اما و اگر‌های سیستم مالی مستقل از آمریکا

جمهوری اسلامی ایران اما تا اینجا، اقدامات اروپا برای مقابله با تحریم‌های آمریکا علیه ایران را ناکافی دانسته است. پیش‌تر عباس عراقچی معاون سیاسی وزارت امور خارجه نیز تاکید کرد که اروپا باید اقدامات عملی بیشتری انجام دهد و تنها تا ۱۴ آبان برای عملی کردن اقدامات مقابله‌ای بر ضد تحریم‌ها علیه ایران فرصت دارد. با این همه اما اروپا، پذیرش FATF از سوی ایران را پیش شرط ارائه امتیازهای مالی و بانکی به ایران عنوان کرده است.

در همین زمینه «لوبلاگ» رسانه آمریکایی درباره شکاف و اختلافی که میان اتحادیه اروپا و ایالات‌متحده شکل گرفته و موضوع برجام نیز این شکاف را گسترده‌تر کرده است، نوشت: هایکو ماس وزیر امور خارجه آلمان هفته گذشته در مطلبی برای روزنامه «هندلزبلات» نوشت: «آمریکا و اروپا سال‌هاست در حال ‌فاصله گرفتن از هم هستند.» این مساله حالا بعد از اختلاف نظرهای شدید ایالات‌متحده و اتحادیه اروپا درباره برجام به روشنی ‌قابل تایید است. وقتی رئیس‌جمهور ترامپ از توافق برنامه جامع اقدام مشترک خارج شد و اعلام کرد تحریم‌های ثانویه‌ای که بر ‌اقتصاد اروپا تاثیر خواهد گذاشت بر می‌گردند، پیام روشنی برای آنها داشت: آمریکا با اتحادیه اروپا (آن‌طور که ماس انتظار ‌داشت) مشارکت متعادل نخواهد داشت. هایکو ماس در مواجهه با این پیام معتقد است اروپا باید «ابزارهای اصلی خود را به زمین ‌مبارزه بیاورد.»

به گزارش «انتخاب»، لوبلاگ ادامه داد: ماس برای محافظت از شرکت‌های اروپایی فعال در ایران و زنده نگه داشتن برجام، سه طرح پیشنهاد کرده است:‌ ایجاد سیستم پرداخت مستقل از آمریکا، ایجاد یک صندوق سرمایه‌گذاری اروپایی و ایجاد یک سیستم مستقل پرداخت سوئیفت. ‌این سه طرح اولین بار توسط برونو لومیر وزیر اقتصاد فرانسه و بلافاصله بعد از خروج ترامپ از برجام مطرح شدند. لومیر آن ‌زمان از دولت‌های اروپایی خواست برای ایجاد یک سیستم مستقل و کاربردی اقتصادی پای کار بیایند؛ سیستمی که به همه ‌کشورهای اروپایی اجازه می‌دهد «با همه کشورهای روی زمین مبادلات تجاری داشته باشند.» لومیر معتقد بود «آمریکا نباید پلیس ‌اقتصادی دنیا باشد».

ساختار سیاسی بنای اقتصادی که ماس و لومیر مدنظر دارند چگونه خواهد بود؟ آنطور که ماس به ایهام گفته‌‌: «شیطان هزاران شکل دارد».

لوبلاگ در ادامه این گزارش با اشاره به بیانات مقام معظم رهبری در دیدار با کابینه حسن روحانی مبنی‌بر اینکه «نباید برای ‌مشکلاتی مانند برجام و مشکلات اقتصادی به اروپا امیدوار باشید»، نوشت: «ایرانی‌ها با مشکلات ابتدایی مثل امکان دسترسی به سیستم اقتصاد جهانی (که آمریکا بر آن تسلط دارد) ‌مواجه شده‌اند. در حال حاضر برای آنها مهم است که به چشم‌اندازهایی که ماس و لومیر تبیین کرده‌اند فکر کنند. ‌

