تلاش اروپا برای زنده نگه داشتن برجام

به گزارش «ایسنا»‌ معاون رئیس‌جمهوری در امور حقوقی که به‌عنوان فرستاده ویژه حسن روحانی به هلند سفر کرده با استف بلوک، وزیر امور خارجه هلند دیدار و گفت‌وگو کرد. لعیا جنیدی در دیدار با وزیر امور خارجه هلند در این ملاقات با اشاره به مذاکرات هسته‌ای که به برجام منتهی شد، تاکید کرد: جمهوری اسلامی ایران در جریان این مذاکرات نشان داد اهداف برنامه هسته‌ای ایران کاملا صلح‌آمیز است و بعد از برجام نیز تاکنون ۱۱ بار آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اجرای تعهدات از سوی جمهوری اسلامی ایران را مورد تایید قرار داده است. او با اشاره به خروج غیرقانونی آمریکا از برجام گفت: این خروج اعتماد به آمریکا در سطح بین‌المللی را تحت‌تاثیر قرار داده است، جمهوری اسلامی ایران به‌رغم خروج آمریکا اعلام کرد که به تعهدات خود در برجام پایبند است، تداوم این امر مستلزم آن است که ایران بتواند از منافع برجام در جهت رفع تحریم‌ها بهره‌مند شود و همزمانی ادامه تحریم‌ها و اجرای تعهدات در چارچوب برجام از سوی ایران غیرممکن است.

فرستاده ویژه رئیس‌جمهوری ایران حمایت سیاسی کشورهای اتحادیه اروپا از برجام و ادامه این حمایت پس از خروج آمریکا از آن را خوب، اما ناکافی دانست و اظهار کرد: «جمهوری اسلامی ایران منتظر گام‌های عملی اتحادیه اروپا در چارچوب برجام و در جهت تامین منافع اقتصادی ایران است.» معاون رئیس‌جمهوری در امور حقوقی برجام را یک توافق بین‌المللی معتبر دانست که در قالب قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل نیز مورد تایید قرار گرفته است و براین اساس همه طرف‌ها مکلف به احترام و رعایت آن هستند.

او افزود: در این شرایط نباید سایر موضوعات را به برجام مرتبط کرد و آنها را به‌عنوان پیش‌شرط اجرای برجام مطرح کرد. جنیدی با اشاره به اینکه لاهه به‌عنوان مرکز حقوقی دنیا و شهر صلح و عدالت مشهور است تاکید کرد: «متاسفانه آمریکا به میراث بشری در انعقاد توافقات بین‌المللی بی‌توجهی کرده و به سادگی یک توافق بین‌المللی مهم که آن را امضا کرده، نقض می‌کند و از آن خارج می‌شود، دیگر چگونه می‌توان به مذاکراتی که منجر به توافق می‌شود، اعتماد کرد.»

استف بلوک وزیر امور خارجه هلند نیز در این دیدار تاکیدکرد: «این کشور از خروج آمریکا از برجام ابراز تاسف کرده و من این را به مقامات آمریکایی نیز اعلام کرده‌ام.» بلوک افزود: «در شرایطی که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی پایبندی ایران به تعهداتش وفق برجام را تایید کرده، همه باید به برجام پایبند باشند و باید به همه قراردادهای بین‌المللی احترام گذاشته شود.» وزیر امور خارجه هلند همچنین گفت: «ما و سایر کشورهای اروپایی درحال کار روی این هستیم که چگونه برجام را زنده نگه داریم. تلاش برای تامین منافع اقتصادی ایران با بازگشت تحریم‌ها آسان نیست.»

اظهارات وزیر امور خارجه هلند در شرایطی است که سیدعباس عراقچی معاون سیاسی وزارت خارجه روز شنبه گفت «بسته پیشنهادی اتحادیه اروپا برای تضمین منافع ایران در برجام تا پایان هفته جاری میلادی ارائه می‌شود.» عراقچی که روز جمعه در گفت‌وگو با یورونیوز، برجام را در آی‌سی‌یو توصیف کرده بود، بار دیگر گفت که به‌دلیل خروج آمریکا از برجام، وضعیت این توافق غیرعادی است. او ادامه داد: «ما و بقیه اعضای باقی‌مانده در تلاش هستیم اگر بشود برجام به مسیر خود ادامه دهد و اگر نشود به وضعیت ماقبل برجام و حتی فراتر برگردیم.»

معاون وزیر امورخارجه که در نهمین همایش تجلیل از کارآفرینان و مدیران اشتغال‌زای کشور سخنرانی داشت، با بیان اینکه فعالیت‌های هسته‌ای ایران و رفع تحریم‌ها دو پایه برجام هستند و طبیعی است که تعادل برجام روی این دو پایه واقع شده است، افزود: «اگر هر کدام از این دو پایه از بین برود و متزلزل شود کل برجام متزلزل خواهد شد و الان در چنین شرایطی هستیم.» وی اظهار کرد: «آمریکا از برجام خارج شد و تحریم‌ها که بخشی از آن طی دو و نیم سال گذشته برداشته شده بودند، برگشتند و تعادل برجام که بسیار حساس و ظریف بود به‌هم خورده است.» معاون سیاسی وزیر امورخارجه با اشاره به سخنان اخیرش در مصاحبه با یورونیوز مبنی بر اینکه برجام در آی‌سی‌یو است، ادامه داد: «واقعیت این است که برجام از شرایط طبیعی خارج شده است و باید ببینیم آیا می‌توانیم آن را به حالت تعادل برگردانیم.»

