در بیانیه۱۲ بندی نشست وزرای خارجه ایران و ۱+۴ در نیویورک، حاضران بر تعهد خود برای تضمین کانال‌های پرداخت با ایران و تداوم صادرات نفت و میعانات گازی، محصولات نفتی و پتروشیمی تاکید کردند. هدف اروپا نجات برجام و ترغیب شرکت‌های خارجی به تجارت با ایران است. دور دوم تحریم‌های آمریکا از ۱۳ آبان اجرایی می‌شود.

در همین ارتباط، کشورهای باقی‌مانده در توافق هسته‌ای با ایران - برجام - تسهیلات مالی جدیدی را برای ادامه مبادلات مالی و بانکی با جمهوری اسلامی ایجاد می‌کنند. وزیران خارجه آلمان، بریتانیا، چین، روسیه و فرانسه و مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا که برای شرکت در اجلاس سالانه مجمع عمومی سازمان ملل به نیویورک سفر کرده‌اند پس از نشستی در نیویورک تصمیم خود به ایجاد این تسهیلات را اعلام کردند. این جلسه در پشت درهای بسته برگزار شد و در پایان، شرکت‌کنندگان در آن بیانیه مشترکی صادر کردند. در بیانیه مشترک این جلسه آمده است که «با توجه به فوریت و ضرورت دستیابی به نتایجی ملموس، شرکت‌کنندگان در این جلسه از پیشنهادهای عملی برای ادامه و توسعه مجاری پرداخت مالی برای ایران به‌ویژه ایجاد یک وسیله هدف ویژه (اس‌پی‌وی) برای ایجاد تسهیلاتی جهت پرداخت‌های مرتبط با ایران از جمله برای صادرات نفت استقبال کردند.» منظور از ایجاد این وسیله جدید «حفاظت از آزادی فعالان اقتصادی این کشورها جهت دنبال کردن مبادلات مشروع با ایران» عنوان شده است. موگرینی دوشنبه ۲ مهر بعد از دیدار با نمایندگان کشورهای بریتانیا، فرانسه، چین، روسیه، آلمان و ایران در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل متحد در نیویورک گفت: همه طرف‌ها در این زمینه که ایران به تعهداتش در توافق اتمی سال ۲۰۱۵ (برجام) عمل کرده اتفاق‌نظر داشتند. او یادآور شد» ایجاد این کانال مالی جدید به شرکت‌ها‌، از جمله شرکت‌های درگیر صادرات نفت اجازه می‌دهد که بدون رویارو شدن با تحریم‌های آمریکا با ایران وارد داد و ستد شوند.

موگرینی گفت: هدف از این راهکار این است که کانالی برای «تراکنش مالی قانونی» با ایران ایجاد شود. این کانال امکان ادامه تجارت با ایران را برای شرکت‌های اروپایی فراهم می‌آورد. او نجات برجام را مطابق با «منافع بین‌المللی» نامید. در بیانیه پایانی این نشست وزرای‌خارجه بر تعهد کشورهای امضاکننده برجام به اجرای کامل این توافق و مسائلی همچون حفظ و ارتقای روابط گسترده‌تر اقتصادی با ایران و استمرار کانال‌های موثر مالی، تداوم صادرات نفت و میعانات گازی و محصولات نفتی و پتروشیمی تاکید کردند. وزرای خارجه همچنین از پیشنهاد تاسیس یک «سازوکار» و کانال مالی ویژه برای تسهیل پرداخت‌های مربوط به صادرات (از جمله نفت) و واردات ایران استقبال کردند.  نشست وزیران خارجه ایران و گروه ۱+۴ شامگاه دوشنبه در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل به ریاست فدریکا موگرینی برگزار شد. گفتنی است مرحله دوم تحریم‌های آمریکا از روز ۱۳ آبان (۴ نوامبر) به اجرا گذاشته می‌شود و ایالات‌متحده هدف خود را وارد کردن فشار مالی و اقتصادی بر جمهوری اسلامی و به‌خصوص کاهش هرچه بیشتر عواید نفتی ایران عنوان کرده است.

