پیش‌تر عراقچی گفته بود در اوج تحریم‌ها و فشارهای آمریکا، دو‌ واقعه مهم در روابط ایران و اروپا در بروکسل اتفاق می‌افتد. این درحالی است که وزیر امورخارجه ایران هفته گذشته و در نشست گفت‌وگوهای مدیترانه‌ای گفت ریسک‌پذیری کشورهای عضو اتحادیه تا حد قابل توجهی پایین بوده و باید ببینیم تا کجا آمادگی دارند این کار را پیش ببرند. حال سوال مهم این است که این دو اتفاق مهم در روابط ایران و اروپا تا چه حد می‌تواند برای ایران ما به ازای لازم برای ماندن در برجام را داشته باشد.

در همین ارتباط معاون سیاسی وزیر امورخارجه روز دوشنبه در سومین سمینار همکاری‌های صلح‌آمیز هسته‌ای ایران واروپا در بروکسل با اشاره به اینکه منافع اقتصادی ایران در برجام و لغو تحریم‌ها محقق نشده است، هشدار داد که این توافق در شرایط دشواری قرار گرفته است. به گزارش «ایرنا» سیدعباس عراقچی گفت: برجام دستاورد سیاسی مهمی است و ابران به‌طور کامل به تعهداتش در قالب این توافق پایبند است. او افزود: آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به‌عنوان نهاد ناظر بر فعالیت‌های هسته‌ای ایران این مساله را برای سیزده بار تایید کرده؛ اما در آن سوی ماجرا، ایران همچنان از مزایای اقتصادی برجام بهره‌مند نشده است. او با بیان اینکه «اعمال مجدد تحریم‌های آمریکا، بهره‌مندی ایران از مزایای برجام را به صفر نزدیک کرده است» گفت: برجام متعلق به آمریکا یا ایران نیست، بلکه توافقی بین‌المللی است که اعضای شورای امنیت سازمان ملل متحد در قالب قطعنامه ۲۲۳۱ آن را تایید کرده‌اند. این درحالی است که آمریکا این قطعنامه را نقض کرده و سایر کشورها را به دلیل پیروی از آن مجازات می‌کند. معاون وزیرخارجه ایران تاکید کرد: حفظ برجام وظیفه بین‌المللی است و همه موظف هستیم که در راستای اجرای این توافق گام برداریم. او درادامه اقدامات اتحادیه اروپا در راستای حفاظت از برجام را تحسین کرد وگفت: این مساله نشان می‌دهد که اروپا به لحاظ سیاسی در مسیر درستی قرار دارد. اما واقعیت این است که هنوز راهکارهای عملی، مکانیزم‌هایی که ایران بتواند از مزایای اقتصادی برجام بهره‌مند و سبب شود تحریم‌های آمریکا این توافق را از بین نبرد، محقق نشده است.

عراقچی بابیان اینکه توازن «بده‌بستان» برجام از بین رفته است، هشدار داد: اگر ایران از مزایای برجام بهره‌مند نشود این توافق زنده نمی‌ماند. معاون وزیرخارجه عنوان کرد که اعمال مجدد تحریم‌های آمریکا، ضمیمه ۳ برجام را تحت‌الشعاع قرار داده است و افزود: همکاری‌های هسته‌ای محدود به اراک و فردو نیست، بلکه طرح‌های زیادی وجود دارد که جنبه‌های تجاری دارند؛ اما به‌دلیل تحریم‌های آمریکا، نبود کانال مالی و تهدیدهای آمریکا، متوقف‌ شده‌اند.

او بابیان این مطلب نتیجه گرفت که راه‌اندازی سازوکار ویژه مالی اروپا برای تداوم همکاری‌های صلح‌آمیز هسته‌ای و اجرای ضمیمه۳ برجام یک ضرورت است. عراقچی در پایان ابراز امیدواری کرد که اروپا هرچه سریع‌تر سازوکار ویژه مالی را برای جلوگیری از تاثیرات منفی تحریم‌های آمریکا بر روابط تجاری شرکت‌های اروپایی و ایران، راه‌اندازی کند. در ابتدای این مراسم میگل آریاس کانیته، کمیسیونر انرژی اتحادیه اروپا سخنرانی کرد و گفت: «توافق هسته‌ای ایران (برجام) هیچ جایگزینی ندارد.» او تاکید کرد: «هدف از این دیدار توسعه بیشتر همکاری‌ها در عرصه هسته‌ای غیرنظامی به‌ویژه در زمینه امنیت هسته‌ای و موضوعات مرتبط طبق توافق هسته‌ای ایران است. برجام حافظ ساختار عدم اشاعه جهانی است و منحصرا امنیت اروپا و منطقه و در نهایت کل جهان را تامین می‌کند.»

سپس رئیس سازمان انرژی اتمی در سومین سمینار همکاری‌های صلح‌آمیز هسته‌ای بین ایران و اروپا در بروکسل بر تداوم تعاملات سازنده با اروپا در این زمینه تاکید کرد. علی‌اکبر صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی ایران دیروز طی سخنانی ضمن ابراز خرسندی از حضور در این نشست، از طرف‌های توافق هسته‌ای برجام خواست موضع‌گیری‌های سیاسی درباره این توافق را به عمل تبدیل کنند. رئیس سازمان انرژی اتمی ایران گفت: «اگر این توافق فروبپاشد، اوضاع مطمئنا تغییر خواهد کرد و همه چیز به آشوب کشیده می‌شود.»

