بسته شدن  همیشگی درهای دیپلماسی

آمریکا دوشنبه شب به وقت تهران و در پی اقدامات خصمانه خود، تحریم‌های جدیدی را علیه مقام معظم رهبری وضع کرد. این درحالی است که پس از سرنگونی پهپاد آمریکایی درحریم جمهوری اسلامی ایران، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا مواضعی ضد و نقیض و متفاوت اتخاذ کرده است که این مساله نشان‌‌دهنده سردرگمی واشنگتن است. ترامپ از یکسو دائما صحبت از مذاکره و بی‌نتیجه بودن گزینه نظامی می‌کند و از سوی دیگر تحریم‌ها علیه ایران را به حداکثر رسانده است.  در شرایطی که ترامپ می‌گوید برای اقدام نظامی علیه ایران به تایید کنگره نیازی ندارد، جان بولتون، مشاور امنیت ملی آمریکا مدعی شده که رئیس‌جمهور کشورش درهای مذاکره با ایران را باز گذاشته و تنها کاری که ایران باید انجام دهد عبور از این در است.

به گزارش «ایسنا» به نقل از خبرگزاری آسوشیتدپرس، جان بولتون روز سه‌شنبه در نشست سه‌جانبه مشاوران امنیت ملی آمریکا، روسیه و مشاور امنیت رژیم صهیونیستی در سرزمین‌های اشغالی با متهم کردن ایران به‌دست داشتن در فعالیت‌های تحریک‌آمیز مدعی شد که رئیس‌جمهور آمریکا به‌‌رغم این اقدامات ایران درهای مذاکره را باز گذاشته و تنها کاری که ایران باید انجام دهد این است که از این در عبور کند. وی در ادامه ادعاهای نخ‌نما و واهی خود درباره برنامه هسته‌ای ایران مدعی شد که هیچ شواهدی دال بر تصمیم استراتژیک ایران برای دست برداشتن از تسلیحات هسته‌ای وجود ندارد. بولتون مدعی شد که اقدامات تحریک‌آمیز ایران که شامل تهدید و حمله علیه نیروها و منافع آمریکایی در خاورمیانه می‌شود، تظاهرات خارجی تهدید ایران است که به گفته وی شامل ادامه تلاش برای دستیابی به سلاح هسته‌ای می‌شود. نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی نیز در این نشست به طرح ادعاهای بی‌اساس خود مبنی بر حضور نظامی ایران در سوریه پرداخت و گفت که اسرائیل با آن مقابله می‌کند.

همچنین بولتون پس از برگزاری این جلسه در جمع خبرنگاران دوباره تکرار کرد که ایران خویشتنداری واشنگتن از حمله را نباید ضعف تلقی کند.

وی در ادامه با تکیه بر ادعاهای واهی خود گفت: «ایران باید دست از تلاش برای دستیابی به سلاح هسته‌ای بردارد و اگر از محدوده تعیین‌شده در توافق هسته‌ای برای غنی‌سازی اورانیوم فراتر رود، تمام گزینه‌ها روی میز خواهد بود.»

افزایش فشار

دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا دوشنبه شب به وقت تهران با اشاره به فرمان اجرایی امضا شده درخصوص تحریم‌ها گفت: «به موجب این فرمان تحریم‌های سهمگینی علیه تهران اعمال خواهد شد که نهاد رهبری ایران را نیز شامل می‌شود.»

به گزارش خبرگزاری تسنیم و به نقل از رویترز، رئیس‌جمهور آمریکا روز دوشنبه درحالی‌که در اتاق بیضی کاخ سفید فرمان اجرایی اعمال تحریم‌های جدید علیه ایران را امضا می‌کرد، اظهار کرد: «ما به افزایش فشار علیه ایران ادامه خواهیم داد. ایران هرگز نخواهد توانست به سلاح هسته‌ای دست پیدا کند.»

