نشست ویژه با محوریت ایران، ۱۹ تیر در وین برگزار می‌شود
«طنز تلخ» شورای حکام
به گزارش «ایسنا» نمایندگی ایران در آژانس در بیانیه‌ای با اشاره به یادداشت مطبوعاتی نمایندگی دائم ایالات‌متحده آمریکا در سازمان‌های بین‌المللی مستقر در وین درخصوص درخواست یک نشست ویژه شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای بحث در مورد آخرین گزارش مدیر کل آژانس در مورد اجرای برجام این درخواست را «طنزی تلخ» خواند. در این بیانیه آمده است: در واقع این یک طنز تلخ است که همان رژیمی که در عمل، برجام را به‌واسطه خروج غیرقانونی و یک‌جانبه از این توافق نقض و به دیگران فشار وارد کرده است تا همین کار را انجام دهند و در نتیجه، اجرای آن توسط جامعه بین‌المللی را از طریق اعمال همان ابزار قهرآمیز با مانع مواجه کرده است، حال نگرانی خود را در مورد اجرای همان توافق بیان می‌کند.
این حقیقت که آمریکا به‌عنوان نقض‌کننده نخستین و اصلی برجام، چنین درخواستی را مطرح کرده، حاکی از انزوای آن به علت مخالفت با چندجانبه‌گرایی و حاکمیت قانون در امور بین‌المللی است. تصمیم اخیر ایران که در پاسخ به وضعیتی است که آمریکا مسبب آن بوده، به‌دنبال آن است تا توازن از بین رفته در این توافق را بازگرداند و کاملا در انطباق با مقررات این توافق، به‌ویژه بندهای ۲۶ و ۳۶ آن است. به علاوه، تحولات اخیر هیچ ارتباطی با مباحث مرتبط با پادمان‌های آژانس و همچنین وظایف شورای حکام آژانس ندارد. موضوعات مرتبط با برجام، در مکانیزم‌های تعیین شده مورد بحث و مشورت قرار خواهند گرفت.
«جکی‌ولکات»، نماینده آمریکا در سازمان‌های بین‌المللی روز جمعه خواستار برگزاری نشست ویژه شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای بحث درباره برنامه هسته‌ای ایران شد. دفتر نمایندگی آمریکا در سازمان‌های بین‌المللی در بیانیه‌ای که روی وب‌سایت این سازمان قرار گرفته آورده است: «امروز، «جکی ولکات» سفیر آمریکا در سازمان‌های بین‌المللی در وین، وفق قواعد و رویه‌های شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی خواستار برگزاری نشست ویژه این شورا برای بحث درباره جدیدترین گزارش مدیر کل آژانس در مورد برنامه هسته‌ای ایران شد.» ولکات ادعا کرده دولت آمریکا «قویا» از آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و فعالیت‌های راستی‌آزمایی این نهاد بین‌المللی در ایران حمایت می‌کند.
در این بیانیه تصریح شده ولکات قبلا به‌شورای حکام اظهار کرده گزارش واقع‌بینانه و جامع مدیرکل آژانس درخصوص فعالیت‌های ایران-و هرگونه تغییر در این فعالیت‌ها- برای استفاده شورا از اختیارات خود جهت ارائه ارزیابی دقیق از اجرای تعهدات پادمانی و هسته‌ای توسط ایران ضروری است. دفتر نمایندگی آمریکا در سازمان‌های بین‌المللی در پایان این بیانیه آورده است: «جامعه بین‌المللی باید رژیم ایران را پاسخگو کند.»
برگزاری نشست ویژه آژانس
درحالی‌که ایران تاکید دارد تحولات اخیر پیرامون برجام ارتباطی با پادمان‌های آژانس و همچنین وظایف شورای حکام آژانس ندارد، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به درخواست آمریکا یک نشست ویژه درباره ایران برگزار می‌کند. به گزارش «ایسنا» به نقل از خبرگزاری فرانسه، سخنگوی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اعلام کرد شورای حکام آژانس روز دهم ژوئیه (۱۹ تیرماه) در وین یک نشست ویژه برای بررسی برنامه هسته‌ای ایران برگزار می‌کند. این نشست که به درخواست آمریکا برگزار خواهد شد درحالی است که ایران به تازگی اعلام کرده از حد تعیین شده در توافق هسته‌ای برای ذخیره اورانیوم غنی‌شده خود، یعنی ۳۰۰ کیلوگرم عبور کرده است.
