در برابر ایران احترام کارساز است، نه تحریم

به گزارش گروه اقتصاد بین‌الملل روزنامه «دنیای اقتصاد»، روزنامه واشنگتن پست در گزارشی افزود که تلاش دولت ترامپ در جهت تغییر رژیم بی‌اساس است و بازگشت تحریم‌ها علیه ایران فاقد اثرگذاری است. در این مطلب آمده است: بنابر مفاد توافق ‌هسته‌ای میان تهران و قدرت‌های جهانی آمریکا با برداشتن تحریم‌های هسته‌ای ایران موافقت کرد. اکنون دولت ترامپ تصمیم به بازگرداندن این تحریم‌ها گرفته‌است که دور نخست آن از امروز (سه‌شنبه) اجرایی خواهد‌ شد. این تحریم‌ها بخش‌های مختلفی از اقتصاد ایران مانند خودروسازی، طلا، فولاد و دیگر عناصر حیاتی را شامل می‌شود. از ۹۰ روز دیگر نیز قرار است تحریم‌های سنگین‌تری علیه بخش نفت‌و‌گاز ایران وارد فاز اجرایی شوند.  این روند از ماه مه، زمانی که ترامپ تصمیم به خروج آمریکا از برجام گرفت آغاز شده ‌است. او ارزیابی‌های بازرسان سازمان‌ملل را که همواره بر پایبندی ایران به تعهدات هسته‌ای خود تاکید کرده‌اند رد کرد. ترامپ همچنین درخواست‌های متحدان اروپایی واشنگتن را که خواستار حفظ توافقی بودند که از نظر آنها محصول موفق منع گسترش بود را نادیده گرفت.  اکنون تلاش متحدان اروپایی برای محافظت از شرکت‌هایی که خواستار ادامه تجارت با ایران هستند و ممکن است در حلقه‌ تحریم‌های ثانویه آمریکا گرفتار شوند، مشهود است. شانس مواجه شدن این شرکت‌ها با تحریم‌های ثانویه آمریکا می‌تواند منجر به افزایش تنش‌ها میان بروکسل و واشنگتن شود. واهمه از تحریم‌های ثانویه تا امروز نیز باعث خروج کامل برخی غول‌های تجاری اروپایی از ایران یا محدود شدن فعالیتشان در این کشور شده است. اما از سوی دیگر در ایران احتمال بازگشتن تحریم‌ها باعث نزول ارزش ریال در برابر دلار شده است. حسن روحانی نیز از سوی برخی عناصر تندرو تحت فشار قرار دارد. در طول روز‌های گذشته ارتش ایران اعلام کرده است که قصد دارد تا یک رزمایش نظامی را در تنگه‌هرمز که از شریان‌های حیاتی نفت در جهان است برگزار کند. توافق هسته‌ای فرصت بی‌بدیلی را برای ایران فراهم کرد تا پس از سال‌ها تنش وارد دوره جدیدی از روابط با غرب شود. اکنون با از میان رفتن این احتمال زمزمه‌هایی از لزوم مقاومت شنیده می‌شود. این بازگشت ایران در واقع از سوی ترامپ کلید زده شد. فردی که با تکیه بر کرسی کاخ‌سفید از ابتدا تلاش کرد تا میراث سیاست‌خارجی باراک اوباما را نابود کند. انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا در سال ۲۰۱۶ از ابتدا سایه‌ای را بر برجام افکنده بود که در نهایت نیز منجر به بدترین نتیجه ممکن برای این توافق بین‌المللی شد.

مقامات دولت ترامپ و ضد‌ایرانی‌ها در واشنگتن معتقدند که تحریم‌ها می‌تواند نظام ایران را در تنگنا قرار دهد و آن را تضعیف کند. در روز‌های گذشته ترامپ تلاش کرد تا با توسل به برخی از اعتراضات اقتصادی در ایران از آن به‌عنوان اهرم فشار در جهت آوردن ایران به میز مذاکره استفاده کند. اگرچه تحلیلگران در این باره اطمینان ندارند. برخی بر این مهم تاکید کرده‌اند که ترامپ اهمیتی به خواسته‌های اقتصادی و دیگر مشکلات ایرانی‌ها نمی‌دهد. علاوه‌بر این، با وجود چالش‌هایی که نظام ایران با آن مواجه است در آستانه فروپاشی قرار ندارد. کارشناسان تصریح کرده‌اند که پیامد‌های تحریم‌های آمریکا محدودتر از زمان پیش از امضای توافق هسته‌ای خواهد بود. در حالی که ممکن است متحدان اروپایی واشنگتن زیر فشار کاخ سفید با بی‌میلی به خواسته‌های آمریکا گوش فرا دهند اما واردکنندگان اصلی بخش انرژی ایران ‌مانند هند و چین به احتمال قوی به تجارت خود با ایران ادامه خواهند داد.

دینا اسفندیاری و آرین طباطبایی در مقاله‌ای که در نشریه فارن افرز به چاپ رسید تاکید کردند که چین اعلام کرده‌است حتی پس از اجرایی شدن تحریم‌های نفتی ایران از ماه نوامبر، احتمالا به واردات نفت خود از ایران ادامه خواهد داد. چین همچنین به‌دنبال آن است تا همکاری‌ها را در چارچوب برنامه‌های جاه‌طلبانه خود و در راستای پروژه‌های زیرساختی در سطح جهان تحت عنوان «یک کمربند-یک‌راه» تعمیق کند. در این مقاله آمده است: امروز که واشنگتن یکبار دیگر تصمیم به سخت کردن حلقه فشار خود بر ایران گرفته ‌است، تهران، پکن را به‌عنوان کلید مهم در جلوگیری از غرق شدن می‌داند. ادامه همکاری چین با ایران می‌تواند به الگویی برای دیگر کشورها تبدیل شود و از این رو کمپین فشار ایالات متحده تضعیف شود.

جرت بلنک، یکی از مقامات پیشین وزارت‌خارجه آمریکا که در جریان مذاکرات هسته‌ای با ایران حضور داشته است در این باره می‌گوید: تلاش برای ایجاد یک رژیم تحریمی پرفشار بر ایران بدون اینکه حتی همکاری با چین با توجه به تنش‌های اخیر تجاری با این کشور ایجاد شود بسیار دشوار خواهد‌ بود. تردیدی وجود ندارد که تحریم‌ها می‌تواند بر اقتصاد ایران تاثیرات مخربی را برجا بگذارد، اما از سوی دیگر نیز انعطاف ایران مانند سال‌های پیش از توافق هسته‌ای وجود خواهد داشت. فشارهای اقتصادی که بر ایران وارد خواهد شد نباید به مقامات ضد‌ایرانی واشنگتن برای دستیابی به هدف تغییر رژیم خوش‌بینی القا کند.