دیپلماسی جدید در آفریقا و آمریکای لاتین

در این خصوص سه مدیر کل وزارت خارجه که در سفر ظریف حضور داشتند، در گفت وگو با روزنامه «دنیای اقتصاد»، ارزیابی سیاسی و اقتصادی خود را از اهداف و نتایج سفر ابراز کردند. محمد کشاورززاده، مدیر کل آمریکای وزارت خارجه با بیان اینکه نگاه ایران به آمریکای جنوبی ایدئولوژیک نیست، بلکه مبتنی بر احترام متقابل و منافع مشترک است، از توسعه روابط با دولت‌های این منطقه همچون پرو، شیلی، مکزیک و برزیل در دوره جدید خبر داد. سپس فریدون حق‌بین، مدیرکل راهبرد امور اقتصادی به توافق ۶۶۵ میلیون دلاری در این سفر اشاره کرد و از مذاکرات بانکی برای رفع مشکلات تجار و بازرگانان خبر داد. مهدی آقاجعفری، مدیر کل آفریقای دستگاه دیپلماسی نیز با اشاره به دومین سفر ظریف به قاره آفریقا در شش ماه گذشته، بر اهمیت این قاره در سیاست خارجی ایران و در موفقیت دیپلماسی اقتصادی دولت تاکید کرد.

رویکرد جدید به آمریکای لاتین

مدیر کل آمریکای وزارت خارجه در پاسخ به این سوال که آیا رویکرد سیاست خارجی ایران در دوره جدید مبتنی بر عناصر اقتصادی و متوازن کردن سیاست خارجی است یا در ادامه رویکردهای سابق حضور در حیاط خلوت آمریکا است، گفت: «روابط کشورها در دوران جدید چهره جدیدی پیدا کرده و تغییر یافته است. مجموعه آمریکای لاتین، کشورهای مستقلی هستند، دارای فرهنگ مستقل و زبان مختص به خود و در این چارچوب ما به دنبال یک روابط مبتنی بر دو عنصر احترام متقابل و منافع مشترک هستیم.» محمد کشاورززاده با بیان اینکه اقتصاد کشورهای آمریکای لاتین با اقتصاد ایران مکمل است، افزود: «باید از این فرصت و پتانسیل استفاده کرد. ما نگاه صرف ایدئولوژیک به آمریکای لاتین نداریم، همانطور که ما با دولت کوبا و ونزوئلا روابط محکم داریم، همین روابط را با شیلی، برزیل، پرو و مکزیک به‌عنوان دولت‌های راست هم می‌توانیم داشته باشیم.» کشاورززاده ابراز کرد: «ما نمی‌خواهیم خود را محدود به کشورهایی کنیم که دیدگاه‌های خاص نسبت به منطقه و ایالات‌متحده دارند، چون این نوع روابط مربوط به روابط دوجانبه بین خودشان است و ما در مسائل داخلی آنها دخالت نمی‌کنیم.»  او ادامه داد: «مردم آمریکای لاتین قبل از انقلاب هم سابقه مبارزه با استعمار دارند و این چیز جدیدی نیست که ما ایجاد کرده باشیم. البته ما با آنها همدردی و همکاری می‌کنیم و از اینکه کشوری بخواهد مستقل باشد، حمایت معنوی به‌عمل می‌آوریم. همان‌طور که مردم این منطقه نسبت به اوضاع خاورمیانه و از جمله مساله فلسطین حساس هستند و دنبال می‌کنند.» مدیرکل خاورمیانه با اشاره به اینکه رویکرد سفر ظریف در واقع توسعه روابط با نگاه جدید است، به اهداف و نتایج این تور دیپلماتیک-اقتصادی اشاره کرد و گفت: «خوشبختانه نتیجه تلاش‌های دو ساله برای سفر دکتر ظریف به برزیل و اروگوئه به ثمر نشست، پیش‌تر و در دو مرحله این سفر به تعویق افتاد، سفر اول در سال ۹۵ به‌دلیل قطع روابط عربستان با ایران و سفر دوم هم به‌دلیل مسائل داخلی برزیل که ما به تعویق انداختیم.»  او با اشاره به اهمیت برزیل و اقتصاد بزرگ آن ابراز کرد: «یکی از اتفاقات بسیار خوب این سفر، گشایش یک خط اعتباری به ارزش یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون یورو بود که قرار است به ایران داده شود که صرفا برای صادرات برزیل به ایران نیست، بلکه برای انجام پروژه‌های مشترک است، همچنین قرار بر این است تا یک خط اعتباری برای تجار ایرانی که بخواهند در برزیل کار کنند، در نظر گرفته شود.» کشاورززاده افزود: «در صحبت‌هایی که با رئیس‌جمهور و مقامات برازیلیا داشتیم، برای حضور موثر ایران در بریکس و مرکوسور به‌عنوان دو اتحادیه تجاری موثر، ابراز علاقه شد.»  کشاورززاده درخصوص مشکلات بانکی نیز گفت: «یکی از محورهای اصلی سفر، بحث سیستم بانکی بود. با توجه به حجم روابط ۳ میلیارد دلاری با برزیل حتما لازم است تا یک سیستم بانکی موثرتر در این خصوص لحاظ شود تا روابط اقتصادی ما را تسهیل کند. البته اقدامات خوبی هم صورت گرفته، برخی از بانک‌های برزیلی این خط بانکی را با ما دارند، اما کافی نیست، معاون بانک مرکزی که در این سفر حضور داشتند، مذاکرات بسیار خوبی داشتند و قرار شد که هیاتی متشکل از بانک‌های خصوصی و دولتی برزیل در آینده نزدیک به تهران سفر داشته باشند.»

