ایران و اروپا به‌خاطر برجام متحد شوند

ناراحتی ظریف قابل فهم است؛ به نظر او فرانسه، انگلیس و آلمان (E۳) ماموریت احمقانه‌ای را آغاز کرده‌اند. هیچ دلیلی وجود ندارد که تصور شود پیشنهاد اعمال تحریم‌های اتحادیه اروپا علیه ایران که شامل برنامه موشکی ایران و حمایت از دولت سوریه شود، بتواند رئیس‌جمهور دونالد ترامپ را راضی کند؛ مخصوصا که جنگ طلبانی مانند پومپئو و بولتون او را احاطه کرده‌اند.

به نظر ظریف «E۳» در حال خیانت به روح برجام است. فرانسه، انگلیس و آلمان در نظر دارند ایران را که به‌طور کامل به مفاد برجام متعهد بوده با اعمال تحریم‌هایی به‌منظور جلب نظر ایالات‌متحده که ناقض برجام است، مجازات کنند.

آنچه مشخص نیست این است که آیا ظریف تحریم‌های «E۳» را با اطمینان دادن به اروپایی‌ها برای باقی ماندن در برجام تا هر زمانی که اروپا، چین و روسیه در این توافق باشند، می‌تواند کاهش دهد. پیام ایران درباره این سوال مبهم بوده است؛ هفدهم فوریه حسن روحانی تاکید کرد که «کشورش تا آخرین نفس به برجام وفادار خواهد ماند.» پس از آن عباس عراقچی به یک مصاحبه‌کننده بی‌بی‌سی گفت: «ما متقاعد نشده‌ایم که این توافق می‌تواند بدون آمریکا ادامه یابد. دیگر اعضای برجام باید ایران را متقاعد کنند که برجام بدون آمریکا نیز می‌تواند ادامه یابد. اگر ایالات‌متحده از توافق خارج شود، ایران نیز خارج خواهد شد؛ چون دیگر توافقی وجود ندارد.»

برای ظریف و رئیس‌جمهور روحانی بسیار تلخ است- و همچنین موجب اختلافات سیاسی داخلی - که ایران به اندازه کافی از منافع اقتصادی مورد انتظار که در برجام گنجانده شده بود، بهره‌مند نشده است؛ اما برجام توافقی بیشتر از تحریم، تجارت و سرمایه‌گذاری است. برجام، ایران را قادر می‌سازد تا به غرب و همتایان غیرغربی اطمینان دهد که اهداف برنامه هسته‌ای‌اش صلح‌آمیز و قانونی است. برجام، وضعیت ایران را به‌عنوان یک عضو آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای، یک عضو پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای و یک عضو سازمان ملل متحد عادی می‌کند و به ایران کمک می‌کند تا از حمایت ژئوپلیتیک روسیه و چین برخوردار شود.

علاوه بر این، حتی در زمینه تجارت و سرمایه‌گذاری، ایران درحال‌حاضر با وجود رفتارهای غیرقانونی آمریکا در وضعیت بهتری نسبت به قبل از برجام است. صادرات نفت ایران به سطح قبل از تحریم رسیده است و شرکای بزرگی مانند چین، کره‌جنوبی و ژاپن دوباره در دسترس هستند. پژو، رنو و توتال شرکت‌های اروپایی هستند که فعالیت‌های خود را در ایران از سر گرفته‌اند و اعلام سرمایه‌گذاری‌های میلیاردی کرده‌اند. اقتصاد ایران در سال‌های ۲۰۱۷-۲۰۱۶ رشد ۵/ ۶ درصدی داشته و پیش‌بینی می‌شود که در سال‌های ۲۰۱۸-۲۰۱۷ رشد ۲/ ۴درصد داشته باشد. علاوه بر آن، هنوز راه‌هایی برای مبارزه با تلاش‌های آمریکا برای جلوگیری از سرمایه‌گذاری اروپا و همچنین خرید از اروپا وجود دارد.

همچنین مخالفت با رئیس‌جمهور ترامپ و ضعیف و خسته کردن اسرائیل و عربستان سعودی که نابودی برجام آنها را راضی می‌کند، می‌تواند خوشایند باشد. به‌طور خلاصه، واضح است که ایران منافع مشترکی با اروپا در حفظ برجام، با ایالات‌متحده یا بدون آن و در به حداقل رساندن عواقب ناشی از خروج ایالات‌متحده دارد؛ بنابراین، ایران باید برای اروپا شفاف‌سازی کند و اموری را که ایران باید تحریم شود تا از فروپاشی برجام جلوگیری شود، رد کرده و قدرت بیشتری به آنهایی در اتحادیه اروپا بدهد که پیشنهاد «E۳» را عقلانی نمی‌دانند. بهترین نتیجه این امر، فهماندن این مطلب به ترامپ است که برجام به‌عنوان یک توافق‌نامه عدم گسترش تسلیحات هسته‌ای مناسب است و به همین دلیل منافع ایالات‌متحده را تامین می‌کند. ضروری است که اروپا و ایران عامل مشترک برای حفظ برجام باشند و از دشمنی با یکدیگر و گفت‌وگوهای عمیق در مورد مسائلی مانند گسترش موشک‌های منطقه خودداری کنند.

دیپلماسی ایرانی