کشورهای باقی‌مانده در برجام «تحریم‌های ثانوی» آمریکا را مورد انتقاد شدید قرار داده‌اند. هنوز مشخصات و نحوه کار «وسیله منظور ویژه» مشخص نشده است و فدریکا موگرینی، مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، گفته است که کشورهای باقی‌مانده در برجام «هنوز» مشغول بررسی جزئیات و امکانات فنی این نهاد هستند اما تاکید ورزید که قطعا در نظر دارند یک «موجودیت قانونی» را تاسیس کنند. خانم موگرینی گفت: «از لحاظ عملی، تصمیم کشورهای موردنظر این است که اتحادیه اروپا یک نهاد حقوقی را برای ایجاد تسهیلات مبادلات مالی مشروع با ایران ایجاد کنند و این نهاد به شرکت‌های اروپایی امکان خواهد داد تا براساس قوانین اتحادیه به معامله با ایران ادامه دهند و در آن به روی سایر شرکای ما نیز باز خواهد بود.» پس از تکمیل ساختار و نحوه عمل این نهاد جدید مشخص خواهد شد که تاثیر آن در جلوگیری از توقف قابل‌توجه در نقل‌وانتقالات مالی ایران چه خواهد بود و این نهاد چه تفاوتی با پیشنهاد قبلی اتحادیه اروپا خواهد داشت.

آنچه که از اظهارات موگرینی برمی‌آید این است که علاوه بر شرکت‌های کشورهای عضو اتحادیه اروپا، شرکت‌های روسی و چینی و احتمالا سایر کشورها نیز امکان استفاده از تسهیلات جدید را برای برقراری ارتباط مالی با ایران خواهند داشت. اگرچه ممکن است چنین امکاناتی مشکل ارتباط مالی با ایران از طریق مجاری عادی بانکی را تاحدودی کاهش دهد، اما تاثیر آن بر روابط تجاری از جمله آمادگی مشتریان خارجی برای خرید نفت مشخص نیست.

طبق عرف تجاری در اروپا، فعالیت نهادهای تجاری و مالی باید کاملا شفاف باشد و در نتیجه، شرکت‌ها و اشخاصی که در صدد استفاده از تسهیلات اروپایی جهت انتقال پول به این کشور باشند، از جمله خریداران خارجی نفت ایران، مشخص خواهند بود. با توجه به اینکه ایالات‌متحده صنایع نفتی ایران را هم مشخصا تحریم کرده است، چنین موسساتی ممکن است به‌خاطر ارتباط تجاری با جمهوری اسلامی با تنبیهاتی از سوی آمریکا مواجه شوند. مقامات ایران هنوز در مورد سازوکار جدید و اینکه تا چه اندازه خواهد توانست نگرانی آنها را کاهش دهد اظهارنظری نکرده‌اند.

بیانیه مشترک ظریف و موگرینی

مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا پس از نشست ۱+۴ و در بیانیه مشترک با ظریف در جمع خبرنگاران گفت که ۱+۴ از پیشنهادهای عملی برای حفظ و توسعه کانال‌های پرداخت به ایران حمایت کردند. به گزارش خبرگزاری تسنیم، فدریکا موگرینی در جمع خبرنگاران گفت: با توجه به درک فوری و نیاز برای نتایج ملموس، شرکت‌کنندگان در این نشست از پیشنهادهای عملی برای حفظ و توسعه کانال‌های پرداخت به‌ویژه ابتکار ایجاد راهکاری به همین منظور برای تسهیل پرداخت‌های مرتبط با صادرات ایران از جمله نفت استقبال کردند. او که درکنار ظریف بیانیه پایانی نشست ایران و ۱+۴ را قرائت می‌کرد، افزود که تصمیم ایجاد این مکانیزم ویژه از قبل اتخاذ شده بود. مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا اضافه کرد: شرکت‌کنندگان در این نشست تاکید کردند که همانند ۱۲ گزارش قبلی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، ایران باید کاملا و به‌صورت موثر تعهدات هسته‌ای خود را اجرا کند.

اخبار مرتبط