وزیرخارجه عمان برای دومین بار در کمتر از دوماه به ایران می‌آید
«بن‌علوی» دوباره در تهران
وزارت‌خارجه عمان اعلام کرده که این سفر در چارچوب روابط دوجانبه و مشورت‌های مستمر بین دو کشور و خصوصا درباره تحولات اخیر منطقه است. با وجودی‌که وزارت‌خارجه عمان هدف این سفر را رایزنی‌های دوجانبه اعلام کرده، اما با توجه به سابقه مسقط در میانجیگری بین ایران و آمریکا به نظر می‌‌رسد یکی از دستورکارهای این نشست نیز تلاش برای کاهش تنش‌ها در منطقه باشد.
پیش‌تر وزیر امورخارجه عمان دوشنبه ۳۰ اردیبهشت ماه نیز سفری به تهران داشت. او پس از ورود به تهران با محمدجواد ظریف، وزیر امورخارجه جمهوری اسلامی ایران دیدار و درخصوص روابط دوجانبه و مهم‌ترین مسائل منطقه‌ای و بین‌المللی گفت‌وگو و تبادل‌نظر کرد. روزنامه سعودی «الشرق‌الاوسط» پس از این سفر و روز جمعه سوم خرداد به نقل از یوسف بن‌علوی، وزیرخارجه عمان در مصاحبه با نشریه «المجله» نوشت که عمان با دیگر طرف‌ها برای آرام‌سازی تنش بین آمریکا و ایران تلاش می‌کند و در این زمینه تماس‌های زیادی برقرار است. وی جامعه جهانی را به تلاش و همکاری با عمان برای ممانعت از وقوع جنگ و خطرات آن فراخواند و میانجیگری عمان بین ایران و آمریکا را نه تایید و نه رد کرد. از سوی دیگر سیدعباس عراقچی، معاون سیاسی وزیرخارجه ایران نیز اوایل خرداد ماه سال‌جاری در سفر به سه کشور منطقه به مسقط، کویت و دوحه رفت و پنجم خرداد در مسقط با یوسف بن‌علوی دیدار و گفت‌وگو کرده بود. عراقچی در این دیدار با رد هرگونه گفت‌وگوی مستقیم یا غیرمستقیم با آمریکا گفت: «جمهوری اسلامی ایران برای برقراری روابطی متوازن و سازنده با تمامی کشورهای منطقه خلیج‌فارس براساس احترام و منافع متقابل آمادگی دارد.»
همچنین در بحبوحه تنش‌ها در منطقه، دولت عمان روز یکشنبه(۳۰ تیر ماه) به تنش‌ها در خلیج‌فارس واکنش نشان داد و خواستار «خویشتن‌داری» همه طرف‌ها شد. دولت عمان در بیانیه‌ای که به این منظور منتشر شد اعلام کرد که «با نهایت توجه، تردد دریایی در تنگه هرمز را دنبال و همه طرف‌ها را به خویشتن‌داری دعوت می‌کند.»
تلاش امیر قطر
از سوی دیگر یک روزنامه عربی اعلام کرد که دوحه برای میانجیگری بین ایران و آمریکا تلاش می‌کند و یکی از محورهای سفر اخیر امیر قطر به واشنگتن همین مساله بوده است. به گزارش «ایسنا» روزنامه العرب چاپ لندن اعلام کرد که قطر هرچند با تاخیر به‌دنبال میانجیگری میان تهران و واشنگتن است و برخی معتقدند که سفر تمیم بن‌حمد، امیر قطر به واشنگتن و دیدار با دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا در همین راستا است. براساس این گزارش، روزنامه دیلی‌پست نیز به نقل از یک مسوول در سفارت قطر در واشنگتن اعلام کرد که شیخ تمیم بن‌حمد تلاش دارد مقدمات انجام مذاکره میان ایران و آمریکا را فراهم کند.
