آیا عراق از تحریم‌ها معاف می‌شود؟
فشار تحریم‌های ایران بر بخش انرژی عراق
یکی از کشورهایی که بیش از دیگران در مخاطره متحمل شدن آسیب‌های جانبی برنامه تحریمی علیه ایران قرار دارد، کشور همسایه آن یعنی عراق است. در این میان نه‌تنها بسیاری از رهبران شیعه عراق رابطه نزدیکی با ایران دارند، بلکه بغداد نیز برای جبران ناکارآمدی‌های خود به واردات انرژی از ایران وابسته است. ایالات‌متحده، عراق را برای یافتن تامین‌کننده جایگزین انرژی تحت فشار گذاشته است که کار ساده‌ای نیست. باید توجه داشت عراق مشکل برق دارد. خاموشی و قطعی برق در روزهای داغ تابستان در این کشور اتفاقی متداول به شمار می‌رود. نیروگاه‌ها و سیستم‌های برق‌رسانی قدیمی و ناکارآمد هستند و از جنگ داعش حدود ۷ میلیارد دلار خسارت دیده‌اند. اما حتی پیش از پیشروی داعش تا موصل در سال ۲۰۱۴ هم بخش برق عراق به سختی پاسخگوی نیاز داخلی این کشور بود. عراق برای تکمیل تولیدات خود، از ایران برق و گاز طبیعی وارد می‌کند، اما اکنون این احتمال وجود دارد که امکان استفاده از این راه حل برای عراق دیگر وجود نداشته باشد.
به گزارش دیپلماسی ایرانی به نقل از پایگاه تحلیلی خبری «استرتفور» ایالات‌متحده در ادامه کمپین اعمال فشار علیه ایران از عراق خواسته که به وابستگی به انرژی ایران پایان دهد و این مساله عادل عبدالمهدی، نخست‌وزیر جدید را با چالش بزرگی مواجه ساخته است. میزان تقاضای سالانه برای برق در عراق در سال ۲۰۱۸ به ۲۴ هزار مگاوات رسیده و سالانه حدود ۷ درصد افزایش می‌یابد. ظرفیت تولید برق عراق حدود ۱۶ هزار مگاوات است که حتی پاسخگوی نیاز کنونی این کشور هم نیست. بغداد برای غلبه بر این مشکل قراردادی برای واردات ۱۲۰۰ مگاوات برق با تهران بسته است. این درحالی است که کمبود برق برای دولت عراق و شهروندان این کشور به یک مشکل اساسی تبدیل شده است. کمبود برق، آب و فرصت شغلی با ناآرامی‌های گسترده در بصره، قطب اقتصادی عراق در جنوب این کشور و دیگر نقاط همراه بوده است. دولت عراق برای حل این مشکلات و افزایش توانایی‌های خود در تولید برق با یکسری موانع فنی، اقتصادی و سیاسی مواجه است که غلبه بر آنها کار ساده‌ای نخواهد بود.
تامین یک‌سوم برق عراق از ایران
در پنج سال گذشته، عراق به واردات برق و گاز طبیعی از ایران به چشم ساده‌ترین و نسبتا کم‌هزینه‌ترین روش برای حل مشکلات و احیای وجهه خود نگریسته است و تهران که همیشه مشتاق افزایش نفوذ خود و افزایش ارتباط با دولت بغداد است، از کمک خودداری نمی‌کند. عراق در سال ۲۰۱۳ یک قرارداد با هدف واردات ۲۵ میلیون متر مکعب گاز مایع برای تامین نیاز سه نیروگاه برق بغداد امضا کرد که در مجموع ۵ هزار مگاوات ظرفیت تولید برق دارند. واردات مستقیم برق از ایران هم به این معناست که بغداد برای تامین حدود یک‌سوم از نیاز برق به تهران وابسته است. جایگزینی این میزان برق کار ساده‌ای نخواهد بود. از لحاظ فنی، خرید گاز و برق ایران می‌تواند نقض تحریم‌های ایالات‌متحده باشد چراکه عراق برای پرداخت هزینه واردات از ایران مجبور است با نهادهای تحریم شده در این کشور کار کند. عراق پیشنهاد استفاده از یک سیستم دادوستدی را مطرح کرده است به این ترتیب که هزینه صادرات به‌صورت اعتبار برای ایران حفظ شود و در مقابل، ایران با استفاده از آن اعتبار کالاهای عراقی خریداری کند. اما رابطه تجاری دو کشور بیشتر بر مبنای وابستگی عراق به صادرات ایران است و کالاهای چندانی، جدای از چند مورد صادرات کشاورزی وجود ندارد که ایران بخواهد از عراق خریداری کند.
تاکنون، مقامات عراقی گفته‌اند که برنامه‌ای ۱۸ ماهه برای کاهش واردات از ایران به اجرا خواهند گذاشت. آنها امیدوارند که با این اقدام ایالات‌متحده را خشنود کنند و از معافیت‌های بیشتری از تحریم‌ها بهره‌مند شوند.
معافیت بی‌سروصدا
در کل، عراق در موقعیت بسیار دشواری قرار گرفته است. ایالات‌متحده به دنبال یک برنامه درازمدت برای کاهش واردات انرژی عراق از ایران است، اما از آنجا که واشنگتن برای مبارزه با داعش به بغداد نیاز دارد، نمی‌تواند به معافیت آن از تحریم‌های تهران پایان دهد. فروپاشی اقتصادی عراق در نتیجه مشکلات مربوطه هم برای آمریکا خوشایند نخواهد بود. از این رو، ایالات‌متحده احتمالا بی سر و صدا به معافیت عراق از تحریم‌های انرژی ایران ادامه خواهد داد.