نشست وزرای خارجه ایران و گروه ۱+۴

معاون سیاسی وزیر امور خارجه همچنین درباره نشست وزرای خارجه ایران و گروه ۱+۴ پس از خروج واشنگتن از برجام گفت: هنوز مکان و تاریخ این نشست مشخص نشده است. عباس عراقچی روز یکشنبه در حاشیه همایش تجلیل از مدیران و کارآفرینان کشور در جمع خبرنگاران و در پاسخ به سوالی درباره نشست وزرای خارجه ایران و ۱+۴ پس از خروج واشنگتن از برجام عنوان کرد که هنوز مکان و تاریخ این نشست مشخص نشده است. مذاکره‌کننده هسته‌ای ایران پیش‌تر درخصوص رایزنی‌های فشرده‌ای که تیم ایرانی بعد از خروج آمریکا از برجام با دیگر طرفین داشت، گفت: «ما در چند هفته اخیر مذاکرات فشرده‌ای با اتحادیه اروپا، چین و روسیه داشته‌ایم و این مذاکرات هر روز در سطوح مختلف ادامه دارد.» او افزود: «سه کشور اروپایی و اتحادیه اروپا قول داده‌اند بسته‌ای از راه‌حل‌های عملی برای تامین خواسته‌های ایران ارائه دهند. ما منتظر هستیم و امیدواریم تا آخر ماه میلادی این بسته را به ما تحویل دهند.»

عراقچی در بخش دیگری از سخنانش فروش نفت، بازگشت پول نفت، تبادلات بانکی، حمل‌ونقل و... را مسائلی دانست که اروپا باید آنها را تامین کند و اظهار کرد: «ما به صراحت اعلام کرده‌ایم که ایران هنوز تصمیم نگرفته که در برجام خواهد ماند یا نه و تصمیم ما منوط به اراده و توانایی طرف‌های مقابل برای تامین خواسته‌های ما است.» وی در عین حال افزود: «باید اذعان کنیم که این اراده را در اروپا، چین و روسیه در بالاترین سطوح مشاهده کردیم. موضع آنها این است که خواهان بقای برجام هستند و آماده‌اند اگر ایران در برجام بماند، آنها هم خواهند ماند.» عراقچی در ادامه بیانیه سران اروپا، بیانیه شورای وزیران و بیانیه سه کشور اروپایی و خانم موگرینی در یکی دو ماه گذشته را نشانگر اراده شرکای برجام برای حفظ این توافق عنوان و اظهار کرد: «چین و روسیه هم همین‌طور هستند و باید ببینیم که آیا این اراده سیاسی می‌تواند به توانایی در صحنه عمل تبدیل شود یا نه.»

معاون وزیر امورخارجه گفت: «هنوز سوال است که آیا اروپا قادر است خود را از تحریم‌های آمریکا رها کند و با تحریم‌های آنها مقابله کند یا نه. ما منتظر هستیم تا بسته پیشنهادی اتحادیه اروپا به ایران ارائه شود و ببینیم تا چه حد خواسته‌های ما تامین می‌شود.»

او اضافه کرد: «اینکه می‌گوییم برجام در اتاق مراقبت‌های ویژه است به این معنی نیست که برجام درحال از بین رفتن است بلکه به معنی این است که به مراقبت نیاز دارد.» در ادامه عراقچی تاکید کرد: «‌اگر ما به خواسته‌های خودمان نرسیم همان‌طور که رهبری فرمودند برجام و تحریم نمی‌تواند با هم باشد و این پذیرفتنی نیست که ایران به تعهدات خود پایبند باشد و درعین حال تحریم هم همزمان وجود داشته باشد.» معاون سیاسی وزیر امور خارجه ایران که روز جمعه برای رایزنی با مقامات روسیه به مسکو سفر کرده بود در گفت‌وگویی با «ایرنا» تاکید کرد که ماندن ایران در برجام به اقدامات کشورهای اروپایی، روسیه و چین بستگی دارد.

به رسمیت شناختن مزایای اقتصادی برجام

از سوی دیگر، اشتفان شولتس سفیر اتریش در جمهوری اسلامی ایران در دیدار با استاندار هرمزگان با بیان اینکه رئیس‌جمهوری اسلامی ایران در اولین سفر دور دوم ریاست‌جمهوری خود روز ۱۳ تیرماه سال‌جاری به اتریش سفر می‌کند، عنوان کرد: بازدید بنده از استان هرمزگان می‌تواند مقدمه خوبی برای مطرح کردن توسعه همکاری‌ها در این سفر باشد. او با تاکید بر اینکه اتریش حق ایران را در بهره‌گیری از مزایای اقتصادی برجام به رسمیت می‌شناسد، بیان داشت: ما اعتقادداریم که باید به ایران برای استفاده از مزیت‌های اقتصادی برجام تضمین داده شود و از عدم امنیتی که برای فعالیت بنگاه‌های اقتصادی در این خصوص ایجادشده، متاسفیم.