لوبلاگ این گزارش را اینگونه ادامه داد: نکته اول درباره این چشم‌اندازها این است که این طرح‌ها در واقع بزرگترین نظام اقتصادی ممکن برای تبادل‌های تجاری با وجود ‌تحریم‌های ثانویه آمریکا خواهند بود. در اولین قدم بانک‌های مرکزی فرانسه، آلمان، بریتانیا، اتریش و سوئد سیستم تبادل اقتصادی ‌با بانک مرکزی ایران راه‌اندازی خواهند کرد. آنها این سیستم را با امید به اینکه آمریکا حاضر نیست اقدام باورنکردنی مثل تحریم ‌بانک‌های مرکزی این کشورهای قدرتمند را انجام دهد، راه‌اندازی خواهند کرد. مهم‌ترین نکته اینکه این سیستم براساس ‌روش‌هایی پایه‌ریزی می‌شود که به سیستم‌هایی مانند سوئیفت نیاز نداشته باشد.‌ البته بانک‌های مرکزی طرف اروپایی برای آغاز این طرح نیازمند یک موضوع هستند: «ایران باید لوایح ‌FATF‌ را کاملا اجرا کند.» ‌البته حتی اگر ایران این لوایح را کامل اجرا کند و بانک‌های اروپایی به قولی که داده‌اند عمل کنند، باز هم راه‌اندازی سیستم‌های ‌تبادلی محدود، به معنی ایجاد یک سیستم مالی مستقل نخواهد بود. تحریم‌های آمریکا در آن شرایط هم در سطوح مهم روی ‌بانک‌های ایرانی و اروپایی تاثیر می‌گذارند. ‌

براساس گزارش لوبلاگ، درخواست ماس برای ایجاد «یک سیستم سوئیفت مستقل» توسط اروپا به خوبی نشان می‌دهد رهبران اتحادیه اروپا انتظار ندارند ‌بتوانند از استقلال سیستم سوئیفت فعلی دفاع کنند. دلیل این بدبینی حضور بانک‌های بزرگ آمریکایی در مرکز سیستم سوئیفت ‌است. نکته اینکه آمریکا حتی روی بانک‌های غیر آمریکایی حاضر در این سیستم هم نفوذ زیادی دارد. ‌هنوز مشخص نیست سیستمی که ماس و اروپا در نظر دارند و روشی که می‌خواهند استقلال سوئیفت را حفظ کنند، چطور کار ‌می‌کند. یک سیستم جدید تبادل‌های مالی را راحت می‌کند، اما نظارت بر چگونگی هزینه شدن این پول‌ها (جلوگیری از تامین مالی ‌تروریسم و پولشویی) بسیار سخت خواهد بود. ‌لوبلاگ در انتهای این گزارش تاکید کرد که اگر سیستم پرداخت مالی جدید راه بیفتد، اروپا نیاز دارد با توجه به افزایش تبادل‌های مالی با ایران، جریان‌های مالی خروجی از این ‌سیستم را به خوبی کنترل کند. ‌

پیش از این اتحادیه اروپا اعلام کرده بود که ایجاد سیستم مالی مستقل از آمریکا مشابه سوئیفت برای حفاظت از برجام در پی خروج آمریکا از توافق هسته‌ای با ایران را ارزیابی می‌کند. این درحالی است که ۱۶ سناتور آمریکایی در نامه‌ای به خزانه‌داری آمریکا خواستار تعجیل در تحریم بانکی ایران شدند. در این باره خبرگزاری «اسپوتنیک» به نقل از یک مقام اروپایی از بررسی احتمالی ایجاد شبکه‌ای مشابه سوئیفت برای تعاملات تجاری با ایران در راستای حفظ برجام خبر داده بود. یک منبع مطلع اروپایی نیز شامگاه چهارشنبه گفته بود که اتحادیه اروپا دیدگاه «هایکو ماس»، وزیر امور خارجه آلمان مبنی بر ایجاد یک نظام پرداخت مالی اروپایی مشابه با «سوئیفت» برای کمک به حفظ توافق‌ هسته‌ای ایران پس از خروج آمریکا را در نظر می‌گیرد.

«هایکو ماس» وزیر خارجه آلمان در مقاله‌ای نوشته بود، اروپا برای حفاظت از برجام به ایجاد نظام‌های پرداخت مالی مستقل نیاز دارد و زنده بودن توافق هسته‌ای بهتر از بحرانی است که شاید خاورمیانه را تهدید کند. ماس این کانال‌های مالی مستقل را به‌عنوان راهی برای اجتناب از تحریم‌های آمریکا علیه شرکت‌هایی که با ایران تجارت می‌کنند، پیشنهاد کرد. ماس نوشت: «به‌عنوان اروپایی‌ها، ما صریحا به آمریکایی‌ها گفته‌ایم که متوقف کردن توافق هسته‌ای با ایران، یک اشتباه خواهد بود. در این میان، نخستین تحریم‌های آمریکا بازگشته‌اند. در این وضعیت، این دارای اهمیت استراتژیک است که به واشنگتن بگوییم: ما می‌خواهیم با هم کار کنیم اما به شما اجازه نمی‌دهیم ما را دور بزنید؛ بنابراین شایسته است که شرکت‌های اروپایی را از تحریم‌های قانونی حفظ کنیم.»