شرط تغییر رابطه ایران و آمریکا

رئیس‌جمهور در حالی روز گذشته به احتمال دیدارش با رئیس‌جمهوری آمریکا واکنش نشان داد که قرار است امسال نیز در اجلاس عمومی سازمان ملل در نیویورک حضور پیدا کند و آن‌طور که پیش از این محمود واعظی، رئیس دفتر او اعلام کرده است، ‌ایران در حال فراهم کردن مقدمات این سفر است. اما آنچه این روزها یک بار دیگر بحث دیدار روسای جمهوری ایران و آمریکا در حاشیه اجلاس سازمان ملل را بر سر زبان‌ها انداخته است به گفت‌وگوهای روز دوشنبه امانوئل مکرون رئیس‌جمهوری فرانسه و دونالد ترامپ در یک نشست خبری در بیاریتز فرانسه و همچنین سخنان روز دوشنبه حسن روحانی در همایش ارائه دستاوردهای دولت در توسعه زیرساخت‌های روستایی بازمی‌گردد.

روز پنج‌شنبه هفته گذشته محمدجواد ظریف، وزیر امورخارجه به دستور رئیس‌جمهوری و برای گفت‌وگو در مورد پیشنهادهای اخیر مکرون به ایران برای کاهش تنش ایجادشده میان تهران و واشنگتن راهی پاریس شد و پس از رایزنی‌هایی که آن را مثبت و سازنده توصیف کرد، به کشور بازگشت. اما روز یکشنبه در سفری غیرمنتظره درحالی‌که سفر به سه کشور چین، ژاپن و مالزی را در برنامه کاری خود داشت، مجددا راهی فرانسه شد و یک بار دیگر با مقامات این کشور گفت‌وگو کرد. هرچند این بار مقصدش به جای پاریس، شهر بیاریتز واقع در جنوب غربی فرانسه بود. همان مکانی که اجلاس سران گروه ۷ با حضور سران کشورهای آمریکا، آلمان، انگلیس، ژاپن، فرانسه، کانادا و ایتالیا در حال برگزاری بود.

به‌دنبال این سفر و گفت‌وگوهای دوباره میان ظریف و هیات همراهش بود که مکرون روز دوشنبه در یک نشست خبری مشترک با ترامپ گفت که امروز در تماس تلفنی از رئیس‌جمهوری ایران خواستم با دونالد ترامپ دیدار کند. او همچنین اظهار کرد: من به روحانی گفتم اگر با ترامپ ملاقات کند به یک توافق می‌رسیم. بنابراین امیدوارم بتوانیم در هفته‌های آینده بین ترامپ و روحانی و خودم ملاقاتی داشته باشیم. رئیس‌جمهور آمریکا هم در این نشست خبری گفت: اگر شرایط مناسب باشد من موافقم که با رئیس‌جمهوری ایران دیدار کنم. در ادامه حسن روحانی همان روز (دوشنبه) در یک همایش تاکید کرد: اگر من بدانم در جلسه‌ای با کسی ملاقات کنم مشکل کشورم حل می‌شود، دریغ نخواهم کرد؛ زیرا اصل منافع ملی کشور است. همین سخنان موضوع دیدار احتمالی روحانی و ترامپ در نیویورک را در سطح جهانی مطرح کرد و البته واکنش‌های بسیاری را در جامعه بین‌الملل و در سطح داخلی دو کشور برانگیخت.

در همین ارتباط روز گذشته رئیس‌جمهور در مراسم آغاز عملیات اجرایی ساخت ۱۱۰ هزار واحد مسکونی، با اشاره به تداوم مذاکرات ایران با ۵ قدرت دیگر جهانی، گفت: راه ما روشن است که اگر به تعهدات خود برگردند ما هم باز خواهیم گشت و به‌دنبال حل مسائل و مشکلات از راه معقول هستیم. به گزارش روحانی با بیان اینکه ما به‌دنبال تنش با دنیا نبوده و خواهان امنیت منطقه و جهان و همچنین همکاری با کشورهای دوست هستیم، افزود: آمادگی داریم به همه مقررات بین‌المللی و در چارچوب منافع و امنیت ملی حرکت کنیم و ما مسیری به نام توانمند کردن ایران و قدرت ملی را انتخاب کرده‌ایم. به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی ریاست‌جمهوری، روحانی اظهار کرد: در هر جا که نیاز به مذاکره و دفاع باشد، انجام خواهیم داد و در برابر زورگویی می‌ایستیم؛ اما هدف نهایی ما عظمت، سرافرازی و قدرت ایران است.