عقب‌نشینی شرکت‌های انرژی اروپا

این اظهارات و تحولات در شرایطی است که یک روزنامه آلمانی در گزارشی از عقب‌نشینی روزافزون شرکت‌های انرژی اروپایی از عرصه مناسبات تجاری با ایران از ترس تحریم‌های آمریکا خبر داد. به گزارش خبرگزاری تسنیم، روزنامه آلمانی «دویچه ویرتشافتز ناخریشتن» آلمان در مطلبی از عقب‌نشینی شرکت‌های انرژی اروپا از عرصه تجارت با ایران خبر داد و نوشت: وابستگی این شرکت‌ها به سرمایه‌گذاران آمریکایی و بانک‌های بزرگ ایالات‌متحده برای دور زدن تحریم‌های آمریکا علیه ایران بیش از اندازه بزرگ است. این روزنامه آلمانی در ادامه این گزارش نوشت: شرکت‌های انرژی مانند توتال فرانسه، انی و ساراس ایتالیا و شرکت‌های نفت رپسول و سپسای اسپانیا و شرکت نفتی هلنیک پتروایوم یونان روند محدود کردن خرید نفت از ایران را آغاز کرده‌اند. یکی از کارکنان ارشد پالایشگاه نفت ایتالیا و شرکت ساراس این کشور در مصاحبه‌ای با رویترز گفته است که ما نمی توانیم در برابر آمریکا مقاومت کنیم، هنوز مشخص نیست که دولت آمریکا چه اقداماتی را می‌تواند انجام دهد، اما عملا ما دچار مشکلاتی خواهیم شد.

دولت‌های اروپایی پیش از این ازاین مساله اجتناب کرده‌اند که اجرای مجدد تحریم‌های ایران از طرف آمریکا را دنبال کنند. اما شرکت‌های انرژی بین‌المللی در شرایط سختی گرفتار شده‌اند و میدان عمل محدودی در این راستا دارند. پاتریک پویانه، رئیس شرکت توتال فرانسه اخیرا در مصاحبه‌ای با یک رسانه غربی گفته است که هیچ شرکت انرژی خارجی نمی‌تواند به خطر ادامه فعالیت در ایران تن دهد. بانک‌های آمریکایی در ۹۰ درصد روند تامین مالی شرکت توتال فعالیت دارند. علاوه بر این سرمایه‌گذاران آمریکایی ۳۰درصد سهام توتال را در اختیار دارند. رئیس شرکت توتال در بخش دیگری از سخنانش تصریح کرد که آمریکایی‌ها می‌توانند در این باره تصمیم بگیرند که ما هیچ تامین مالی را از آمریکا دریافت نکنیم، این غیرممکن است که یک شرکت بین‌المللی مانند توتال را بدون همکاری آمریکا و تامین مالی از طرف این کشور رهبری کنیم. حقیقت این است که پایتخت دنیای امروز در دستان آمریکا قرار دارد.

سرمایه‌گذاری شرکت توتال در ایالات متحده حدود ۱۰ میلیارد دلار است. در مقایسه باید گفت که توتال حدود ۴۶ میلیون دلار برای پروژه خود برای توسعه میدان بزرگ پارس جنوبی در آب‌های ایران هزینه کرده است. در واقع این امر بسیار دشوار شده است که شرکت‌های حمل‌ونقل و بیمه‌ای را بیابیم که برای انتقال نفت ایران به اروپا اعلام آمادگی ‌کنند. یک سخنگوی شرکت رپسول اسپانیا هم این مساله را ساده ندانسته که بتوان یک شرکت بیمه گر و حمل‌ونقل برای انتقال نفت ایران پیدا کرد. از دیگر شرکت‌های انرژی بین‌المللی که عملیات تجاری خود در ایران را متوقف کرده یا در شرف توقف آن هستند شرکت لوک اویل روسیه و شرکت آمریکایی دوورکورپوریشن است. در اواخر ماه می ‌شرکت لوک اویل روسیه تصمیم گرفت که با توجه به تحریم‌های پیش رو از طرف آمریکا علیه ایران مناسبات تجاری خود با تهران را متوقف کند. شرکت آمریکایی دوورکورپوریشن هم در سال ۲۰۱۷ برای اولین‌بار قراردادهایی را با ایران منعقد کرد که حالا تصمیم دارد همه مناسبات تجاری خود با این کشور را به دلیل خطر تحریم‌های آمریکا متوقف کند. شرکت انرژی لهستانی PGNiG و شرکت نروژی ساگا انرژی هم اعلام کرده‌اند که عملیات‌های تجاری خود در ایران را کاملا متوقف خواهند کرد.