از سوی دیگر شیخ جاسم بن‌منصور آل‌ثانی، وابسته رسانه‌ای سفارت قطر در واشنگتن گفت که پیشنهاد انجام وساطت مستقل میان تهران و واشنگتن را دادیم، اما کاخ سفید در رابطه با انجام مذاکره با ایران در آینده نزدیک شک دارد. تمیم بن حمد آل‌ثانی، امیر قطر اخیرا سفری به واشنگتن داشته است و با دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا در کاخ سفید دیدار و گفت‌وگو کرد. تلاش‌ها برای میانجیگری درحالی است که مسوولان کشورمان بارها تاکید کرده‌اند که ایران با شرایط فعلی و تحت فشار مذاکره نخواهد کرد. حسن روحانی، رئیس‌جمهور کشورمان چهارشنبه ۲ مرداد در جلسه هیات دولت گفت: «تا زمانی که مسوولیت اجرایی کشور را بر عهده دارم، برای انجام مذاکره عادلانه، قانونی و عزتمندانه کاملا آمادگی داریم تا مشکلات را حل‌وفصل کنیم اما حاضر نیستیم به اسم مذاکره کنار میز تسلیم بنشینیم.»
سفر چند ساعته عادل عبدالمهدی
از سوی دیگر عادل عبدالمهدی، نخست‌وزیر عراق عصر روز دوشنبه هفته گذشته طی سفری غیرمنتظره و چند ساعته برای رایزنی با مقامات ایرانی وارد تهران شد و بلافاصله نیز با حسن روحانی، رئیس‌جمهور ایران در کاخ سعدآباد دیدار کرد. دفتر نخست‌وزیر عراق پس از ورود عبدالمهدی به تهران بیانیه‌ای صادر کرد و گفت که وی به دعوت رسمی ایران به این کشور سفر کرده است.
طی دیدار هیات عراقی به ریاست نخست‌وزیر این کشور با حسن روحانی رئیس‌جمهور ایران که دوشنبه شب ۳۱ تیر انجام شد، روحانی با تاکید بر اینکه جمهوری اسلامی ایران مایل به افزایش تنش‌ها در منطقه و با دیگر کشورها نبوده و هرگز آغازکننده جنگ و تنش نخواهد بود، گفت: «ایران در طول تاریخ اصلی‌ترین حافظ امنیت و آزادی کشتیرانی در خلیج‌فارس، تنگه هرمز و دریای عمان بوده و خواهد بود.»
نخست‌وزیر عراق نیز با اشاره به برخی توطئه‌ها برای افزایش تنش‌ها در منطقه، تاکید کرد که عراق هرگز بخشی از تحریم‌ها علیه ایران نبوده و نخواهد بود. در پی بالا گرفتن تنش‌ها بین ایران و آمریکا، عراق در زمره کشورهایی به‌شمار می‌رود که تلاش‌های بسیاری در راستای کاهش تنش‌ها صورت داده و خبر میانجیگری عراق بین تهران و واشنگتن بارها در صدر اخبار قرار گرفته است.
یک روز پیش از سفر نخست‌وزیر عراق نیز سخنگوی وزارت‌خارجه عراق تاکید کرد که این کشور به منظور کاهش تنش میان ایران و آمریکا با برخی کشورهای اروپایی و عربی درحال همکاری است. وی پیش‌تر در فروردین ماه نیز سفری به تهران داشت. عبدالمهدی ۱۷ فروردین سال‌جاری در سفری دو روزه و در پاسخ به دعوت حسن روحانی به ایران آمده بود. همچنین عمار حکیم، رهبر جریان حکمت ملی عراق در تاریخ ۳۱ اردیبهشت گفته بود که عراق به‌دلیل روابط نزدیکش با هر دو طرف (ایران و آمریکا) می‌تواند و باید نقش میانجی را ایفا کند. عمار حکیم تاکید کرده بود که عراق باید برای کاهش تنش میان تهران و واشنگتن تلاش کند و نقشی فعال در میانجیگری برعهده بگیرد.