وی بدون اشاره به جزئیات اعلام کرد که این تحریم‌ها دسترسی رهبران ایران به منابع مالی را محدود خواهد کرد. ترامپ مدعی شده است که این تحریم‌ها را در واکنش به سرنگونی پهپاد آمریکایی اعمال کرده است.

وزیرخزانه‌داری آمریکا نیز دوشنبه شب ادعا کرد که هشت فرمانده ارشد سپاه پاسداران را در لیست تحریم‌های خود قرار داده است. همچنین این وزارت با اعمال تحریم‌های جدید، نهاد مقام معظم رهبری را هم تحریم کرد و اعلام کرد که محمدجواد ظریف، وزیر امورخارجه کشورمان را نیز تحریم خواهد کرد.

به گزارش «ایسنا» به نقل از فارکس لایو، استیون منوچین، وزیرخزانه‌داری آمریکا با طرح این ادعا که این تحریم‌های آمریکا علیه ایران، میلیاردها دلار از دارایی‌های ایران را مسدود کرده است مدعی شد که وزارت خزانه‌داری آمریکا، سردار حاجی‌زاده فرمانده نیروهای هوافضای سپاه پاسداران، سردار تنگسیری فرمانده نیروهای دریایی سپاه پاسداران، سردار پاکپور فرمانده نیروهای زمینی سپاه پاسداران، سردار عباس غلام‌شاهی، سردار رمضان زیراهی، سردار یدالله بادین، سردار منصور روانکار و سردار علی عظمایی را تحریم کرده است. وی همچنین مدعی شد که پنج فرمانده نیروی دریایی سپاه پاسداران نیز در لیست تحریم‌های آمریکا قرار گرفته‌اند.

اختیار حمله بدون مجوز کنگره را دارم

در شرایطی که ترامپ بارها اعلام کرده که قصد حمله نظامی به ایران را ندارد اخیرا بیان کرده برای اقدام نظامی علیه ایران به تایید کنگره نیازی ندارد. البته وی همزمان گفت که از تصمیم خود برای این کار منصرف شد، چراکه اقدام مناسبی نبود.

به گزارش «ایسنا» دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا در گفت‌وگو با شبکه هیل، وابسته به کنگره آمریکا در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه آیا او باور دارد بدون تایید کنگره می‌تواند دست به اقدام نظامی علیه ایران بزند، تصریح کرد: «بله، چنین اختیاری دارم.» ترامپ در ادامه گفت: «اما کنگره به‌طور مرتب در جریان آنچه انجام می‌دهیم، قرار می‌گیرد و من فکر می‌کنم که آنها قدردان این موضوع هستند. من واقعا مایل هستم آنها را در جریان بگذارم اما به لحاظ قانونی الزامی ندارم.» وی افزود: «ما در آستانه اتخاذ تصمیم برای حمله بودیم اما تصمیم گرفتم این کار را نکنیم. اول تصمیم گرفتم این کار را انجام دهم ولی بعدتر منصرف شدم چراکه واقعا اقدام مناسبی نبود.» رئیس‌جمهور آمریکا درباره اظهارات نانسی پلوسی، رئیس مجلس نمایندگان آمریکا که گفته بود ترامپ برای هرگونه اقدام خصمانه علیه ایران به مجوز کنگره نیاز دارد، اظهار کرد: «نه من مخالفم. ظاهرا اغلب مردم نیز با این حرف مخالفند.»

