انگلیس، آلمان و فرانسه، به‌عنوان سه کشور اروپایی طرف توافق هسته‌ای با ایران، از ۱۱ بهمن‌ماه سال گذشته سازوکار موسوم به «اینستکس» برای تسهیل مبادلات تجاری با ایران را راه‌اندازی کردند. در همین ارتباط لومر در یک نشست خبری در لهستان گفت: «ما می‌خواهیم اینستکس ظرف چند روز اجرایی شود و امیدوارم بتوانیم در چند روز آینده آن را عملیاتی کنیم. امیدوارم اولین مبادله [در چارچوب این سازوکار] در چند روز آینده تکمیل شود.»

او اضافه کرد: «اولین مبادله، مبادله‌ای محدود خواهد بود؛ ولی این یک نقطه شروع است و ما انتظار داریم که اینستکس ابزاری موثر باشد.» این نهاد در فرانسه ثبت شده و مقر آن در پاریس است. اداره آن بر عهده آلمان است و انگلیس هم به‌عنوان سهامدار در آن مشارکت خواهد داشت. ریاست این کنسرسیوم اقتصادی را «پر فیشر»، مدیر سابق کومرس ‌بانک آلمان بر عهده خواهد گرفت. سخنگوی وزارت‌خارجه فرانسه روز چهارشنبه در واکنش به افزایش ذخیره‌سازی اورانیوم و کاهش تعهدات ایران در چارچوب برجام، هشدار داده بود که ایران با نقض برجام «چیزی به دست نخواهد آورد.» وزارت امورخارجه فرانسه همچنین اعلام کرده بود، اینستکس تنها بر پایه «پایبندی کامل ایران بر تعهداتش در چارچوب برجام عملیاتی خواهد شد.» اروپایی‌ها ثبت این کانال ویژه را با تاخیر فراوان آغاز کرده و از وعده‌های اولیه برای پوشش دادن مبادلات نفت با ایران عقب‌نشینی کرده‌اند. اینستکس قرار است در مراحل اول مبادلات مربوط به مواد غذایی، دارو و تجهیزات پزشکی را پوشش دهد؛ اما کشورهای اروپایی وعده گسترش آن را داده‌اند.

«حسن روحانی» رئیس‌جمهور ایران در سخنانی روز چهارشنبه هفته گذشته این سازوکار را اقدامی نمایشی دانست و گفت: «امروز اینستکس تنها سازوکاری بدون پول است و اینستکس توخالی به هیچ دردی نمی‌خورد؛ اما اگر اینستکس فعال شده و پول فروش نفت ایران به آنها به واسطه آن حاصل شود با وجود ایرادات آن، می‌توان تا حدی آن اقدام را قبول کرد.» مجید تخت‌روانچی، نماینده ایران در سازمان ملل نیز اینستکس را به ماشین زیبای بدون بنزین تشبیه کرده بود. در واکنش به خروج آمریکا از برجام و قصور کشورهای اروپایی در محقق کردن وعده‌های خود برای جبران تبعات اقتصادی این اقدام، ایران دوشنبه (۱۰ تیرماه) اعلام کرد میزان ذخایر اورانیوم با غنای ۶۷/ ۳ درصدی این کشور از سقف ۳۰۰ کیلوگرم عبور کرده است. روحانی روز چهارشنبه گفت در صورتی که طرف‌های توافق با ایران به تمامی تعهدات خود طبق زمان‌بندی عمل نکنند، ایران از ۱۶ تیرماه اقدامات دیگری برای کاستن از تعهداتش در توافق هسته‌ای انجام خواهد داد.