روایت ظریف از وعده ترامپ

ظریف که برای شرکت در نشست مجمع‌عمومی سازمان ملل به نیویورک سفر کرده بود، پیش از ترک این شهر روایت خود از وعده ترامپ برای مذاکره را بیان کرد. او در این‌باره گفت که «ما شرط‌مان این بود که نه برای دیدار بین روحانی و ترامپ، بلکه دیدار بین سران ۱+۵ و روحانی، باید با رفع تحریم‌ها انجام شود و ترامپ هم نگفت بعد از دیدار، رفع تحریم‌ها انجام می‌شود، بلکه مایل بود بیشتر دیدار انجام شود و می‌گفت این امکان هم هست که بعد از دیدار، تحریم‌ها هم رفع شود.»

رئیس‌جمهوری آمریکا که ۱۸ اردیبهشت ۹۷ از توافق هسته‌ای با ایران خارج شده خواستار بازگشتن ایران به میز مذاکره برای دستیابی به توافقی جدید است. دولت ترامپ با افزایش تحریم‌ها می‌کوشد مقام‌های ایرانی را وادار به مذاکره کند، اما مقامات جمهوری اسلامی رفع تمامی تحریم‌ها را پیش‌شرط مذاکره قرار داده‌اند. ترامپ روز پنجم مهرماه تاکید کرد که درخواست ایران برای لغو تحریم‌ها پیش از ملاقات دو طرف را رد کرده است. او در توییتی نوشت ایران از من خواسته بود که برای انجام دیدار، تحریم‌های علیه آنها را لغو کنم، من هم البته گفتم: نه. ساعاتی پیش از این توییت حسن روحانی، رئیس‌جمهور ایران گفته بود دولت آمریکا برای مذاکره دوجانبه وعده داده بود که کل تحریم‌ها علیه تهران را لغو خواهد کرد، اما شکل چنین دیداری قابل‌قبول نبود. روحانی پیش از این در مورد شرایط ناشی از تحریم‌های آمریکا علیه جمهوری اسلامی گفته بود که اگر بداند «ملاقات او با فردی» می‌تواند نتیجه‌ای داشته باشد، دریغ نخواهد کرد. او اما یک روز بعد چنین اظهارنظر کرد که هرکس «بخواهد با او عکس بگیرد»، باید ابتدا «از تمام تحریم‌های ظالمانه دست بردارد.» رئیس‌جمهور همچنین روز پنج‌شنبه در گفت‌وگو با شبکه تلویزیونی ای‌بی‌سی‌نیوز آمریکا گفت: آمریکا یک پیش‌شرط برای مذاکره گذاشته و حرف ما این است که این پیش‌شرط را بردارد، پیش‌شرط آمریکا این است که می‌گوید من فشار حداکثری به ایران وارد می‌کنم تا با هم مذاکره کنیم. روحانی افزود: آمریکا برای مذاکره باید کل تحریم‌ها و فشارها را بردارد و در یک محیط عادلانه و آزاد اگر بخواهد با هم گفت‌وگو کنیم. فکر می‌کنم آن‌وقت این گفت‌وگو ثمر خواهد داد و به نفع هر دو کشور است و در شرایط فعلی گفت‌وگو را مفید نمی‌دانم؛ نه برای ایران و نه برای آمریکا.  رئیس‌جمهور با انتقاد از نقض قطعنامه شورای امنیت و عدم پایبندی آمریکا به تعهداتش گفت: آنکه بدهکار است و توپ در زمین اوست، آمریکاست.  ۲۶ شهریور ماه در آستانه آغاز نشست مجمع‌عمومی سازمان ملل، مقام معظم رهبری درخصوص انجام دیدار بین مقام‌های دولت ایران و مقام‌های آمریکایی، تاکید کردند که بین مقام‌های ایران و آمریکا «در هیچ سطحی» مذاکره نخواهد شد، «نه در نیویورک و نه غیر آن.» در روزهای گذشته روسای‌جمهور بریتانیا، فرانسه، آلمان و ژاپن از ترامپ و روحانی خواسته بودند روند دیپلماسی را احیا کرده و با هم دیدار کنند. همزمان با این درخواست‌ها، عمران‌خان، نخست‌وزیر پاکستان نیز گفت دونالد ترامپ، از او «خواسته است که بین ایران و ایالات‌متحده میانجیگری» کند.

