تردید آمریکا در مورد دامنه تحریم‌های ایران

به گزارش گروه اقتصاد بین‌الملل روزنامه «دنیای اقتصاد»، روزنامه وال‌استریت‌ژورنال در گزارشی با استناد به سخنان دیپلمات‌های اروپایی مبنی بر افزایش بی‌اعتمادی میان واشنگتن و بروکسل نوشت: استیو منوچین، وزیر خزانه‌داری آمریکا به‌تازگی این سیگنال را مخابره کرده است که آمریکا شاید سوئیفت را وادار به قطع ارتباط با بانک‌های ایرانی نکند. براساس گفته برخی  مقامات آگاه، منوچین به برخی از دولت‌های خارجی اطلاع داده است که آمریکا می‌تواند موضع نرم‌تری در قبال ایران اتخاذ کند.

براساس گفته این افراد، اما مقامات بانفوذی که به دونالد ترامپ نزدیک هستند مانند جان بولتون، مشاور امنیت‌ملی آمریکا آماده هستند در صورتی که سوئیفت درخواست واشنگتن برای قطع ارتباط با ایران را نادیده بگیرد این سازمان را مورد تحریم قرار دهند. همچنین شورای امنیت ‌ملی کاخ‌سفید از پاسخ به سوال روزنامه وال‌استریت‌ژورنال در رابطه با موضع جان بولتون خودداری کرد. منوچین در سفری که هفته پیش به خاورمیانه داشت در گفت‌و‌گو با وال‌استریت‌ژورنال با اشاره به اینکه ممکن است آمریکا خواستار قطع کامل ارتباط بانک‌های ایرانی با سوئیفت شود، از سوی دیگر احتمال موافقت واشنگتن با ادامه ارتباط سوئیفت با برخی از بانک‌های ایرانی را مطرح کرد.

وی گفت: «هدف اصلی ما این است که اطمینان یابیم که موسسات مالی تبادلات مالی که مورد تحریم قرار گرفته‌اند را انجام نخواهند داد.»

منوچین در ادامه گفت: «وزارت خزانه‌داری درحال انجام گفت‌و‌گوهای گسترده‌ای با سوئیفت است. من از همه توان خود برای تضمین عدم انجام تبادلات مالی تحریم شده استفاده خواهم کرد با این حال کمک‌های بشردوستانه به ایران مجاز خواهد بود.»

سوئیفت به‌عنوان یک سازمان بین‌المللی که وظیفه انجام تراکنش‌های مالی بین‌المللی را دارد اعلام کرد به دنبال شفاف‌سازی از سوی کشورهای دو سوی آتلانتیک درباره تحریم‌های ایران است. در بیانیه سوئیفت آمده است: «ماموریت ما آن است که تا به‌عنوان یک سازمان جهانی خدمات بی‌طرفانه‌ای را در اختیار صنعت مالی قرار دهیم.» این موضوع در واقع نشان‌دهنده قرار گرفتن واشنگتن بر سر دوراهی بزرگی است آن هم زمانی که تلاش می‌کند تا متحدان و بسیاری از کشورها را قانع به همراهی در کمپین فشار ضد ایرانی کند، کمپینی که اغلب کشورها با آن موافق نیستند. ترامپ در ماه مه آمریکا را از توافق چند‌جانبه‌ای خارج ساخت که در ازای محدود شدن برنامه‌ هسته‌ای ایران، برخی از تحریم‌ها علیه این کشور را به حالت تعلیق درآورده بود. اما درحالی‌که آمریکا تلاش می‌کند تا تحریم‌ها را علیه ایران بازگرداند، اروپایی‌ها به‌دنبال ایجاد مسیرهای مناسب برای ادامه همکاری تجاری با ایران و دور زدن این تحریم‌ها هستند. دور نخست تحریم‌های آمریکا، ارزش پول ایران، خودروسازی و دیگر بخش‌ها را تحت‌تاثیر قرار داد. اما دور دوم این تحریم‌ها که از پنج نوامبر عملیاتی خواهد شد قرار است شریان درآمدهای خارجی ایران یعنی بخش نفت و انرژی را هدف قرار دهد. اتحادیه اروپا در ماه آگوست شرکت‌های خود را از حرکت در راستای تحریم‌های آمریکا منع کرد. برخی در وزارت خزانه‌داری آمریکا نگران آن هستند که وادار ساختن اروپا به پیروی از تحریم‌های ضد ایرانی از طریق تحریم سوئیفت که ممکن است تحریم هیات‌مدیره آن را نیز شامل شود منجر به تضعیف استراتژی کسب حمایت اروپا برای تحریم ایران شود. مقامات مخالف معتقدند که درآمدهای ایران حتی بدون خروج از سوئیفت و اطمینان وزارت خزانه‌داری از عدم انجام تراکنش‌های تحریم شده به میزان قابل‌توجهی کاهش می‌یابد. برخی از مقامات نیز می‌گویند که عضویت ایران در سوئیفت می‌تواند باعث آسان‌تر شدن رهگیری مالی ایران شود. از سوی دیگر مدافعان قطع ارتباط ایران با سوئیفت، توانایی مقامات در نظارت بر تراکنش‌های تحریم شده و صحت نظارت بانک‌های اروپایی در این باره را مورد تردید قرار می‌دهند. آنها همچنین به سابقه دور زدن تحریم‌های آمریکا از سوی ایران در دوران باراک اوباما اشاره دارند.

