دیدار روحانی با پوتین و اردوغان

«حسن روحانی» و «ولادیمیر پوتین» روسای جمهوری ایران و روسیه دیروز (بیست و پنجم شهریورماه) در آنکارا با «رجب طیب اردوغان» همتای ترک خود ملاقات کردند. دیدارهای دو و سه‌جانبه آنکارا در چارچوب پنجمین دور از مذاکرات موسوم به «روند آستانه» صورت می‌گیرد. پیش‌تر نشست سه‌جانبه مذاکره‌کننده‌گان کشورهای ضامن روند آستانه یکشنبه شب با حضور نمایندگان ایران، ترکیه و روسیه در آنکارا برگزار شد. حسن روحانی، روز گذشته در حاشیه پنجمین دور اجلاس سه جانبه سران ایران، روسیه و ترکیه در دیدار با رجب طیب اردوغان، همتای ترک خود با اشاره به اینکه همکاری سه کشور ضامن روند آستانه باعث شده امنیت بیشتری در سوریه حاکم باشد و مردم این کشور در بخش‌های زیادی از سرزمین خود شرایط بهتری داشته باشند، تاکید کرد: «باید به دولت سوریه برای مبارزه با باقیمانده تروریست‌ها به ویژه در منطقه ادلب و شرق فرات کمک کرد و همکاری‌ها تا ریشه‌کن شدن تروریسم در منطقه ادامه یابد؛ از این رو امیدوارم نتیجه تلاش‌های سه کشور منجر به امنیت پایدار در سوریه و تحقق حاکمیت مردم آن کشور باشد.»به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی ریاست جمهوری، روسای جمهوری ایران و ترکیه پس از این دیدار، در نشست هیات‌های عالی‌رتبه دو کشور حضور یافتند و روند مناسبات و همکاری‌های فی‌مابین و چگونگی اجرا و عملیاتی شدن توافقات تهران-آنکارا را مورد بررسی قرار دادند.روحانی با اشاره به همکاری‌های دو کشور و اینکه گسترش همکاری‌های تجاری فی‌مابین با استفاده از پول ملی در مناسبات اقتصادی تهران-آنکارا تحرک و جهش ایجاد می‌کند، گفت: «ایران از حضور سرمایه‌گذاران و بخش خصوصی ترکیه در اجرای پروژه‌های مشترک استقبال می‌کند.»

رئیس‌جمهور ادامه داد: «برگزاری بیست و هفتمین کمیسیون مشترک همکاری‌های ایران و ترکیه در روزهای آینده، فرصت بسیار مهمی برای توسعه بیش از پیش همکاری‌های فی‌مابین در حوزه‌های مختلف خواهد بود.» روحانی با بیان اینکه ایران و ترکیه در زمینه مبارزه با تروریسم دیدگاه مشترکی دارند، گفت: «خوشبختانه پیشرفت‌های خوبی برای گسترش همکاری‌ها در بخش دفاعی میان دو کشور حاصل شده و زمینه‌های مناسبی برای توسعه همکاری‌ها و انتقال تجربیات وجود دارد؛ از این رو همکاری‌های ایران و ترکیه در تامین امنیت مرزهای مشترک و منطقه ادامه داشته و گسترش خواهد یافت.» رئیس‌جمهور تاکید کرد: «الگوی همکاری سه‌جانبه ایران و ترکیه با روسیه در تامین امنیت منطقه می‌تواند با همکاری‌های سه‌جانبه و چند‌جانبه اقتصادی با همسایگان، به توسعه و ثبات منطقه و ملت‌های دو کشور کمک کند.» روحانی با بیان اینکه حفظ امنیت آبراه‌های منطقه خلیج فارس، دریای عمان و تنگه هرمز همواره برای ایران به‌عنوان بزرگ‌ترین کشور ساحلی مورد توجه بوده است، تاکید کرد: «امنیت آبراه‌های منطقه صرفا باید توسط کشورهای ساحلی تامین شود و حضور نیروهای آمریکایی و دعوت آنها از سایر کشورها برای حضور در منطقه تنها موجب افزایش مشکلات و تنش‌های موجود خواهد بود.» رئیس‌جمهور حملات به یمن را نتیجه محاسبات اشتباه و آدرس‌های غلط آمریکا دانست و گفت: «همه باید تلاش کنیم تا با مشارکت سازمان ملل متحد، ثبات و آرامش به یمن بازگردد.» رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه نیز در این دیدار با اشاره به روابط دوستانه و برادرانه و روبه توسعه ایران و ترکیه، گفت: «مصمم هستیم گام‌های بزرگی که در روابط دو کشور برداشته شده را ادامه داده و توسعه دهیم.» رئیس‌جمهور ترکیه افزود: «همکاری‌های تجاری بین دو کشور با استفاده از پول‌های ملی رشد قابل ملاحظه‌ای داشته و این روند ادامه خواهد یافت.» وی با بیان اینکه همکاری‌های سه‌جانبه ترکیه با ایران و روسیه در قالب روند آستانه نتایج بسیار خوبی برای ثبات و امنیت سوریه و منطقه داشته و توافقات سه کشور از تراژدی انسانی در مناطق مختلف جلوگیری کرده است، گفت: «امیدواریم در نتیجه این نشست و تکمیل توافقات نشست قبلی در سوچی، ثبات و امنیت هر چه سریع‌تر در منطقه و به‌ویژه ادلب حاکم شود.» همچنین رئیس‌جمهور ایران و ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهوری روسیه که برای شرکت در نشست سه‌جانبه روسای جمهوری ایران، ترکیه و روسیه در آنکارا به‌سر می‌برند، قبل از برپایی این نشست سه‌جانبه با یکدیگر دیدار کردند.