توافقات ۶۶۵ میلیون دلاری

فریدون حق‌بین نیز با اشاره به رویکرد دستگاه سیاست خارجی در سفر به نقاط مختلف جهان گفت: «از اواسط سال ۱۳۹۳ وزیر امور خارجه تصمیم گرفتند ظرفیت‌های دیپلماسی در اختیار وزارت خارجه را در جهت توسعه اقتصادی به‌خصوص فرصت‌سازی برای بخش‌خصوصی به‌کار گیرند. در نتیجه این هشتمین موج سفرهای وزیر خارجه به قاره‌های مختلف بود. در این چارچوب، این چهارمین سفر وزیر خارجه به آفریقا و دومین سفر به آمریکای لاتین با اهداف اقتصادی بوده است.»

مدیر کل هماهنگی و پایش روابط اقتصادی دوجانبه افزود: «تاکنون حدود ۶۶۵ میلیون دلار توافق از طرف بخش‌های خصوصی امضا شده، البته این میزانی است که تاکنون ثبت شده و ممکن است ظرف هفته‌های آینده برخی دیگر از توافقات به ثبت برسد.» حق‌بین با اشاره به مشکلات بانکی در کشورهای مقصد افزود: «یکی از جنبه‌های مهم و اهداف مرکزی سفر تاکید بر حل مشکلات بانکی بوده است. ما در این چهار کشور تمرکز زیادی بر موضوع بانکی داشتیم، چه در مذاکرات ظریف و چه در مذاکرات دیگر، توافقاتی شده که پیگیری آنها می‌تواند منجر به نوعی گشایش در روابط بانکی از جمله روابط کارگزاری، مبادله با ارزهای ملی و کمیته مشترک بانکی و توافقات فنی باشد.»

اهمیت آفریقا در دیپلماسی اقتصادی

مهدی آقا جعفری مدیرکل آفریقای وزارت خارجه نیز با اشاره به دومین سفر ظریف به آفریقا در طول شش ماه گذشته به اهمیت قاره آفریقا در سیاست خارجی ایران و دیپلماسی اقتصادی دولت اشاره کرد و گفت: «قراردادهای بسیار خوبی با طرف‌های سنگالی و نامیبیایی بسته شد. در داکار مجموعا ۳۰۰ میلیون یورو در زمینه ساخت مسکن و پروژه‌های آبی امضا شد. در ویندهوک که همه اعضای هیات از میزان استقبال طرف نامیبیایی و کار با ایران غافلگیر شده بودند، بیش از ۲۰۰ میلیون دلار قرارداد در زمینه صادرات و خط مونتاژ تراکتور و همچنین ساخت مخزن سوخت و صادرات ال‌ان‌جی و همچنین تولید روغن‌های صنعتی و محصولات پتروشیمی بسته شد.» آقاجعفری با موفق ارزیابی کردن سفر به آفریقا به بعد سیاسی سفر نیز اشاره داشت و افزود: «در دیدار با مقامات ارشد سنگال، تصمیم‌های بسیار خوبی برای تسهیل حضور شرکت‌های ایرانی اتخاذ شد، به‌خصوص در اجرایی کردن موافقت‌نامه اجتناب از مالیات مضاعف و صدور روادید فرودگاهی برای اتباع دو کشور. در نامیبیا هم درخصوص تسریع در برقراری روابط بانکی با توجه به حضور معاون بانک مرکزی گام‌های بسیار خوبی برداشته شد.» او بر اهمیت کار با آفریقا اشاره داشت و ادامه داد:‌ «حوزه آفریقا می‌تواند نقش بسیار مهمی در موفقیت اقتصاد مقاومتی و دیپلماسی اقتصادی داشته باشد.»