یک کارشناس مسائل بین‌الملل مطرح کرد
عامل دلگرمی اروپا در همراهی با تهران
عبدالرضا فرجی‌راد، استاد دانشگاه و کارشناس مسائل بین‌المللی درباره مهلت دوباره گروه FATF به ایران و تاثیر آن بر دور جدید تحریم‌های ایران گفت: « با توجه به مواضع بیان شده به‌نظر می‌آید که برآیند جهت‌گیری‌ها درخصوص اقدامات کشور مثبت است، اگرچه ما در تصویب لوایح با تاخیر عمل کرده‌ایم و برخی از آنها را تا به امروز هم به سرانجام نرسانده‌ایم ولی جهت‌گیری‌ها و واکنش‌ها به عملکرد ایران نسبت به کارهای صورت گرفته تاکنون خوب بوده است. البته این احتمال هم وجود داشت که با توجه به ریاست ایالات‌متحده آمریکا در این دور از نشست گروه FATF در واقع واشنگتن بخواهد فشاری بر ایران وارد کند تا تهران نتواند با سازوکار SPV که پیش‌نیاز آن حضور ایران در لیست سبز FATF است، در مقابل تحریم‌ها مقاومت کند. اما تا به امروز می‌توان گفت این نگرانی‌های تهران نسبتا مرتفع شده است. البته باز تکرار می‌کنم برخی از مسائلی که علیه تهران مطرح شده مانند رعایت نکردن ۹ مورد مدنظر گروه FATF در بیانیه پایانی قدری شرایط را مبهم می‌کند، اما چندان اثرگذار نخواهد بود.»
این استاد دانشگاه درباره مکانیزم اروپا نیز افزود: «زمانی که موگرینی به‌عنوان مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در یک موضع رسمی اعلام می‌کند بخشی از سازوکار مدنظر اتحادیه اروپا برای همکاری با ایران در مقابله با تحریم‌های ثانویه آمریکا حتی قبل از دهم آبان ماه امکان عملیاتی شدن دارد، حتما بسترها و اقدامات آن صورت گرفته است. اتحادیه اروپا بدون دلیل موضوعی را مطرح نمی‌کند. البته مواضع اخیر اروپا پالس‌های مثبت جدیدی را برای تهران خواهد داشت که می‌تواند روی همکاری اتحادیه اروپا تا اندازه‌ای حساب باز کند. هرچند که در سخنان برخی از مسوولان داخلی هم این مساله بارها مطرح شده که اقدامات و عملکرد اتحادیه اروپا تا به امروز بیش از آن چیزی بوده که در حقیقت تهران از قاره سبز انتظار داشته است. نه اینکه قاره سبز تا به امروز کار بزرگی صورت داده باشد، اما از اروپا انتظار همین میزان از تقابل با کاخ‌سفید هم وجود نداشت. هر چند که بسترهای اختلاف اتحادیه اروپا با ترامپ هم مزید بر علت بوده است.»
او درخصوص دلیل تعجیل اروپا نیز ابراز کرد: «به‌نظر می‌رسد که اتحادیه اروپا تمایل دارد تا قبل از ۱۳ آبان و حتی قبل از دهم آبان بخشی از سازوکار مدنظر خود را عملیاتی کند تا بداند اساسا این مدل قابلیت اجرایی شدن را در اقتصاد کنونی جهانی دارد و در ادامه کار بداند نواقص این سازوکار چیست تا بتواند به رفع آن اقدام کند و این برای تهران جای خوشحالی دارد که قبل از اعلام رسمی اعمال تحریم‌های ثانویه می‌توان شاهد عملیاتی شدن بخشی از این سازوکار بود.»
دفتر نمایندگی اروپا در تهران
فرجی‌راد درباره حواشی تاسیس دفتر نمایندگی اتحادیه اروپا در ایران با بیان اینکه مساله ایجاد دفتر نمایندگی اتحادیه اروپا در ایران منوط به جلسه برخی از سفرای کشورهای اتحادیه اروپا با نمایندگان کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس نیست، گفت: «این یک درخواست قدیمی اتحادیه اروپاست و خانم موگرینی حدود دو سال پیش در سفر به ایران این درخواست را رسما از تهران داشت تا بتوانند دفتری از اتحادیه اروپا در ایران تاسیس کنند. این مساله از سوی مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا بارها پیگیری و در تمامی ملاقات‌ها مکرر این درخواست بیان شده است.»
سفیر سابق ایران در نروژ ابراز کرد: «اتحادیه اروپا تا امروز فعالیت‌های مثبتی را در قبال ایران انجام داده و حاضر به همکاری‌هایی برای تقابل با تحریم‌های آمریکا هم شده است. در این راستا چراغ سبز‌هایی هم از قبل داشته است. حال باید منتظر ماند و دید که در حوزه عملیاتی این وعده‌ها تا چه میزان تحقق پیدا می‌کنند. ولی جدای از این مسائل باید ایران هم در قبال این رفتارها برخی از درخواست‌های اتحادیه اروپا را اجابت کند؛ آن هم درخواست‌هایی که چندان سخت و پیچیده نیست. اما در داخل با برخی بهانه‌های واهی مانند جاسوسی و دیگر مسائل مانع تحقق این درخواست‌ها می‌شوند. باید پذیرفت که در دنیای امروز سیاست، دیپلماسی یعنی دادن و گرفتن امتیاز.»
