نگرانی مشترک تهران- دمشق از مسکو

به گزارش «انتخاب»؛ در ادامه این مطلب آمده است: در هر صورت، اسد با سفر به تهران نشان داد که هیچ برنامه و اراده واقعی برای خروج از زیر چتر ایران ندارد و با وجود ویرانی سوریه، وی همچنان همان اعتقادی را دارد که در زمان مذاکرات با پادشاه عربستان در سال ۲۰۰۹ داشت؛ اعتقادی مبنی بر آنکه سوریه و ایران، خط راستی را تشکیل می‌دهند که دیگر دولت‌های عربی چاره‌ای جز پیوستن به آن ندارند. همزمان، سفر پنهانی رئیس‌جمهور سوریه به تهران و دیدار وی با رهبر ایران، دربردارنده دو شاخص بود؛ اول آنکه اسد به حساب باز کردن روی نجات نظامش با کمک اعراب پایان داده و دوم، اینکه وی از هم‌پیمان روسی‌اش ناراضی است؛ که البته سفر بدون اطلاع قبلی اسد به تهران و عدم هماهنگی او با روس‌ها متقابلا باعث نارضایتی روسیه نیز شده است.

واقعیت آن است که در ماه‌های اخیر، دلایل زیادی برای نارضایتی بشار اسد از روسیه وجود داشته است؛ از جمله: سوءاستفاده روسیه از عقب‌نشینی نیروهای آمریکایی از شمال شرقی سوریه، اصرار روس‌ها بر هماهنگی استراتژیک با اسرائیل و ترکیه، پیچیدگی اهداف روسیه در مورد استقرار سامانه اس۳۰۰ و قرار دادن آن تحت نظارت نظامی مورد اطمینان، اتکای فرماندهی حمیمیم بر یگان‌های وابسته به آن در ارتش و تقویت آنها با سلاح‌های پیشرفته، به همراه به حاشیه بردن یگان‌های نزدیک به اسد و برادرش ماهر و در نهایت، تعمد روس‌ها برای انتشار عکس‌هایی که نشان‌دهنده بی‌احترامی روسیه به اسد بود و در بین آنها، عکسی قرار داشت مربوط به یکی از سالن‌های کرملین که نشان می‌داد اسد به تنهایی ایستاده است، درحالی‌که پوتین در کنار دوستان خود بوده و توجهی به رئیس‌جمهور سوریه ندارد.

در سوی دیگر، باید یادآور شویم که روسیه برای دخالت خود در سوریه هدف واضحی مشخص کرده بود که براساس آن، قصد داشت از سوریه به‌عنوان برگه‌ای برای تحقق دستاوردهای بین‌المللی خود و باجگیری از آمریکا و دولت‌های اروپایی استفاده کند که این محاسبه عملا با شکست مواجه شد. اما مسکو-برخلاف اسد-بر این عقیده نیست که تکیه بر طرف عربی هنوز ممکن است،حتی اگر عادی‌سازی روابط میان آنها با تاخیر صورت گیرد یا به‌خاطر همراهی با نظرات آمریکا و اروپا، اعراب از حرکت به سمت نظام اسد عقب‌نشینی کنند.

واشنگتن با روسیه، ایران و ترکیه درگیر است و در مورد سوریه، همکاری مستحکمی با اسرائیل دارد که به سختی می‌توان گفت پیشنهاد قابل‌قبولی در برابر وتوی عادی‌سازی روابط اعراب با اسد داشته باشد. اما مسکو، می‌تواند از یک‌سو پیشنهاد معامله یا معامله‌های سوری را به اعراب بدهد و از سوی دیگر، به‌دلیل افزایش هماهنگی‌های عمیق با اسرائیل، امکان معامله آن با تل‌آویو وجود دارد.

در این شرایط، به احتمال زیاد، اسد و ایران احساس کرده‌اند که مزاج روسیه نسبت به آنها درحال تغییر است؛ چراکه مانند سه سال پیش، دیگر با برنامه‌های این دو هماهنگی نشده و اجازه انجام عملیات میدانی را به آنها نمی‌دهد. اما اشاره‌های مسکو به آمادگی‌اش برای به تعلیق درآوردن روند مذاکرات آستانه و سوچی و فکر کردن به بازگشت به روند مذاکرات ژنو، در مورد حل سیاسی بحران سوریه، چراغ قرمز را برای دمشق و تهران روشن کرد. از این‌رو، اسد برای مشورت با مسوولان ایرانی به تهران فراخوانده شد تا این سفر نشان‌دهنده نگرانی مشترک این دو از «هم‌پیمان» روسیه‌ای‌شان باشد.

به گفته نزدیکان رئیس‌جمهور سوریه، بی‌احترامی‌های روسیه نسبت به او به حدی رسیده که احساسات انتقام‌جویانه‌اش را تحریک کرده و وی را به فکر پاسخ دادن انداخته است. اما تهران در جریان دیدار اسد به او خاطر نشان کرد که بهترین پاسخ به روسیه، تقویت پایگاه‌های ایرانی در سوریه و اجرای توافق‌های به امضا رسیده بین ایران و سوریه است.