از دیگر سو اخیرا رئیس بانک مرکزی عراق اعلام کرد که در چند روز آینده اخباری در رابطه با معاف شدن این کشور از تحریم‌های آمریکا علیه ایران منتشر خواهد شد. به گزارش «ایسنا» به نقل از پایگاه خبری بغداد الیوم، علی العلاق، رئیس بانک مرکزی عراق در گفت‌وگو با خبرنگاران در رابطه با تحریم‌های آمریکا علیه ایران و موضع بانک مرکزی عراق نسبت به این موضوع گفت که با تحریم‌های ضدایرانی آمریکا بانک مرکزی با مشکلاتی مواجه شده و تعاملات دلاری با ایران از سال ۲۰۱۲ متوقف شده است و عملا چنین نقل و انتقالی نمی‌توانیم انجام دهیم؛ زیرا هرگونه پرداخت با این ارز از سیستم مالی آمریکا عبور می‌کرد و متوقف می‌شد. بنابراین کشور عراق مجبور شد تا برای رفع این مشکل از ارزهای دیگری استفاده کند.
او افزود: «با گسترش تحریم‌های آمریکا علیه ایران، پرداخت‌ها حتی با ارزهای دیگر نیز محدود شد. این درحالی است که عراق با ایران برخی روابط ضروری از جمله در زمینه گاز و برق دارد. رئیس بانک مرکزی عراق با اشاره به اینکه تلاش‌هایی برای معاف شدن عراق از تحریم‌های آمریکا علیه ایران وجود دارد، گفت که گفت‌وگو با آمریکا در این رابطه به مرحله خوبی رسیده است و به‌زودی و در چند روز آینده این موضوع منتشر خواهد شد.»
ماموریت فرستاده ترامپ
همچنین ریک پری، وزیر انرژی آمریکا چند روز پیش به بغداد رفت و اعلام کرد که با برخی مسوولان عراقی در رابطه با تحریم‌های آمریکا علیه ایران گفت‌وگو کرده است. وی با عادل عبدالمهدی، نخست‌وزیر عراق و ثامر غضبان، وزیر نفت این کشور دیدار و گفت‌وگو کرده بود. این درحالی است که به گزارش «واشنگتن اگزمینر» ممکن است ماموریت ریک پری، وزیر انرژی آمریکا در عراق، توسط هیات اعزامی مشاوران ایرانی که درست چند روز پیش از آن به دیدار مقامات عراقی رفتند، ناکام گذاشته شود. به گزارش «انتخاب» در ادامه این مطلب آمده است: «پری روز سه‌شنبه گذشته درست پس از دیدار ایرانی‌ها با وزیر برق عراق، وارد بغداد شد. الخطیب در پستی که در توییتر منتشر کرد از دیدار خود با معاون رئیس‌جمهور ایران در امور اقتصادی خبر داد. او در این دیدار با هیات ایرانی درباره چشم‌انداز همکاری‌های آینده در بخش انرژی به مذاکره پرداخت.»
پری به منظور شرکت در کنفرانسی به بغداد رفت که توسط اتاق بازرگانی آمریکا برگزار شده بود تا به عراقی‌ها بگویند آماده‌اند برای جدایی عراق از ایران در این کشور سرمایه‌گذاری کنند. پری جلسه‌ای با وزیر انرژی عراق ثامر غضبان و الخطیب برگزار کرد تا به آنها اهمیت یک محیط شفاف، پاسخگو و قابل پیش‌بینی را برای رونق کسب وکار گوشزد کند؛ فضایی که بتواند برای صنعت نفت و گاز عراق جذب سرمایه‌گذاری کند. موضوع این جلسه با موضوع جلسه پیشین الخطیب با هیات ایرانی یکسان بود. اما وزارت انرژی عراق از پاسخگویی درباره محتوای مذاکرات با هیات ایرانی طفره می‌رود.
الخطیب روز پنج‌شنبه در توییتی اظهار کرد «در پی شراکتی مستحکم و پایدار با ایالات‌متحده آمریکا و سایر متحدان هستیم تا بخش انرژی عراق را احیا کنیم.» در عین حال نخست‌وزیر عراق عادل عبدالمهدی نیز اعلام کرد به دنبال اخذ معافیت از آمریکاست تا به واردات گاز طبیعی از ایران ادامه دهد. او قصد دارد به زودی هیاتی را به این منظور راهی واشنگتن کند. در تاریخ پنجم نوامبر، آمریکا معافیتی ۴۵ روزه به عراق برای یافتن شریک جایگزین ایران داد که اکنون درحال منقضی شدن است. آخرین توقف پری در عراق نیز روز چهارشنبه گذشته در منطقه خودمختار کردستان در شمال عراق انجام پذیرفت. او با بارزانی، دبیر شورای امنیت کردستان دیدار کرد تا درباره «اهمیت همکاری در بخش انرژی و نقش مهمی که کردستان در امنیت بخش انرژی عراق و پایان دادن به نفوذ ایران در این کشور دارد» به گفت‌وگو بپردازند.
ارسال نظر