روز پنج‌شنبه گذشته یک پهپاد جاسوسی آمریکا که به‌طور غیرقانونی وارد حریم هوایی کشورمان شده بود توسط سپاه پاسداران هدف قرار گرفت و سرنگون شد. مقامات آمریکایی بلافاصله پس از این حادثه ادعا کردند که هواپیمای آنها درحریم هوایی بین‌المللی درحال پرواز بوده است. رئیس‌جمهور آمریکا ساعاتی بعد اعلام کرد که ابتدا قصد داشته با یک حمله به ایران پاسخ دهد اما به دلیل تلفات احتمالی آن دست از جنگ با ایران برداشته و دقایقی پیش از اجرای تصمیمش، آن را لغو کرده است. مقامات ایران بارها تاکید کرده‌اند که به هیچ‌وجه خواهان جنگ با هیچ‌کس نیستند اما در صورت لزوم به‌طور قطع از خاک خود دفاع خواهند کرد. همچنین جرمی ‌هانت، وزیرخارجه انگلیس گفت که کشورش در صورت اقدام نظامی احتمالی آمریکا علیه ایران می‌تواند در کنار آمریکا قرار بگیرد.  به نقل ازاسپوتنیک،‌ هانت گفت: «ما در کنار آمریکا هستیم- قوی‌ترین متحد ما و البته، ما باید هرگونه درخواست پشتیبانی نظامی را، بسته به مورد، در نظر بگیریم.» وی مدعی شد: «ما می‌خواهیم اوضاع را آرام کنیم و البته که بسیار نگران هستیم.» او در ادامه تاکید کرد که تنها راه‌حل برای ایران، توقف فعالیت‌های بی‌ثبات‌کننده در خاورمیانه است.

در این رابطه محمدجواد ظریف، وزیر امورخارجه روز سه‌شنبه در همایشی در بین قربانیان سلاح‌های شیمیایی ضمن اشاره به یک ادعای اخیر رئیس‌جمهور آمریکا از وی پرسید: «نگران ۱۵۰ نفر بودید؟ چند نفر را با سلاح هسته‌ای کشتید؟ چند نسل را با این سلاح‌ها نابود کردید؟»

تلاش آمریکا برای همسو کردن اروپا

همچنین یک مقام ارشد پنتاگون با اعلام خبر سفر سرپرست جدید وزارت دفاع آمریکا به مقر ناتو در بروکسل گفت که تنش‌های اخیر با ایران موضوع اصلی این نشست خواهد بود. به گزارش خبرگزاری فارس، مارک اسپر، سرپرست وزارت دفاع آمریکا بعد از اینکه از سوی رئیس‌جمهور این کشور به‌عنوان گزینه اصلی ریاست بر این وزارتخانه معرفی شد، در اولین سفر خود به مقر سازمان پیمان آتلانتیک شمالی «ناتو» ایران را در دستور کار مذاکرات قرار داده است.

کاترین ویلبارگر، معاون موقت وزارت دفاع آمریکا با اعلام خبر سفر اسپر به مقر ناتو در هفته جاری - که به‌نوعی سفر معرفی وی به این سازمان اروپایی نیز هست - گفت ایران در اولویت گفت‌وگوهای وی با سران ناتو، طی جلسه‌ای در روز چهارشنبه یا پنج‌شنبه است. به نوشته خبرگزاری «رویترز» ویلبارگر توضیح داد که از نظر پنتاگون و دولت آمریکا بسیار مهم است که متحدان این کشور شناخت درستی از ایران داشته و با واشنگتن هم‌نظر باشند. اسپر که پیش از این، سمت دبیر ارتش (عالی‌ترین مقام غیرنظامی در ارتش ایالات متحده) را برعهده داشت، روز شنبه بعد از استعفای «پاتریک شاناهان» از سرپرستی پنتاگون، از سوی دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا به‌عنوان سرپرست وزارت دفاع این کشور انتخاب شد.  از سوی دیگر دیپلمات‌های اروپایی روز دوشنبه خبر دادند که سران فرانسه، بریتانیا و آلمان طی نامه‌ای به‌صورت رسمی و دیپلماتیک به جمهوری اسلامی ایران هشدار داده‌اند که اگر از تعهدات برجامی خود تخطی کند، با عواقب جدی مواجه خواهد شد.