براساس اعلام دادستانی آمریکا، این کشور در تلاش است تا جریمه‌هایی را علیه هالک‌بانک ترکیه به‌دلیل کمک به ایران در دور زدن تحریم‌ها در پوشش کمک‌های بشردوستانه اعمال کند. در همین حال بانک‌های اروپایی برای همکاری با ایران بی‌میل هستند، چراکه حاضر به پذیرفتن ریسک جریمه‌های گزاف وزارت خزانه‌داری نیستند. در این میان اروپا در تلاش است تا یک موسسه دولتی ویژه‌ را برای حمایت از شرکت‌های اروپایی در برابر تحریم‌های آمریکا ایجاد کند.

بی‌اعتمادی فراآتلانتیکی

اما موضوع سوئیفت تنها مساله‌ای نیست که متحدان غربی بر سر آن مناقشه دارند. برخی از دیپلمات‌های اروپایی می‌گویند واشنگتن به‌طور شفاف اعلام نمی‌کند که شرکت‌ها و بانک‌های اروپایی که با ایران در مورد موضوعات بشردوستانه از جمله فروش دارو و غذا همکاری می‌کنند، مورد تحریم قرار می‌گیرند یاخیر. همچنین مشخص نیست آیا برای شرکت‌هایی که قصد همکاری با ایران در زمینه فناوری هسته‌ای و کاهش خطر تاسیسات‌ هسته‌ای این کشور را دارند استثنایی از سوی آمریکا اعمال می‌شود یا خیر. به گفته این دیپلمات‌های اروپایی نبود شفافیت در مورد این مسائل باعث تیره‌تر شدن اعتماد میان دو سوی آتلانتیک شده است و پایتخت‌های اروپایی اشتیاق کمتری برای همکاری با آمریکا در دیگر مسائل مربوط به ایران از خود نشان می‌دهند.

دونالد ترامپ می‌تواند مشخص کند که چه بانک‌هایی قابلیت دسترسی به سوئیفت را دارند چرا که تاکنون تنها بانک مرکزی ایران و چند بانک دیگر مورد این تحریم قرار گرفته‌اند. با این حال وزارت خزانه‌داری می‌تواند بسیاری از بانک‌های ایرانی دیگر را نیز در فهرست تحریم خود قرار دهد. وزارت خزانه‌داری آمریکا هفته گذشته گامی را برای وادار ساختن سوئیفت به پیروی از تحریم‌ها برداشت. بر این اساس چند بانک ایرانی که ادعا شده شبکه‌ای از شرکت‌ها و موسسات مالی هستند که از سوی بخش مورد تحریم آمریکا و اروپا از سوی سپاه پاسداران اداره می‌شوند را مورد تحریم قرار داد. آمریکا با این استراتژی می‌تواند بسیاری از بانک‌های ایرانی را در فهرست تحریم قرار دهد و بانک‌های خارجی را که با آنها به تجارت بپردازند به اعمال تحریم‌های ثانویه تهدید کند. هیات ایران در سازمان‌ملل به درخواست روزنامه وال‌استریت‌ژورنال برای گفت‌و‌گو در این باره پاسخی نداده است.

وزارت خزانه‌داری همچنین بانک پارسیان را که در دوران اوباما وظیفه انجام تراکنش‌های بشردوستانه را برعهده داشت با ادعای ارتباط با سپاه پاسداران مورد تحریم قرار داده است. بانک پارسیان در وب‌سایت خود اعلام کرد براساس توافق‌نامه‌هایی که با کشورهای اروپایی و آسیایی دارد ارتباطات فرامرزی خود را با وجود تحریم‌های جدید ادامه می‌دهد.