ایران و قدرت‌های جهانی در سال ۲۰۱۵ به یک توافق جامع درباره فعالیت‌های هسته‌ای تهران دست یافتند که موجب محدودیت برنامه هسته‌ای این کشور در ازای رفع تحریم‌های ایران شد اما دولت آمریکا در مه ۲۰۱۸ (اردیبهشت ۹۷) به‌طور یک‌جانبه از آن خارج شد و تحریم‌ها را نیز علیه جمهوری اسلامی بازگرداند.
در پی تعلل طرف‌های اروپایی برجام در عمل به تعهداتشان برای کاهش تاثیر تحریم‌های آمریکا، ایران ۱۸ اردیبهشت اعلام کرد که در دو گام تعیین شده سطح تعهدات برجامی‌اش را کاهش خواهد داد. این اقدامات ایران را بر آن داشت تا اعلام کند که قصد دارد سطح اجرای تعهدات خود در توافق هسته‌ای را کاهش دهد که افزایش ذخیره اورانیوم با غنای پایین اولین گام آن به‌شمار می‌آید. تهران همچنین تاکید کرده است که اگر اروپایی‌ها تا هفت‌ژوئیه (۱۶ تیرماه) برای حفظ توافق اقدامی موثر و عملی انجام ندهند سطح غنی‌سازی خود را نیز افزایش خواهد داد که در این صورت، احتمالا از سطح غنی‌سازی ۶۷/ ۳ درصد عبور خواهد کرد. آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هفته گذشته تایید کرد که ایران از محدوده ۳۰۰ کیلوگرم اورانیوم غنی‌شده ذیل توافق هسته‌ای فراتر رفته است.
درخواست بولتون
همزمان با این تحولات، مشاور امنیت ملی آمریکا در اظهاراتی خصمانه با اشاره به برگزاری نشست ویژه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درباره ایران خواستار افزایش فشار بر این کشور شد. به گزارش «ایسنا» جان بولتون در پیامی در صفحه توییتر خود با اشاره به درخواست آمریکا برای برگزاری نشست ویژه شورای حکام آژانس برای بررسی تازه‌ترین گزارش آژانس درباره برنامه هسته‌ای ایران نوشت که آژانس نشست ویژه‌ای را برای بررسی فعالیت‌های هسته‌ای به ادعای وی غیرقانونی ایران برگزار می‌کند. بولتون در ادامه ادعاهای خود افزود: باتوجه به آرشیو تسلیحات هسته‌ای مخفیانه ایران، این کشور باید برای کنار گذاشتن برنامه‌های هسته‌ای‌اش تحت فشار قرار گیرد. آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هفته گذشته در بیانیه‌ای اعلام کرد که یوکیا آمانو، مدیرکل آژانس به اطلاع شورای حکام رسانده است که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در یکم ژوئیه عبور ذخایر اورانیوم غنی‌سازی شده ایران از محدوده توافق هسته‌ای را تایید می‌کند.
محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران در پیامی توییتری با تاکید بر اینکه ایران برجام را نقض نکرده است، در تبیین علت این امر به پاراگراف ۳۶ این توافق اشاره کرده است. ظریف با اشاره به خروج آمریکا از برجام و استناد ایران به پاراگراف ۳۶ در به جریان انداختن ادامه مسیر نوشت: ما ضمن محفوظ بودن حقوقمان، به کشورهای E3+2 [سه کشور اروپایی، چین و روسیه] چند هفته فرصت دادیم. ما پس از ۶۰ هفته در نهایت دست به اقدام زدیم. وی در ادامه تصریح کرد: به محض آنکه کشورهای اروپایی به تعهدات خود عمل کنند، ایران نیز به‌طور متقابل اقدامات معکوس به عمل خواهد آورد. طبق بند ۲۶ برجام، در صورت عدم پایبندی طرف مقابل به تعهداتش، ایران حق دارد اجرای تعهدات خود را به‌شکل کلی یا جزئی متوقف کند. براساس بند ۳۶ برجام اگر موضوع اختلافی با طی مراحل این بند فیصله نیافت شاکی می‌تواند این امر را به‌عنوان مبنای توقف کلی یا جزئی اجرای تعهداتش وفق برجام قلمداد کند یا به‌شورای امنیت سازمان ملل ابلاغ کند که معتقد است موضوع، مصداق «عدم پایبندی اساسی» به‌شمار می‌آید.
واکنش لوکزامبورگ
در ادامه واکنش‌ها به اقدامات ایران در برجام، وزیر امورخارجه لوکزامبورگ با ابراز نگرانی درباره تاثیر تشدید تنش‌ها در خاورمیانه بر افزایش هجوم پناهجویان به اروپا از ایران خواست تا سطح غنی‌سازی خود را افزایش ندهد. ژان اسلبورن، وزیر امورخارجه لوکزامبورگ در گفت‌وگو با روزنامه آلمانی ولت ام زونتاگ خطاب به کشورهای عضو اتحادیه اروپا درباره پیامد تشدید تنش‌ها در منطقه خاورمیانه هشدار داد و گفت: اگر ایران غنی‌سازی خود را افزایش دهد می‌تواند منجر به درگیری با آمریکا شود و چنین اتفاقی موج جدید پناهجویان به اروپا را در پی خواهد داشت که پیامدهای زیادی برای اروپایی‌ها دارد.