بیانیه کشورهای اروپایی

به‌دنبال تحولات اخیر در منطقه از جمله سرنگونی پهپاد آمریکایی توسط ایران و اعمال تحریم‌های اخیر آمریکا علیه ایران، کشورهای انگلیس، فرانسه و آلمان با انتشار بیانیه‌ای ضمن ابراز نگرانی از تنش‌های اخیر به وجود آمده در منطقه، بر تعهدشان نسبت به حفظ برجام و اجرای کامل قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت تاکید کردند. به گزارش «ایسنا» به نقل از پایگاه اینترنتی دولت انگلیس، کشورهای E۳ [آلمان، انگلیس، فرانسه] در بیانیه‌ای پس از رایزنی‌های روز دوشنبه در شورای امنیت نوشتند: «فرانسه، آلمان و انگلیس درباره تنش‌های افزایش‌یافته در خلیج‌فارس که پس از سرنگونی پهپاد آمریکایی توسط ایران در ۲۰ ژوئن شدت بیشتری یافتند، به شدت نگرانند. این رخدادها خطر اشتباه در محاسبات و درگیری را افزایش می‌دهند. ما با رعایت کامل قوانین بین‌المللی، درخواست کاهش تنش و مذاکره داریم.» در ادامه این بیانیه آمده است: «ما دوباره محکومیت حمله به نفتکش‌ها در دریای عمان، خرابکاری در چهار کشتی الفجیره و هر تهدیدی را علیه امنیت تردد دریایی و صلح و امنیت در منطقه تکرار می‌کنیم. حمله به نفتکش‌ها قوانین بین‌المللی را در زمینه آزادی ناوبری و نقل‌وانتقال دریایی نقض کرده و خطرات زیست‌محیطی به‌دنبال داشته و پتانسیل ایجاد بی‌ثباتی بیشتر در منطقه‌ای را دارد که هم‌اکنون نیز دچار عدم ثبات است.» همچنین این سه کشور اروپایی در این بیانیه بر تعهدشان به اجرای کامل قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت و حفظ برجام که براساس بیانیه یادشده «به کاهش تنش در منطقه و همچنین عدم اشاعه تسلیحات هسته‌ای کمک می‌کند» تاکید کردند. در پایان این بیانیه مطرح شد: «ما به تلاش سخت برای اجرای کامل قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت متعهدیم و از تمامی طرف‌ها می‌خواهیم که همین کار را انجام دهند. به نفع همه است که خویشتن‌داری کرده و از اقداماتی که موجب تضعیف این رکن مهم قانون عدم اشاعه تسلیحات هسته‌ای و امنیت جمعی‌مان می‌شود خودداری کنند.»

ابراز نگرانی روسیه

از سوی دیگر مقامات روسیه نیز نسبت به تحریم‌های جدید آمریکا واکنش نشان دادند و ضمن ابراز نگرانی از اوضاع منطقه تاکید کردند که با سیاست‌های یک‌جانبه آمریکا مقابله می‌کنند. سرگئی لاوروف، وزیرخارجه روسیه در واکنش به تحریم‌های اخیر آمریکا علیه جمهوری اسلامی ایران گفت: «روسیه در رابطه با تحریم‌های آمریکا علیه ایران نگران است و تحریم‌هایی که علیه مقامات ایران وضع شده است، نشان می‌دهد که براساس یک سناریوی خطرناک، وضع به سوی بدتر شدن پیش می‌رود.»

وی با تاکید بر اینکه روسیه مخالف متهم کردن ایران درحمله به نفتکش‌ها است گفت: «روسیه از تحریم‌های آمریکا علیه ایران نگران است.» به گزارش «ایسنا» به نقل از اسپوتنیک عربی، لاوروف روز سه‌شنبه اعلام کرد که مسکو به‌طور قاطع مخالف وارد کردن اتهامات بی‌دلیل به ایران درباره حمله به نفتکش‌ها است. این مساله نیازمند تحقیقات و بررسی‌های فراگیر است.

