قمار سنگین ترامپ بر سر «برجام» عكس:رویترز

دونالد ترامپ خروج کشورش از «برجام‌» را مانند اقدامی می‌دانست که باید به‌طور حتم صورت پذیرد، اقدامی که «آمریکا را بسیار امن‌تر خواهد کرد.» این اقدام رئیس‌جمهوری آمریکا به معنای بازگشت تمام تحریم‌هایی است که از سوی همتای پیشین او - باراک اوباما - برداشته شده بود. در این باره به دولت‌ها و شرکت‌های خارجی مهلتی ۶ ماهه داده خواهد شد تا هر خریدی از ایران دارند را - از نفت گرفته تا فرش - متوقف سازند، چراکه در غیر این‌صورت مشمول تحریم‌های ثانویه وزارت خزانه‌داری آمریکا می‌شوند. به گزارش «اکونومیست» در این رابطه اما ترامپ خودشیفته نمی‌تواند تمام خطرهایی را که شعله‌ور کرده است پنهان کند.

دونالد ترامپ می‌گوید ادعاهای مقامات ایران مبنی بر اینکه توافقی که برای ایجاد محدودیت‌ بر فعالیت‌های هسته‌ای کشور در سه سال گذشته با قدرت‌های جهانی صورت گرفت بهترین و آخرین پیشنهاد آنها است بلوف است. او در این رابطه گفته‌ است: «اگر من هم در موقعیت آنها بودم احتمالا چنین چیزی می‌گفتم. اما واقعیت این است که آنها توافقی جدید و ماندگار می‌خواهند.» ترامپ در ادامه قول داد زمانی‌که ایران از مواضع خود عقب‌نشینی کند، او «حاضر، مشتاق و قادر» به گفت‌وگو خواهد بود. یک دیپلمات اروپایی در توصیف هفته‌ها مذاکرات شدید با کاخ سفید، به‌دنبال یک دلیل منطقی برای اقدام ترامپ می‌گردد. رئیس‌جمهور ترامپ تصمیم گرفته است همه‌چیز از ایران تقاضا کند: پایان یافتن دائمی غنی‌سازی هسته‌ای، برنامه موشک‌های بالستیک و نقش رهبری ایران در منطقه. تیم ترامپ خسته از قول‌های متحدان به منظور اصلاح توافق هسته‌ای، در نهایت تصمیم به نابودی آن گرفت. از آنجاکه رئیس‌جمهوری آمریکا پایه‌های این توافق را  اشتباه می‌دانست، به متحدان خود گفته بود بهتر است تمامی ساختمان «برجام» فرو بریزد.

اطمینانی که ترامپ از خود دارد بر چند محور استوار است. اول تحقیر باراک اوباما و تاکید بر این ادعا که او می‌تواند به توافقی بهتر دست یابد. بعد از ماه‌ها «دیوانه‌وار» و «بدترین» خواندن توافق هسته‌ای - شاید تحت‌تاثیر اتاق‌فکر دیپلماتیک کاخ سفید - او خودش را قانع کرده است که «برجام» را «وحشتناک»، «فاسد» و «یک‌طرفه» بنامد. ترامپ با نادیده گرفتن تمام مدارک کسانی که در این توافق مشارکت داشته‌اند، جسورانه مدعی شده است که در آن زمان به آسانی امکان دستیابی به توافقی بهتر و سازنده‌تر وجود داشت.

 پس از بیانیه خروج از «برجام» ترامپ، مشاور امنیت ملی جنگ‌طلب او، جان بولتون، با حضور در جمع خبرنگاران برخی سیاه‌کاری‌های تاریخی به سخنرانی عجیب رئیس‌ خود افزود. جان بولتون با اشاره به یک درس دردناک از گذشته دور گفت: «ما تنها از موضع قدرت مذاکره خواهیم کرد.» او در ادامه توضیح داد که با خارج شدن از توافق هسته‌ای و بازگشت تحریم‌ها، آمریکا چنین موضع قدرتی را ایجاد خواهد کرد. البته مشاور امنیت ملی ترامپ قمار دیگری را پیشنهاد کرد. به ادعای بولتون خروج آمریکا از «برجام» به رئیس‌جمهوری آمریکا در مذاکره با کیم‌ جونگ‌‌اون (رهبر کره‌شمالی) کمک خواهد کرد تا این پیام واضح را برساند که ایالات‌متحده توافق‌های ناقص را نمی‌پذیرد. به‌علاوه جان بولتون به نوعی این ادعا را که هدف دولت آمریکا تغییر حکومت در ایران است رد کرد. در عوض او تیم اوباما و سایر قدرت‌های جهانی را به‌خاطر توافق تنها بر سر موضوع هسته‌ای ایران مورد انتقاد قرار داد.