واکنش دو سخنگو به سفر روحانی

همچنین علی ربیعی، سخنگوی دولت در این رابطه گفت: «مذاکرات آستانه الگویی برای حل و فصل بحران‌هایی است که در منطقه و سایر مناطق بحران‌خیز وجود دارد. معتقدم کشورهای مهم و اثرگذار منطقه بیشترین حق را برای حل و فصل منازعات منطقه‌ای دارند و می‌توانند در ساختن الگوهایی که مسائل منطقه را در درون خودش حل و فصل کند، موثر باشند.» همچنین سیدعباس موسوی سخنگوی وزارت امور خارجه ایران درخصوص اهداف نشست سه جانبه در آنکارا گفت: جمهوری اسلامی ایران به همراه کشورهای روسیه و ترکیه با توجه به ملاحظات و دغدغه‌های امنیتی و سیاسی که در سطح خرد و کلان دارند همواره این دغدغه را داشته‌اند که ضمن این‌که به سمت کاهش تنش در سوریه حرکت کنند در این ارتباط تلاش دارند تمامیت ارضی دولت قانونی سوریه توسط همه کشورها از جمله ایران، روسیه و ترکیه حفظ شود.

چهار دور مذاکره

دور اول نشست سه جانبه سران ترکیه، روسیه و ایران درباره بحران سوریه موسوم به نشست سران ضامن صلح آستانه یکم آذر سال ۱۳۹۶ در شهر سوچی روسیه برگزار ‌شد. در این نشست، کشورهای روسیه، ترکیه و ایران به‌عنوان دولت‌های ضامن روند حل و فصل سیاسی بحران سوریه و برقراری ثبات و امنیت در این کشور روند حل جنگ داخلی سوریه را بررسی کردند.دومین دور مذاکرات سران آستانه فروردین سال ۱۳۹۷ به میزبانی ترکیه در آنکارا برگزار شد. در بیانیه پایانی دومین دور مذاکرات سران آستانه علاوه بر تاکید بر مبارزه مشترک برای نابودی گروه‌های تروریستی داعش، جبهه النصره و القاعده و افراد متعلق به داعش، بر جداسازی گروه‌های تروریستی از مخالفان مسلح که در آتش ‌بس شرکت کردند، برای جلوگیری از تلفات غیرنظامیان تاکید شد.سومین دور مذاکرات آستانه در شرایطی ۱۶ شهریور ۹۷ به میزبانی تهران برگزار شد که به دلیل تبدیل شدن ادلب به آخرین کانون تروریست‌ها در سوریه و احتمال حمله ارتش سوریه به آن به‌عنوان آخرین پناهگاه تروریستی در کانون توجه جهان قرار داشت. چهارمین دور مذاکرات سران روسیه، ایران و ترکیه نیز ۲۴ بهمن ۱۳۹۷ در شهر بندری سوچی روسیه برگزار شد که تغییرات به‌وجود آمده در سوریه بیش از پیش بر اهمیت این نشست افزود.

دو دستور کار اصلی دور پنجم

دو موضوعی که در جریان رایزنی‌های دور پنجم مذاکرات بیش از همه بحث‌برانگیز تلقی می‌شود، تحولات میدانی در ادلب است؛ منطقه‌ای که طی هفته‌های گذشته صحنه درگیری‌های شدیدی بین نیروی‌های ارتش و معارضان دولت دمشق بود اما در روزهای منتهی به نشست آنکارا از حجم منازعات در آن کاسته شد.آنچه مشخص است اینکه ایران، روسیه و دولت «بشار اسد» پایان مطلقِ جنگ در سوریه و پاکسازی کانون‌های استقرار نیروهای معارض و تشکیلات تروریستی را خواستارند. در حال حاضر بخش‌هایی از ادلب در کنترل نیروهای «جبهه النصره» قرار دارد که نام «هیات تحریر الشام» را بر خود نهاده‌اند. از سوی دیگر گروه‌های تحت حمایت کشورهایی چون آمریکا، ترکیه و عربستان چالش‌هایی را برای حاکمیت مطلق دمشق بر قلمرو سوریه به وجود آورده‌اند.مساله دوم به تلاش مشترک ترکیه و آمریکا برای ایجاد منطقه امن یا به عبارتی نوار امنیتی در شمال سوریه برمی گردد که بر اساس توافق آنکارا و واشنگتن جهت حمایت از گروه‌های تحت حمایت این دو بازیگر و تامین منافع آنان در حال و آینده سوریه صورت گرفته است. این اقدام بر خلاف توافقات ادوار پیشین مقامات ترکیه با دو کشور دیگر حاضر در روند آستانه و در تناقض با اصل تمامیت ارضی سوریه است.