اروپا به جای ترامپ سراغ ایران بیاید
انتظار اصلی جمهوری اسلامی ایران در امضای برجام احیا و افزایش روابط اقتصادی با اروپا (که به‌طور سنتی شریک تجاری مهم ایران محسوب می‌شود) بود. اگر چه تجارت بین ایران و اروپا طی چند سال گذشته افزایش پیدا کرده است اما همچنان انتظارات ایران را برآورده نکرده است. (همچنان تجارت ایران تحت‌الشعاع چین قرار دارد). درحال‌حاضر بین ایران و اروپا به استثنای توتال (غول نفتی فرانسه) قراردادهای بزرگی منعقد نشده است. همچنین به‌دلیل هراس از مجازات‌های احتمالی آمریکا، هیچ بانک بزرگ اروپایی تمایلی به تامین مالی تجارت یا سرمایه‌گذاری در ایران ندارد. دیپلمات‌های ایران در لندن معترض هستند که آنها حتی نمی‌توانند یک حساب بانکی برای تامین مالی فعالیت‌های روتین سفارت خود ایجاد کنند. ترامپ پس از تایید پایبندی ایران در ۱۲ ژانویه، تهدید کرد که اگر این توافق اصلاح نشود آخرین باری است که تعلیق تحریم‌ها را تمدید می‌کند. در روز ۲۷ آوریل، کاخ سفید میزبان آنگلا مرکل صدراعظم آلمان بود. او در این سفر درصدد بود تا ترامپ را متقاعد کند که اگر آمریکا در این توافق باقی بماند منافع غرب بهتر تامین خواهد شد. سه کشور اروپایی از پیش می‌توانند اعلان کنند که اگر ایران در برجام باقی بماند (بعد از خروج آمریکا)؛ بازگشت تحریم‌های ثانویه ایالات متحده آمریکا غیرقانونی است. همچنین اتحادیه اروپا می‌تواند مکانیزم مالی قابل اعتمادی برای شرکت‌های اروپایی در جهت تجارت و سرمایه‌گذاری در ایران فراهم کند. در ۲۱ آوریل، محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه ایران در نشست مطبوعاتی با خبرنگاران بر این تاکید کرد که تلاش رهبران اروپا برای آرام کردن ترامپ اقدامی بیهوده است. به‌جای اینکه اروپایی‌ها به‌دنبال راه‌هایی برای مجازات ایران باشند باید تلاش کنند تا رهبران آمریکا را متقاعد کنند که به تعهدات خود در برجام پایبند باشند.
بعد از روی کار آمدن ترامپ این عدم اطمینان نسبت به نیات آمریکا تا حدودی از ارزش برجام برای ایران کاسته و همچنین منجر به خروج سرمایه‌گذاران از ایران و کاهش چشمگیر ارزش پول این کشور شده است. اگر اروپایی‌ها و آمریکایی‌ها به توافقاتی دست یابند احتمالا کنگره ممکن است برای تغییر قانون تایید پایبندی تعهدات ایران توسط رئیس‌جمهور اقداماتی انجام دهد. (هر ۹۰ روز یک‌بار پایبندی ایران به برجام توسط رئیس‌جمهور آمریکا باید تایید شود). برخی از تحلیلگران بر این عقیده هستند که اگر ترامپ تعلیق تحریم‌ها را در ۱۲ مه تمدید نکند ایران از برجام پیروی خواهد کرد. زیرا اقتصاد شکننده ایران هیچ گزینه و راه‌حلی برای این مساله باقی نمی‌گذارد. محمدجواد ظریف محتمل‌ترین گزینه ایران در واکنش به خروج آمریکا از برجام را تسریع غنی‌سازی اورانیوم دانست. اما محتمل‌ترین گزینه ایران؛ توسل به مکانیزم حل اختلاف در برجام است که می‌تواند زمان بیشتری را برای متقاعد کردن آمریکا توسط اروپایی‌ها در بازگشت به برجام فراهم کند.
برخی از جنگ‌طلبان دولت ترامپ پیشنهاد کرده‌اند که خروج آمریکا از توافق ناقص هسته‌ای می‌تواند موضع ترامپ را نسبت به نشست هسته‌ای با کره‌شمالی تقویت کند. اما موضوع دیگری که قابل طرح است این است که کیم رهبر کره‌شمالی با مقایسه وضعیت کشورش با ایران، محتمل‌تر است که پیشاپیش امتیازات محکم‌تری از آمریکا بگیرد، زیرا که آنها توافقات هسته‌ای مذاکره شده توسط سلف خود (اوباما) را نقض می‌کنند. اما با این وجود به علت گسترش خشونت و ناامنی در خاورمیانه، تاثیر تداوم برجام بیشتر از مذاکره آمریکا با کره‌شمالی است. در این راستا بین اروپا و ایران برای پایان دادن به جنگ ویرانگر یمن و همچنین گسترش گفت‌وگو در سوریه نشست‌هایی شکل گرفته است. بنابراین با خروج آمریکا و ایران از برجام، منازعات منطقه‌ای تشدید می‌شود و حتی امکان برخورد بالقوه نظامی بین نیروهای آمریکا در منطقه و نایبان ایران وجود دارد و همچنین می‌تواند زمینه درگیری جدیدی را بین اسرائیل و حزب‌الله لبنان در سوریه فراهم کند.
ارسال نظر