این استاد دانشگاه ادامه داد: «زمانی که اتحادیه اروپا در رابطه با برجام حاضر به دادن امتیاز است، از آن طرف تهران هم باید امتیازی بدهد. مساله تاسیس دفتر اتحادیه اروپا در تهران می‌تواند دلگرمی بیشتری برای اتحادیه اروپا در همراهی با تهران ایجاد کند. به‌خصوص که امروز نمایندگان ایالات‌متحده آمریکا در اتحادیه اروپا به‌دنبال عدم‌تحقق برنامه‌های این اتحادیه درخصوص همراهی با تهران در تقابل با تحریم‌های ثانویه هستند. در چنین فضای شکننده‌ای که هر طرف بتواند بازی بهتری ارائه دهد برنده خواهد بود، باید با دقت نظر بیشتر و دیپلماسی منعطف‌تر و منطقی‌تری گام برداریم.»
۵ دلیل عدم همراهی اروپا با آمریکا در تحریم ایران
فرجی‌راد در پاسخ به این سوال که آیا واشنگتن در روزهای باقی‌مانده تا ۱۳ آبان توان مجاب کردن اتحادیه اروپا را از هر طریقی درخصوص صرف‌نظر کردن از حمایت از ایران خواهد داشت، گفت: «قبلا می‌توانستیم این تصور را داشته باشیم، ولی اکنون به‌نظر می‌رسد که به چند دلیل آمریکا توان متقاعد کردن اتحادیه اروپا برای صرف‌نظر کردن از حمایت تهران را ندارد، اول اینکه در سایه نزدیکی به انتخابات میان‌دوره‌ای کنگره در ایالات‌متحده، کاخ سفید و شخص ترامپ حاضر به ریسک در این خصوص نیست. چون اگر ترامپ بخواهد زمانی که تبلیغات انتخاباتی با مساله اعمال تحریم‌های ثانویه همزمان شده است، دست به برخی اقدامات ضربتی یا واکنش‌های تقابلی با اتحادیه اروپا بزند ممکن است به واکنش‌های منفی داخلی بینجامد و به موازات آن امکان دارد واکنش‌های منفی چین، روسیه و اتحادیه اروپا بستر بازی را، هم در صحنه جهانی و هم در داخل آمریکا، برای ترامپ پیچیده‌تر کند.»
سفیر سابق ایران در نروژ افزود: «دلیل دوم اینکه شرایط کنونی ناشی از پرونده قتل جمال خاشقجی سبب شده تا بیشتر تلاش آمریکا معطوف به یکی از متحدان راهبردی خود یعنی عربستان سعودی شود. اتفاقا مواضع رسمی ریاض درخصوص قتل روزنامه‌نگار عربستانی سبب پیچیده‌تر شدن این پرونده شده و تازه مشکلات و دردسرهای بعدی آن برای آمریکا شکل گرفته و این مساله همزمان با تحریم‌های ثانویه سبب شده تا بخشی از توان و نیرویی که آمریکا باید درباره تهران صرف کند برای حفظ هم‌پیمان خود به کار برد.»
او ادامه داد: «سوم اینکه متحدان آمریکا نظیر ژاپن، هند و کره‌جنوبی کشورهایی هستند که واقعا به خرید نفت برای توسعه داخلی نیازمندند و یقینا یکی از بازارهای هدف ایران هستند. هر چند که در این میان عربستان سعودی و روسیه با حداکثر توان خود تولید می‌کنند. اما واقعیت‌ها نشان می‌دهد که نه عربستان و نه هیچ کشور دیگری توان پاسخگویی به این میزان کمبود در بازار جهانی نفت را در عدم حضور ایران ندارد. بنابراین این متحدان درحال رایزنی با کاخ سفید هستند که بتوانند خرید نفت خود را از ایران با شروطی داشته باشند.»
فرجی‌راد در بیان دلیل چهارم هم گفت: «اگر آمریکا در سایه تحریم‌های ثانویه ۱۳ آبان بخواهد فروش نفت ایران را به صفر برساند، اقدامی تنش‌آفرین در بازار جهانی نفت خواهد بود که متعاقب آن به افزایش فرآورده‌های نفتی مانند بنزین در داخل خود آمریکا خواهد انجامید. بنابراین اگر چنین شود مطمئنا یکی از برگ‌های برنده دموکرات‌ها و پاشنه آشیل ترامپ و جبهه جمهوری‌خواهان در انتخابات میان دوره‌ای کنگره متحده آمریکا خواهد بود.»
او افزود: «پنجم اینکه بالاخره سازوکار مدنظر اروپاییان برای همکاری با ایران شکل گرفته است. البته اتحادیه اروپا اعتقاد دارد که این یک مدل ویژه برای همکاری با ایران نیست، بلکه سازوکاری است که در بلندمدت این اتحادیه برای همکاری‌های تجاری خود با کشورهای دیگر به‌کار خواهد برد تا بتواند در مواقع ضروری و مقتضی از آن استفاده کند. لذا زمانی که ۲۸ کشور اتحادیه اروپا تصمیم به ایجاد چنین سازوکاری گرفته‌اند و کشورهای بزرگ این اتحادیه در جایگاه رهبران سیاسی و اقتصادی قاره سبز به دنبال تحقق آن هستند دیگر ترامپ نمی‌تواند خود را با کل اتحادیه اروپا درگیر کند. ضمن اینکه زمزمه‌هایی هم به گوش می‌رسد که ترامپ به‌دنبال تعدیل و فروکش کردن جنگ تعرفه‌ای خود با اتحادیه اروپا است. همچنان که ترامپ درخصوص پیمان نفتا با مکزیک و کانادا هم تند برخورد کرد، اما اخیرا واشنگتن حاضر به امضای توافق‌نامه‌ای شده است که متعاقبش دو کشور مکزیک و کانادا تا اندازه‌ای حساسیت‌های خود را نسبت به مواضع ایالات‌متحده تعدیل کردند.»
ارسال نظر