مقابله با سیاست‌های یک‌جانبه آمریکا

همزمان سرگئی ریابکوف، معاون وزیر امورخارجه روسیه در واکنش به تحریم‌های جدید آمریکا علیه ایران گفت که به نظر می‌رسد آمریکا به‌دنبال جایگزین کردن قوانین بین‌المللی با قوانین کشوری خود و اقداماتی یک‌جانبه است.

به گزارش «ایسنا» به نقل از خبرگزاری تاس، ریابکوف در واکنش به تحریم‌های جدید آمریکا علیه ایران گفت: «ما درباره این سیاست‌های آمریکا [تحریم‌های جدید علیه ایران] بحث می‌کنیم. ما به غیرقانونی بودن تحریم‌های یک‌جانبه بارها اشاره کرده‌ایم.» ریابکوف در ادامه گفت: «همه اینها بازتابی از یک الگوی وسیع‌تر است که اکنون به نظر می‌رسد اساس سیاست خارجی آمریکا بوده و هدف جایگزین کردن قوانین بین‌المللی و سازوکارهای بین‌المللی برای رفع مشکل را با قوانین کشوری و اقدامات یک‌جانبه‌ دنبال می‌کند.» وی در ادامه تاکید کرد: «این یک جور دیکته کردن و تلاشی برای اعمال کردن شرایطی است که از نظر واشنگتن درست به نظر می‌رسد. این برای ما غیرقابل قبول است و ما با این سیاست به‌ویژه با همکاری نیروهای دیگر در جامعه بین‌المللی مقابله خواهیم کرد.»

بی‌نتیجه بودن فشار کورکورانه بر ایران

پکن نیز به‌طور ضمنی از اعمال سیاست‌های آمریکا علیه ایران انتقاد کرد. به گزارش خبرگزاری تسنیم به نقل از خبرگزاری فرانسه، چین پس از اعمال تحریم‌های جدید دونالد ترامپ علیه ایران بر «آرامش و خویشتن‌داری» طرفین تاکید کرد. گنگ شوانگ، سخنگوی وزارت‌خارجه چین گفت: «ما معتقدیم اعمال فشار حداکثری کورکورانه به حل این مشکل کمک نخواهد کرد.» وی در ادامه گفت: «واقعیت‌ها ثابت کرده‌اند که چنین اقداماتی تاثیر معکوسی داشته و باعث تشدید ناآرامی در منطقه خواهد شد.»

انتقاد از ترامپ به‌دلیل مطالعه نکردن برجام

از سوی دیگر سیاست‌ها و اظهارات ضدونقیض ترامپ در مورد ایران واکنش‌هایی در داخل آمریکا به همراه داشته است. جان یارموت، عضو مجلس نمایندگان آمریکا با احمق خطاب کردن رئیس‌جمهور کشورش، خطاب به او گفت که ترامپ باید پیش از خروج از توافق هسته‌ای آن را مطالعه می‌کرد. به گزارش «ایسنا» به نقل از پایگاه خبری هیل، نماینده ایالت کنتاکی آمریکا با انتشار پیامی در صفحه توییتر خود به اظهارات مکرر دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا که می‌گوید هدف از سیاست‌های او درقبال ایران عدم دستیابی این کشور به سلاح هسته‌ای است، واکنش نشان داد و ترامپ را احمق و ابله خواند. وی در پیام خود نوشت: «ای آدم ابله و احمق؛ سومین خط از توافق هسته‌ای با ایران این مساله را تضمین کرده است. تو باید پیش از تصمیم خود برای خروج از این توافق آن را مطالعه می‌کردی.» این نماینده دموکرات همچنین در پیام خود تصویری از بخش «مقدمه و شروط کلی» در برجام را منتشر کرده که حاوی خطی است که او در توییتش به آن اشاره دارد.

