«راه‌اندازی سازوکار ویژه مالی» در عراق برای ادامه خرید گاز و برق ایران

براساس قرارداد فروش گاز و برق ایران به عراق، پول آن باید با واحد پول اروپا یعنی یورو پرداخت شود، اما خبرگزاری فرانسه می‌گوید در سازوکار مالی جدید که عراق و ایران «ماه‌ها» درباره آن مذاکره کرده‌اند پرداخت‌ها با دینار عراق انجام خواهد شد. اروپا نیز روز جمعه سیستم مشابهی را با نام «اینستکس» راه‌اندازی کرد، اما این سیستم تنها اقلام غیرتحریمی و انسان‌دوستانه را پوشش خواهد داد، اگرچه ایران تاکید دارد این سیستم تمام اقلام تجاری، از جمله نفت را نیز پوشش دهد.

یک مقام ارشد عراقی به خبرگزاری فرانسه گفته است که ماه‌هاست مذاکره میان ایران و عراق پیرامون این موضوع ادامه دارد و براساس توافق، قرار است پول گاز و برق وارداتی از ایران به حساب ویژه‌ای در یک بانک عراقی واریز شود. براساس این قرارداد، ایران حق برداشت پول از این بانک را نخواهد داشت، اما می‌تواند از دیگر کشورها کالاهای انسان‌دوستانه خرید کند و پول آن را از طریق دارایی‌های خود در بانک عراقی پرداخت کند. دو ماه پیش نیز عبدالناصر همتی رئیس بانک مرکزی ایران بعد از سفر به عراق از برخی «توافقات بانکی» میان تهران و بغداد خبر داده بود.

هنوز معلوم نیست این سیستم در عمل چگونه کار خواهد کرد، اما عراق دومین مقصد کالاهای غیرنفتی ایران است و غیر از آن گاز و برق هم از ایران وارد می‌کند. براساس آمارهای گمرکی، عراق در سال گذشته ۸ میلیارد و ۹۶۱ میلیون دلار کالای غیرنفتی از ایران خریده است که نسبت به سال پیش از آن ۳۷ درصد افزایش را نشان می‌دهد.

همچنین آمارهای وزارت نیرو و شرکت ملی گاز نیز نشان می‌دهد که ایران سال گذشته کمی بیش از ۵ تراوات [۵‌تریلیون] ساعت برق و ۸/ ۴ میلیارد متر مکعب گاز (۱/ ۱۳ میلیون متر مکعب در روز) به عراق صادر کرده است که ارزش آنها با توجه به قیمت‌های منطقه‌ای، روی‌ هم ‌رفته حدود ۳/ ۱ میلیارد دلار تخمین زده می‌شود. واردات ایران از عراق بسیار ناچیز است و به این ترتیب راه‌اندازی سیستم مالی شبیه اینستکس برای تجارت دوجانبه با عراق ممکن نیست.

عراق گاز ایران را برای تولید برق در نیروگاه‌های حرارتی نیاز دارد و مقامات عراق نیز گفته‌اند تا چهار سال آینده به خرید گاز ایران ادامه می‌دهند. البته صادرات برق ایران به عراق پارسال ۲۶ درصد افت داشت، اما علت این اتفاق کمبود برق در خود ایران بود، به‌طوری که در چند هفته تابستان مجبور به توقف صادرات برق به عراق شد.

آمارهای وزارت نیرو نشان می‌دهد که کل صادرات برق ایران در سه ماه اول سال‌جاری نیز دوباره ۱۵درصد کاهش یافته، اما مشخص نیست صادرات به عراق چه میزان افت داشته است. عراق مقصد بیش از ۸۰ درصد برق صادراتی ایران است. اما صادرات گاز ایران به عراق در دو ماه ابتدایی امسال به ۱۶ میلیون مترمکعب افزایش یافته است. عراق می‌گوید این رقم در تابستان به ۳۵ میلیون مترمکعب اوج خواهد گرفت.

اخیرا بیژن نامدار‌زنگنه وزیر نفت ایران اعلام کرد میزان بدهی عراق به ایران بابت خرید گاز و برق به ۲ میلیارد دلار رسیده است. درحالی‌که یک مقام آمریکایی در گفت‌وگو با خبرگزاری فرانسه گفته است که واشنگتن از راه‌اندازی سیستم تجارت مالی ایران و عراق آگاه هست، دو مقام عراقی نیز مذاکرات پیرامون این موضوع میان ایران و عراق را تایید کرده و گفته‌اند بغداد واشنگتن را در جریان مذاکرات قرار داده است.