با چند عضو کنگره تلفنی صحبت کردم

در ادامه محمدجواد ظریف، در پاسخ به پرسش‌های خبرنگاران در مورد دیدار او با برخی از اعضای کنگره آمریکا گفت: «این‌بار من سفرم را بسیار کوتاه کردم، الان فضای آمریکا فضای استیضاح است و همه در این فضا هستند اما با چند نفر تلفنی صحبت کردم، به من تلفن زدند چون نتوانستیم وقتش را هماهنگ کنیم؛ با توجه به حضور کوتاه من در نیویورک که آنها بتوانند به نیویورک بیایند و دیدار داشته باشیم.» او در پاسخ به این پرسش که «آیا خواسته‌ای از اعضای کنگره دارید؟» بیان کرد: «ما خواسته‌ای از اعضای کنگره نداریم، در امور داخلی آمریکا دخالت نمی‌کنیم، دیدارهایی که تاکنون داشته‌ام به درخواست طرف مقابل بوده و از این دیدارها برای ارائه تصویر واقعی استفاده کردیم، نه برای درخواستی.» این دیپلمات عالی‌رتبه در پاسخ به این سوال که درخواست ایران از اعضای کنگره آمریکا چیست، تاکید کرد: ما خواسته‌ای از اعضای کنگره آمریکا نداریم. در امور داخلی آمریکا هم دخالتی نمی‌کنیم و دیدار‌هایی که تا الان داشته‌ایم، به درخواست طرف مقابل بوده است. ما از این دیدار‌ها برای ارائه یک تصویر واقعی از ایران استفاده می‌کنیم، نه برای درخواست.

دلیل اصرار اروپایی‌ها

وزیر امورخارجه در ادامه صحبت‌های خود با خبرنگاران در پاسخ به سوالی در مورد علت اصرار اروپایی‌ها به انجام دیداری بین مقامات ایران و آمریکا در حاشیه برگزاری مجمع عمومی سازمان ملل متحد اظهار کرد: اروپایی‌ها نتوانستند به تعهدات خود در برجام و همچنین به تعهداتی که بعد از خروج آمریکا از برجام ارائه کردند، عمل کنند، آنها فکر می‌کنند راه‌حل مشکلاتشان این است که ما با ترامپ مذاکره کنیم. وزیرخارجه ایران در همین راستا تاکید کرد: این مشکل ما نیست آنها در اجرای تعهداتشان ایراد دارند، مشکل دارند یا اراده و توان کافی ندارند که این تعهدات را اجرا کنند آنها باید برای حل این مشکل‌شان راه‌حلی پیدا کنند. ما آمادگی نداریم اقتصاد مردم و آینده مردم‌مان را در گرو یک دیدار نمایشی با رئیس‌جمهوری قرار بدهیم که تاکنون به تعهدات خود پایبند نبوده و از تعهدات خود خارج شده است. ظریف تاکید کرد: ما همواره اعلام کرده‌ایم اگر آمریکایی‌ها می‌خواهند این توفیق را داشته باشند که با جمهوری اسلامی ایران طرف صحبت شوند باید به تعهدات خود بازگردند و تحریم‌ها را متوقف کنند.

میانجیگرها

وزیر امورخارجه، همچنین در پاسخ این سوال که گفته شده برخی از کشور‌ها از جمله پاکستان از طرف عربستان پیام‌هایی را برای ایران آورده‌اند و آیا طرف ایرانی نیز از طریق این واسطه‌ها پیامی را به عربستان فرستاده است، تصریح کرد: ما همه پیام‌هایمان علنی است و آن این که به همه همسایگان‌مان گفته‌ایم و باز هم می‌گوییم که امنیت را نمی‌توانند از طریق خرید سلاح‌های آمریکایی، باز کردن پای آمریکایی‌ها به منطقه و درگیری در جنگ‌های بی‌پایان با همسایگان به دست آورند، امنیت از طریق اعتماد به مردم خودشان و انجام گفت‌وگو و همکاری با همسایگان حاصل می‌شود. ظریف با اشاره به طرح «ابتکار صلح هرمز» که رئیس‌جمهور در جریان برگزاری مجمع عمومی سازمان ملل متحد آن را مطرح کرد، افزود: پیشنهاد مجدد آقای روحانی در مجمع عمومی سازمان ملل در این ارتباط به این دلیل بود که ما یک بار دیگر در بالاترین سطح پیشنهاد گفت‌وگوی منطقه‌ای برای صلح را مطرح کنیم. این دیپلمات عالی‌رتبه خاطرنشان کرد: کسانی که پیغام آوردند، تلاششان در این راستا بود که از گسترش و تشدید تنش در منطقه جلوگیری کنند و این تلاش‌ها، تلاش‌های بسیار پسندیده‌ای است. ظریف تاکید کرد: معتقدیم راه جلوگیری از تشدید تنش در منطقه در شرایط کنونی کاملا مشخص است و آن این که جنگ یمن را پایان دهید، جنگ یمن را پایان دهید یعنی به کشتار مردم بی‌گناه یمن که اکنون تعداد زیادی از آنها گرسنه هستند و با وبا دست به گریبان هستند و آواره شده‌اند پایان دهید، با انجام این کار تشنج در منطقه را پایان می‌دهید و همینطور به کاسته شدن بیشتر از حیثیت عربستان سعودی نیز پایان داده می‌شود و این بهترین راه‌حل است. ظریف خاطرنشان کرد: ما فکر می‌کنیم عربستان سعودی هرچه زودتر این واقعیت را بپذیرد، سریع‌تر به وضعیت بسیار خطرناک در منطقه پایان داده است. ظریف در پاسخ به سوال دیگری در ارتباط با سرنوشت اینستکس تاکید کرد: این موضوع بستگی به اروپایی‌ها دارد. سرنوشت اینستکس واقعا بسته به این است که اروپایی‌ها به این نتیجه برسند که نمی‌توانند از آمریکایی‌ها برای هر کاری اجازه بگیرند.