همچون جان بولتون، وزیر خارجه آمریکا، مایک پمپئو نیز مدعی شد به هیچ قرارداد کنترل سلاحی با کشوری همچون ایران آن هم تحت نظارت سازمان ملل و سایر نهادهای نظارتی اعتماد ندارد. مایک پمپئو در پاسخ به پرسشی درخصوص بیانیه عمومی مقامات دولت ترامپ - شامل رئیس اطلاعات ملی آمریکا، دن کوتز - مبنی بر اینکه ایران به‌طور فنی به توافق هسته‌ای پایبند بوده است، گفت: «شما نمی‌توانید بگویید ایران به توافق هسته‌ای پایبند بوده است مگر اینکه ۱۰۰‌درصد اطمینان دهید که آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای و نهادهای اطلاعاتی ما مصون از اشتباه هستند.»

یکی دیگر از حامیان اقدام رئیس‌جمهوری آمریکا، بنیامین نتانیاهو نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی بود که ترامپ را به‌خاطر آن‌چه «تصمیم شجاعانه» خواند، تحسین کرد. بنیامین نتانیاهو اصرار دارد نشان دهد این ادعا که توافق هسته‌ای با تمام نواقصی که دارد دستیابی به سلاح هسته‌ای ایران را به تعویق انداخته نادرست است. او به‌جای پیشنهاد برنامه‌ای بهتر و کامل‌تر، مدام به‌طور کلی از شرارت‌ها و دروغ‌های ایران سخن می‌گوید.

یکی دیگر از قمارهای دونالد‌ ترامپ و دوستان قلدر او بر روی متحدان اروپایی است. آنها معتقدند مواضع دولت‌های بریتانیا، فرانسه و آلمان مبنی بر اینکه توافق کنونی بهتر از نبود هیچ توافقی است و تلاش خواهند کرد «برجام» را به‌رغم خروج آمریکا حفظ کنند بلوف است. در این باره رئیس‌جمهوری فرانسه، امانوئل مکرون، نخست‌وزیر بریتانیا، ترزا می و صدراعظم آلمان آنگلا مرکل در بیانیه‌ای مشترک اعلام کرده‌اند که براساس گزارش ناظران «آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای» ایران به محدودیت‌های «برجام» پایبند بوده است. در این بیانیه سه‌جانبه قول داده شده است که تلاش می‌شود مردم ایران از مزایای اقتصادی توقف ساخت‌ سلاح‌های هسته‌ای از سوی دولت ایران بهره‌مند شوند. رهبران اروپایی همچنین با اشاره به تقاضای دولت آمریکا برای توقف دائمی غنی‌سازی اورانیوم و فعالیت‌های منطقه‌ای ایران، مدعی شدند توافقی دیگر برای اطمینان از اینکه دولت ایران قول دهد برای همیشه سراغ تسلیحات هسته‌ای نخواهد رفت نیاز است. البته «اکونومیست» در گزارش خود می‌نویسد افسوس از اینکه قول توافق دیگر نتوانست دونالد ترامپ را راضی نگه‌ دارد.

در سال ۱۹۸۷ میلادی دونالد ترامپ در افتتاح کازینوی خود گفته بود که او هیچ وقت در زندگی خود قمار نکرده است. به ادعای اکونومیست چنین دیدگاهی در روابط بین‌الملل به او کمک کرد تا در انتخابات ریاست‌جمهوری پیروز شود. آمریکایی‌های خسته‌شده از جنگ زمانی که ترامپ اولویت را با آمریکا و مردم این کشور قرار داد به او روی آوردند. البته در این هفته انزواطلبی و محاسبه‌گری ترامپ به فراموشی سپرده شد. دشمنی با اوباما و این ادعا که توافق هسته‌ای تهدید و دشمنی برای متحدانی نظیر اسرائیل است، از ترامپ یک قمارباز بزرگ ساخت. به تحلیل «اکونومیست» اگر قمارهای او بر تصورات اشتباهی پایه‌ریزی شده باشد، باید شاهد زیان و تشدید جنگ تجاری در رابطه با اروپا و گسترش هرچه بیشتر نفوذ ایران در منطقه باشیم.