته است. وضعیت مطلوب سرمایه‌گذاری در بلندمدت با نمره AAA نمایان می‌شود. در سطوح بعدی بلندمدت، A و BBB قرار می‌گیرند. برای دید کوتاه‌مدت نیز کلاس سرمایه‌گذاری با نمره‌های A۱، A۲ و A۳ از هم مجزا می‌شوند. این تفکیک برای کشورهای دارای ریسک نیز وجود دارد. مثلا برای دید بلندمدت در گروه پرریسک، کشورها با ۶ نمره متفاوت از یکدیگر جدا می‌شوند. کمترین ریسک این گروه با نمره BB مشخص می‌شود و بیشترین ریسک با نمره D.
موسسه CI به ایران هم برای پول داخلی و هم برای پول خارجی نمره BB- را داده است. این نمره برای دید بلندمدت است. در حقیقت رتبه اعتباری ایران در گروه پرریسک قرار گرفته اما بهترین نمره را در این دسته کسب کرده است. در واقع ایران یک جایگاه مرزی در اعتبارسنجی این موسسه کسب کرده است؛ مرز بین کشورهای پرریسک و کم‌ریسک.
BB دقیقا چه مفهومی برای سرمایه‌گذار دارد؟ BB نمایانگر این مفهوم است که ظرفیت انجام تعهدات مالی تحت‌تاثیر تغییرات متضاد شرایط داخلی و خارجی قرار دارد. در واقع اتفاقات محتملی وجود دارد که در صورت وقوع، ریسک سرمایه‌گذاری در آن کشور را افزایش می‌دهد. موسسه CI کاملا در گزارش خود این اتفاقات را توضیح داده که بیشتر آنها ریسک‌های سیاسی و منطقه‌ای ایران است. هر چند در این نمره‌دهی یک علامت منفی نیز قید شده که نشانگر این است که رتبه ایران کمی کمتر از همتایان خود در گرید BB قرار می‌گیرد. رتبه اعتباری ایران با نگاه کوتاه مدت نیز به دلایلی مشابه نمره B را کسب کرده است. نمره B، بالاترین سطح در کشورهای دارای ریسک در افق کوتاه‌مدت است. این سطح بیانگر آن است که انجام تعهدات مالی به دلیل حوادث غیرقابل پیش‌بینی برای آن کشور در خطر است.
CI برای نشان دادن چشم‌انداز اعتباری یک کشور، سه حالت مثبت، منفی و باثبات را در نظر می‌گیرد. وضعیت مثبت، نشانه احتمال پیشرفت در وضعیت اعتباری طی ۱۲ ماه آینده است. وضعیت باثبات نیز به منزله این است که تغییر خاصی در رتبه اعتباری در طول یک سال آینده دیده نخواهد شد. CI پیش‌بینی کرده ایران در وضعیت باثبات قرار دارد.
راجع به ایران، نسبت به آخرین گزارش این موسسه تغییر محسوسی رخ نداده است. از جمله کشورهایی که اعتبار مالی آنها توسط این موسسه سنجیده شده است، می‌توان به امارات متحده عربی، قطر، کویت، مصر، بحرین، ترکیه و عربستان سعودی اشاره کرد. در آخرین گزارش این موسسه درمورد ترکیه، رتبه اعتباری این کشور مانند ایران ارزیابی شده است. هر چند در افق بلندمدت ترکیه اندکی بهتر و نمره BB+ را کسب کرده است، اما درمورد عربستان وضعیت طور دیگری است. رتبه اعتباری عربستان در دید کوتاه مدت در بهترین سطح یعنی A۱ قرار گرفته است. با افق بلندمدت نیز CI سرمایه‌گذاری در این کشور را با دادن نمره A+ کم‌ریسک ارزیابی کرده است.
دلایل رتبههای ارائه شده
CI صراحتا در گزارش خود تاکید می‌کند که رتبه‌بندی‌های انجام‌شده تحت‌تأثیر روابط پرتنش موجود بین دولت ایران و دولت کنونی ایالات‌متحده از نقطه‌نظر لغو تحریم‌ها و همچنین روند کُند انجام اصلاحات اساسی و وجود نااطمینانی‌های سیاسی و منطقه‌ای قرار دارد. CI معتقد است رتبه اقتصادی ایران از بابت تداوم عدم انعطاف در هزینه‌های بودجه‌ای، ضعف نظام مالی، کمبودهای نهادی (از جمله در زمینه انتشار داده‌های آماری) و سیاست پیچیده داخلی تحت فشار قرار دارد. این موسسه بهبود این وضعیت را زمان‌بر و مستلزم پایبندی به اجرای اصلاحات ساختاری عمده می‌داند.
اعتقاد کاپیتال اینتلیجنس (CI) آن است که خروج محتمل ایالات متحده از قرارداد هسته‌ای (با ایران)، احتمالا بر تداوم پایبندی طرف‌های اروپایی به توافق هسته‌ای تأثیر نخواهد گذاشت. علاوه بر آن، CI تأثیر این تحولات بر اقتصاد ایران را محدود و قابل کنترل دانست؛ استدلال تحلیلگران CI این است که ایران مبادلات خارجی خود را به یورو انجام می‌دهد و در زمینه تجارت به بازارهای آسیایی اتکا دارد و در نتیجه از خروج آمریکا کمترین آسیب را می‌بیند. این موسسه اعتبارسنجی عوامل ریسک ژئوپلیتیک را قابل تشدید خوانده است. آنها معتقدند با توجه به تداوم اختلافات در سوریه، عراق و یمن و نیز در روابط بین ایران و شورای همکاری کشورهای عرب خلیج فارس(GCC)، خصوصا عربستان سعودی ریسک‌های منطقه‌ای به قوت خود باقی می‌مانند. اما نکته‌ای که علاوه بر ریسک‌های سیاسی در این گزارش بر آنها تاکید شده، اصلاحات اساسی و ساختاری است. موضوعی که می‌تواند پلی برای انتقال ایران از دسته کشورهای پرریسک به دسته سرمایه‌پذیر باشد. این موسسه بر این عقیده است که مسیر اصلاحات در برنامه ششم توسعه ایران ترسیم شده است. این برنامه بر جذب سرمایه و تبیین اصلاحات گسترده حقوقی، بانکی و اقتصادی برای غلبه بر کاهش ضعف‌های ساختاری استوار است. CI در گزارش خود تصریح کرده است که در صورت اجرای اصلاحات مندرج در برنامه و تحقق اهداف مربوطه، چشم‌انداز میان‌مدت اقتصاد ایران به‌شدت تقویت خواهد شد.
ارسال نظر