نقش فعال الیزه
همزمان با افزایش تنش‌ها، فرانسه در میان کشورهای اروپایی نقش پررنگ‌تری را برای کاهش تنش و هرگونه جنگ احتمالی ایفا می‌کند.
در این رابطه دو هفته پیش امانوئل بن، مشاور دیپلماتیک رئیس‌جمهوری فرانسه با همراه داشتن بسته پیشنهادی با عنوان «توقف در برابر توقف» به ایران سفر کرد. قبل از انجام این سفر، امانوئل مکرون یک روز پس از دومین اقدام متقابل ایران در چارچوب برجام و بعد از مذاکرات تلفنی با روحانی که طبق اخبار بعضا بیش از یک ساعت هم به درازا کشیده شد، با ترامپ گفت‌وگو کرد و پس از آن نماینده ویژه خود را راهی تهران کرد. بن روز چهارشنبه ۲۹ خرداد و دو روز بعد از اظهارات بهروز کمالوندی سخنگوی سازمان انرژی اتمی در اعلام شمارش معکوس از سوی ایران برای عبور حجم اورانیوم غنی شده ۶۷/ ۳ درصد از سقف ۳۰۰ کیلوگرم، به تهران سفر کرده بود.
پس از آن نیز روز سه‌شنبه اول مرداد ماه و در اوج تنش‌ها در منطقه، معاون سیاسی وزارت امورخارجه ایران پیام حسن روحانی را برای امانوئل مکرون برد که حاوی طرحی جدید در برابر طرح پیشنهادی رئیس‌جمهور فرانسه برای حل مشکل ایران و اروپاست. پیش‌تر روسای‌جمهور دو کشور در تماس‌های تلفنی خواستار پایبندی به برجام و حل مشکلات فی‌مابین شده بودند. یک منبع مطلع روز سه‌شنبه به سایت الف در این‌باره گفت: «با توجه به دو سفر امانوئل بن، مشاور رئیس‌جمهور فرانسه به تهران و اظهارات وزیر امورخارجه در هفته‌های گذشته، عراقچی حامل طرح جایگزین روحانی در مقابل طرح رئیس‌جمهور فرانسه در مورد برجام و تنش‌های بین ایران و آمریکاست.»
واسطه‌ای از شرق
اما شاید زودتر از تمام این میانجیگرهای منطقه‌ای و غربی، شینزو آبه از شرق آسیا وارد عمل شود؛ شینزو آبه، نخست‌وزیر ژاپن در سفری که ۲۳ خرداد ماه به تهران داشت با مقام معظم رهبری و مقامات دیگر ایران دیدار و گفت‌وگو کرد. در شرایطی که شینزو آبه با پیامی از دونالد ترامپ نزد مقام معظم رهبری آمده بود اما رهبر معظم انقلاب در دیدار با شینزو آبه تاکید کردند: «جمهوری اسلامی ایران هیچ اعتمادی به آمریکا ندارد و تجربه تلخ مذاکرات قبلی با آمریکا در چارچوب برجام را به هیچ‌وجه تکرار نخواهد کرد زیرا هیچ ملت آزاده و عاقلی مذاکره تحت فشار را نمی‌پذیرد.» همچنین ایشان در پاسخ به نخست‌وزیر ژاپن که گفت قصد دارد پیام رئیس‌جمهور آمریکا را به مقام معظم رهبری برساند، پاسخ دادند: «ما در حسن‌نیت و جدی بودن شما تردیدی نداریم اما درخصوص آنچه از رئیس‌جمهور آمریکا نقل کردید، من شخص ترامپ را شایسته مبادله هیچ پیامی نمی‌دانم و هیچ پاسخی هم به او ندارم و نخواهم داد.» همچنین رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه، در حاشیه نشست جی ۲۰ اعلام کرده بود که همراه با شینزو آبه، نخست‌وزیر ژاپن، آمادگی آن را دارد که بین ایران و آمریکا میانجیگری کند.
ارسال نظر