روحانی با بیان اینکه دیپلماسی و سیاست خارجی یکی دیگر از قدرت‌های جمهوری اسلامی ایران است که در مذاکره با دیگران، منافع ملی و حقوق مردم تامین شود، تصریح کرد: آنهایی که تحریم را بر جمهوری اسلامی ایران روا داشتند و اقدام به تروریسم اقتصادی کردند، تحول در رفتار ما با آنان از توبه آنها آغاز می‌شود و باید به تعهدات و راه و مسیر خطایی که انتخاب کردند، بازگردند و در خدمت منافع و امنیت جهان باشند و با احترام و تکریم متقابل انقلاب، نظام اسلامی و حقوق ملت ایران را به رسمیت بشناسند.

روحانی با اشاره به اینکه آمریکایی‌ها می‌گویند از ایران هیچ چیزی نمی‌خواهیم جز اینکه ایران سلاح اتمی نسازد و این گفته ناصحیحی است، تاکید کرد: ما به‌دنبال ساخت سلاح اتمی نیستیم. روحانی با تاکید بر اینکه تا اولین قدم ازسوی شما که همان رفع تحریم‌های غلط و ظالمانه علیه ملت ایران است، برداشته نشود، این قفل باز نخواهد شد، گفت: در برابر ملت بزرگ ایران، سر تعظیم فرود آورید و در نتیجه شرایط عوض می‌شود؛ چراکه دولت دوازدهم براساس منافع ملی حرکت می‌کند و ما مرد مذاکره بوده و هستیم و تمام جهان به این مهم اذعان دارند.

دیدار روحانی و ترامپ قابل‌تصور نیست

همزمان روز گذشته محمدجواد ظریف، وزیر امورخارجه احتمال دیدار حسن روحانی و دونالد ترامپ را «غیر قابل‌تصور» توصیف کرد. به گزارش خبرگزاری فارس، او در جمع خبرنگاران در حاشیه سفرش به چین گفت: دیداری بین رئیس‌جمهور ایران و ترامپ قابل تصور نیست تا زمانی که آمریکا به جمع ۱+۵ بپیوندد و برجام را اجرا کند و در آن زمان هم گفت‌وگوی دوجانبه‌ای نخواهیم داشت. ظریف با اشاره به گفت‌وگوهایش در فرانسه گفت: ما کاملا مشخص کردیم که دولت آمریکا و آقای ترامپ توافق‌هایی را که به‌دنبال گفت‌وگوهای بسیار طولانی بین دو کشور بوده، زیر پا گذاشتند و آنچه الان ضرورت دارد انجام شود اجرای توافقات گذشته است. در این زمینه هنوز نشانه قابل‌توجهی از دولت آمریکا ندیدیم.

ظریف در مصاحبه با روزنامه آلمانی «زوددویچه سایتونگ» نیز درباره دعوت آمریکا از وی برای رفتن به کاخ سفید گفت: نیم ساعت رفتن به کاخ سفید مشکلات ما را حل نمی‌کند. اگر شما به مهمانی‌ای دعوت شوید که به شما گفته شود «اگر نیایید در آینده از ورود شما به آن شهر ممانعت می‌شود» آیا شما به آن مهمانی می‌روید؟ این یک دعوت نیست، بلکه ارعاب است.

به گزارش خبرگزاری تسنیم، وزیر خارجه ایران در ادامه در پاسخ به این پرسش که «آیا شما چنین دعوتی را قبول نخواهید کرد؟» گفت: نه نه، اگر من بروم این تصمیمات همان‌طور که به من گفته شده یک بار دیگر تغییر داده خواهد شد، اما تصمیمات قبلا گرفته شده است. ظریف در ادامه در پاسخ به این پرسش که «این به این مفهوم است که شما در حال حاضر مذاکرات با کاخ سفید را رد می‌کنید؟» گفت: نه، این دست ما نیست. آمریکایی‌ها سالن مذاکرات را ترک کردند نه ما. اگر آنها می‌خواهند به این سالن بازگردند باید یک بلیت بخرند و آن عمل به تعهدات بین‌المللی است. در همین ارتباط علی ربیعی، سخنگوی دولت نیز در گفت‌وگو با باشگاه خبرنگاران جوان گفت: اینکه امروز با این آمریکا صحبت کنیم اصلا امکان ندارد و شرایط عادلانه نیست. او تاکید کرد: شرایط را آمریکا به هم زده است، آنها قاعده را به هم زدند و با اعمال فشار حداکثری بر ملت ایران، یک تروریسم اقتصادی را علیه ملت ما تحمیل کردند، حال آنها باید به شرایط قبل بازگردند، آن وقت ما تصمیم می‌گیریم.

تلاش‌ شکننده، مسیر محتمل

با تمام اینها روز گذشته امانوئل مکرون رئیس‌‌جمهوری فرانسه گفت که تلاش‌هایش برای نزدیک کردن ایران و ایالات‌متحده به یکدیگر «شکننده» هستند، ولی ایجاد روابط حسنه بین دو کشور پس از دهه‌ها تنش همچنان «مسیری محتمل» است. مکرون اظهار کرد مانور دیپلماتیک پرمخاطره‌اش باعث شده که «شرایط انجام یک ملاقات سودمند امکان‌پذیر شود.»