واکنش روسیه به درخواست آمریکا
در مقابل اما یک دیپلمات ارشد روس از درخواست آمریکا برای برگزاری نشست شورای حکام به منظور بررسی نقض برجام از سوی ایران درحالی‌که واشنگتن پیش‌تر از آن خارج شده، ابراز شگفتی کرد. به گزارش خبرگزاری فارس، «میخائیل اولیانوف» نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی در وین روز جمعه به اقدام آمریکا برای نشست اضطراری شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درباره برنامه هسته‌ای ایران واکنش نشان داد. او در پیامی در توییتر نوشت: «یکی از اعضای شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی خواستار نشست اضطراری درباره ایران در هفته آینده است. خب، اما شورای حکام قرار است درباره چه چیزی بحث کند؟ انحراف ایران از برنامه جامع اقدام مشترک؟» اولیانوف در ادامه نوشت: «از دیدگاه اختیارات آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، این نهاد برای بررسی نقش یا نگرانی تشکیل نشده است. شورای حکام مکان مناسبی برای این موضوعات نیست.»
او در توییت دیگری نوشت: «روابط بین‌المللی سرشار از شگفتی‌هایی است که با عقل سلیم جور در نمی‌آید. آمریکا از برجام خارج می‌شود و تلاش می‌کند با نقض قوانین بین‌المللی کاملا آن را نابود کند و این آمریکا است که امروز خواستار نشست شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای سرزنش ایران به دلیل انحراف جزئی از مفاد فرعی برجام است.»
واکنش ایران در مقابل نقض برجام
از سوی دیگر و در ادامه واکنش مقامات ایران به نقض برجام، علی‌اکبر ولایتی مشاور رهبر انقلاب اسلامی در امور بین‌الملل در گفت‌وگو با «ایسنا» درخصوص تعهدات برجامی اروپا نسبت به اینستکس گفت: «آنچه تاکنون انجام شده، جمع‌بندی‌اش این می‌شود که جمهوری اسلامی ایران به کلیه تعهداتش طبق برجام عمل کرده ولی طرف مقابل اقدامی نکرده و حتی درست در جهت مخالف آن گام برداشته که قبل از برجام چنین اقداماتی سابقه نداشت و گویی فرصتی پیدا کرده باشند که از برجام سوءاستفاده کنند و موارد اضافه‌ای را هم بر آن افزوده‌اند. مشاور مقام معظم رهبری درباره اقدامات جمهوری اسلامی پس از انقضای مهلت اروپایی‌ها نیز گفت: «به همین ترتیبی که مورد اجماع جمهوری اسلامی ایران است و همه جناح‌های داخلی ما به آن پایبندند، همه با هم اتفاق نظر دارند در مورد آنچه که انجام شده و آقای دکتر روحانی هم روز چهارشنبه به‌صراحت بیان کردند. این نتیجه اجماع تمام اعضا و ارکان حکومت است و بدون تردید آنچه که گفته شده، عمل خواهد شد. یعنی گام اول در مورد میزان اورانیوم غنی‌شده برداشته شده و از ۳۰۰ کیلوگرم جلوتر رفته است.»
علی‌اکبر ولایتی در پاسخ به این سوال که در میان‌مدت استراتژی خروج از برجام هم ممکن است مورد بررسی قرار بگیرد؟ اظهار کرد: «قطعا ما هیچ کاری را ابتدا نخواهیم کرد، مگر اینکه طرف مقابل این کار را بکند. تاکنون طرف مقابل ما قدم به قدم و آمریکایی‌ها مستقیما و اروپایی‌ها غیرمستقیم برجام را نقض کرده‌اند، بنابراین به نسبتی که آنها در جهت نقض برجام پیش بروند، ما هم در همان جهت واکنش نشان خواهیم داد؛ یعنی اگر آنها از تعهدات خودشان کم کنند، ما هم کم می‌کنیم. درست در جهت عکس. اما اگر آنها برگشتند به انجام تعهداتی که قبول کرده بودند، ما هم برمی‌گردیم. در غیراین صورت کارها ادامه پیدا می‌کند و یک مجموعه فعل‌وانفعالاتی با سیر معقول و تدریجی صورت خواهد گرفت.»
ارسال نظر