صالحی به حضور کارشناسان ایران و اتحادیه اروپا برای تبادل اطلاعات و تجاربشان در زمینه استفاده‌های صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای اشاره کرد و آن را دستاوردی بزرگ در نوع خود خواند. او با اشاره به تجارب اتحادیه اروپا در زمینه‌‌های گوناگون فعالیت صلح‌آمیز هسته‌ای شامل ایمنی هسته‌ای، تحقیق و توسعه هسته‌ای و... بیان کرد: در چارچوب نگاه ملی ما به فعالیت صلح آمیز هسته‌ای و به‌عنوان بخشی از اقدامات و سیاست‌های عملی ما، علاقه‌مند به گسترش همکاری‌ در این زمینه‌ها هستیم.

صالحی نسبت به گسترش همکاری‌های سطح بالا بین دو طرف ابراز اطمینان کرد. رئیس سازمان انرژی اتمی در ادامه اظهاراتش به خروج دولت آمریکا از برجام و تلاش‌های آن از طرق ممکن به منظور متوقف و بی‌خاصیت کردن برجام و همچنین فشار به دیگر اعضای برجام در این زمینه اشاره کرد. معاون رئیس‌جمهوری در ادامه عنوان کرد: رویکرد غیرسازنده دولت کنونی آمریکا نشان می‌دهد که به‌عنوان عضو دائم شورای امنیت، هیچ احترام و پایبندی به تعهدات بین‌المللی قائل نیستند. خروج آنها از پیمان‌های چندجانبه و حتی بین‌المللی فهرستی طولانی را شامل می‌شود از جمله مشارکت در ترانس پاسیفیک، توافق‌نامه آب و هوایی پاریس و برجام که به تایید قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل نیز رسیده بود.

او افزود: منطق پشت خروج آمریکا از برجام برخلاف ۱۳ گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در تایید پایبندی ایران به تعهدات برجامی برای ملت‌های مستقل عجیب به‌نظر می‌رسد. صالحی یادآور شد: یک عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل به شکل مضحکی درحال نقض تعهداتش در قبال صلح و امنیت جهان از طریق بدنام کردن نتیجه توافقی است که توسط همان شورای امنیت به تایید رسیده است. صالحی در ادامه به روند همکاری‌های ایران و اتحادیه اروپا در زمینه فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای و با توجه به ضمیمه ۳ برجام اشاره کرد و گفت: به‌رغم همه پیشرفت‌های حاصله ما نباید خودمان را از فرصت‌های همکاری بیشتر محروم کنیم. برنامه «اوراتوم» عرصه همکاری وسیعی را پیش‌رو قرار می‌دهد و ما از هر فرصتی برای تعاملات چندجانبه در این چارچوب استقبال می‌کنیم.

علی‌اکبر صالحی در ادامه تاکید کرد: ایمنی هسته‌ای صنایع هسته‌ای برای ما یک اولویت است و آخرین دستاوردها در این زمینه از اهمیت بالایی برخوردار است، زیرا به ما در راستای ایمنی بیشتر چرخه سوخت کمک می‌کند. رئیس سازمان انرژی اتمی در پایان بر تعهد ایران بر ادامه و گسترش تعاملات سازنده با اتحادیه اروپا در زمینه «همکاری بین‌المللی هسته‌ای» تاکید کرد و افزود: دو طرف و جامعه بین‌المللی از این همکاری منتفع می‌شوند. همه ما نیاز به حرکت و عمل در راستای کمک به رفع نگرانی‌های منطقه‌ای و بین‌المللی در راستای صلح و امنیت بین‌المللی و در مقابله با حمله بی‌سابقه علیه اصول حقوق بین‌الملل و چندجانبه‌گرایی داریم.

دو واقعه مهم

پیش‌تر عباس عراقچی، معاون سیاسی وزیر امور خارجه از برگزاری چهارمین دور گفت‌وگوهای سیاسی و سومین سمینار همکاری‌های صلح‌آمیز هسته‌ای بین ایران و اروپا از روز دوشنبه به مدت دو روز در بروکسل خبر داد. عراقچی در صفحه توییترش نوشت: «در اوج تحریم‌ها و فشارهای آمریکا، فردا دو‌ واقعه مهم در روابط ایران و اروپا در بروکسل اتفاق می‌افتد.» او افزود: «سومین سمینار همکاری‌های صلح‌آمیز هسته‌ای ایران و اتحادیه اروپا با حضور دکتر علی‌اکبر صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی و چهارمین دور گفت‌وگوهای عالی‌رتبه سیاسی ایران و اتحادیه اروپا با مسوولیت اینجانب و خانم هلگا اشمید معاون مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا.»

ریسک‌پذیری پایین اروپا

این تحولات در روابط ایران و اروپا در شرایطی است که وزیر خارجه با اشاره به تعهد سیاسی اروپا برای تضمین منافع ایران از برجام یادآور شد: ریسک پذیری کشورهای عضو اتحادیه تا حد قابل توجهی پایین بوده و باید ببینیم تا کجا آمادگی دارند این کار را پیش ببرند. محمدجواد ظریف پس از سفری دو روزه به ایتالیا برای شرکت در چهارمین نشست گفت‌وگوهای مدیترانه‌ای در رم، با اشاره به ملاقات‌های انجام شده عنوان کرد: بحث برجام و مقابله با سیاست‌های یک‌جانبه‌گرایانه آمریکا را از دیگر موضوعاتی خواند که در همه جلسات درباره آن گفت‌وگو شده است. رئیس دستگاه دیپلماسی اضافه کرد: تقریبا جامعه بین‌الملل به‌صورت اجماعی از این سیاست‌ها خسته شده و خطر این سیاست‌ها برای آینده جامعه بین‌الملل را مشاهده می‌کند؛ اما از طرف دیگر لازم است این آمادگی را پیدا کنند که برای مقابله با این سیاست‌ها و جلوگیری از اینکه این سیاست‌ها به یک رویه در روابط بین‌الملل تبدیل شود، هزینه‌های لازم را انجام دهند .