نمی‌توان با تهدید دور میز مذاکرات نشست

همزمان با واکنش‌های خارجی به تصمیم اخیر ترامپ در اعمال تحریم‌های بیشتر علیه ایران، مجید تخت‌روانچی، سفیر ایران در سازمان ملل نیز به این تصمیم واکنش نشان داد. او پیش از آغاز نشست غیرعلنی شورای امنیت گفت: «آمریکا نشان داد به قوانین جامعه جهانی پایبند نیست.» به گزارش «ایسنا» مجید تخت‌روانچی سفیر ایران در سازمان ملل متحد پیش از آغاز نشست غیرعلنی شورای امنیت سازمان ملل متحد در جمع خبرنگاران اعلام کرد: «شرایط کنونی برای گفت وگو مهیا نیست، نمی‌توان در سایه تهدیدات دور میز مذاکرات نشست. این آمریکا بود که تنش علیه ملت ایران را آغاز کرد، آنان باید نیروهایشان را از منطقه خارج کنند.»

نماینده دائم ایران در سازمان ملل متحد ادامه داد: «ما تهدید را نمی‌پذیریم، شرکای اروپایی ما باید جبران کنند و براساس توافق هسته‌ای به تعهداتشان پایبند باشند. ما به توافق‌نامه پایبندیم، تمامی تدابیری هم که تا به الان اتخاذ کردیم نقض هیچ‌یک از مفاد توافقنامه نبود.» تخت‌روانچی گفت: «اقدام ایران نقض برجام نیست بلکه در چارچوب آن است. اگر ما به آنچه که درخواست کردیم برسیم، سریعا می‌توانیم روند را به عقب بازگردانیم.» وی گفت: «هیچ عقل سلیمی نمی‌تواند مذاکره با کسی را بپذیرد که تهدید به تحریم‌های بیشتر می‌کند.» سفیر ایران در سازمان ملل خواهان گفت وگو درخصوص امنیت منطقه‌ای شد و از آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل خواست در این زمینه نقش‌آفرینی کند. بنا بر گزارش خبرگزاری صداوسیما، تخت‌روانچی ادامه داد: «ما خواهان بروز تنش در خلیج‌فارس نیستیم؛ اما برخی طرف‌ها برای این منطقه بحران می‌خواهند تا بتوانند برخی از کشورهای منطقه را به خرید سلاح ترغیب کنند.»

تلاش برای بازگرداندن ایران به میز مذاکره

این درحالی است که سفیر موقت آمریکا در سازمان ملل با تکرار ادعاهای این کشور علیه ایران در منطقه گفت که آمریکا به تلاش اقتصادی و دیپلماتیک برای بازگرداندن ایران به میز مذاکره ادامه می‌دهد. به گزارش «ایسنا» به نقل از پایگاه اینترنتی سازمان ملل، جاناتان کوهن، سفیر موقت آمریکا در سازمان ملل پس از نشست شورای امنیت در جمع خبرنگاران درباره ادعای آمریکا مبنی بر دست داشتن ایران درحوادث اخیر رخ‌داده علیه نفتکش‌ها در خاورمیانه مدعی شد: «برای ما روشن است و برای جهان نیز باید این‌گونه باشد که ایران مسوول حمله روز ۱۲ ماه مه و ۱۳ ماه ژوئن به کشتی‌ها در خلیج‌فارس است. چنین حمله‌هایی یک تهدید جدی برای آزادی ناوبری و تجارت در مهم‌ترین گذرگاه‌های آبی جهان ایجاد می‌کنند.»

کوهن درباره سرنگونی پهپاد جاسوسی آمریکا توسط ایران مدعی شد که این پهپاد وارد حریم هوایی ایران نشده بود اما این اتفاق براساس در نظر گرفتن موقعیت آن در «حریم اطلاعات پرواز» این کشور رخ داد که با «حریم هوایی آنها برابر نیست.»

این دیپلمات آمریکایی در ادامه گفت: «ایران باید متوجه باشد که این حملات غیرقابل قبول هستند. وقت آن رسیده است که جهان در گفتن این به ما ملحق شود. سیاست ما هنوز هم تلاش اقتصادی و دیپلماتیک برای بازگرداندن ایران به میز مذاکره است.»