چرا میانجی‌گری‌ها میان ایران و عربستان به نتیجه نمی‌رسد
اگرچه واسطه‌ها به تهران و ریاض دیکته نمی‌کنند که چه سیاست‌های منطقه‌ای را دنبال کنند، اما این واسطه‌ها بازیگران چندان مستقلی هم نیستند. مثلا آمریکا چه‌بسا سال‌ها از دیدار‌های دوجانبه بین ریاض و تهران حمایت و حتی سازمان‌ها و کارشناسان سیاسی آمریکایی این دیدارها را سازمان‌دهی کرده‌اند. اما با توجه به تنش‌های بین دو کشور، آمریکا یا سازمانی که سرمایه آمریکایی دریافت می‌کند نمی‌تواند ناظری بی‌طرف برای روابط ایران - سعودی باشد. تحرکات تهران در خلیج‌فارس در سال ۲۰۱۹ نشان می‌دهد که ایران در پی افزایش فشار به عربستان سعودی است اما نه به بهای گزاف شکستن تمام توافق‌ها. اگر قرار است آرامش منطقه‌ای بازگردد ایران باید با دولت ترامپ به دستاوردی برسد. از آنجا که بن‌بست بین آمریکا و ایران به هیچ گشایشی نمی‌رسد، واشنگتن از میانجی‌گری متحدانی مانند ژاپن و پاکستان برای حل تنش‌ها بین ریاض و تهران حمایت می‌کند. نخست‌وزیر پاکستان در مسیر ایجاد روابط دوستانه با آمریکا، ایران و عربستان و محکم کردن پایگاه قدرتش در اسلام‌آباد تلاش‌های فراوانی در این زمینه انجام داده است. پاکستان به‌دنبال همکاری با نیروهای مسلح ایران در ۵۶۰ مایل مرز مشترک و کمک به عربستان برای رهبری ائتلاف نظامی ضدتروریستی در جهان اسلام و دنیای عرب است تا امنیت منطقه‌ای تامین شود. اما با تمام این تلاش‌ها، ایران و پاکستان درخصوص کاهش تنش با آمریکا و عربستان به هیچ توافقی نزدیک نشده‌‌‌اند.
افزایش تنش‌های منطقه‌ای نشان می‌دهد که تلاش‌های پاکستان به‌جای ایجاد روابط دوستانه بین تهران و پاکستان فقط به کاهش احتمال جنگ بین ریاض و تهران محدود خواهد شد. همچنین منافع آمریکا می‌تواند در نقش‌های منطقه‌ای ایران و عربستان، پیچیدگی ایجاد کند. مثلا پس از ترور ژنرال سلیمانی توسط آمریکا، روشن بود که عربستان درباره افزایش تنش‌های منطقه‌ای نگران است.
عربستان پیشنهادهای مختلف تهران در زمینه امنیت منطقه‌ای را که در راستای کاهش تنش‌ها ارائه شده، رد کرده چرا که این کشور نخست خواهان دگرش رفتار تهران است. تهران پنهان نمی‌کند که قصد ندارد رفتار منطقه‌ای‌اش را دگرش دهد. اما طرح صلح هرمز ایران نشان داد که این کشور قصد دارد توان‌افکنی منطقه‌ای‌اش را با تامین امنیت خلیج‌فارس با همکاری همسایگان عربش همراه کند. به‌رغم برخی نشانه‌های مثبت از طرف کشورهای کوچک عربی در منطقه، عربستان سعودی و شورای همکاری خلیج‌فارس نسبت به این طرح نگرانی و ملاحظات جدی نشان دادند. آنها نگران هستند که دادن نقش منطقه‌ای مهم‌تر به تهران به مداخله ایران در امور داخلی کشورهای عربی بینجامد. این اقدامات چندجانبه باید با راه‌حل‌های عملی برای ایجاد مصالحه و سازگاری بین عربستان و ایران در مناطق ستیز عربی - مانند عراق، سوریه و یمن - همراه شود. این هدف بسیار والایی است که رسیدن به آن دشوار است و تندروهای ایران نسبت به هرگونه میانجی‌گری کشورهای سوم هم‌پیمان ایالات‌متحده بدبین هستند. تندروها می‌گویند که به نخست‌وزیر ژاپن نمی‌توان اعتماد کرد چون او به ترامپ بسیار نزدیک است. همین عدم اعتماد باعث شد، ژاپن برای تامین امنیت نفتکش‌هایش در خلیج‌فارس به‌جای تکیه بر ایران، عربستان و آمریکا، نیروهای دفاعی خودش را به منطقه اعزام کند. میانجی‌گری بین عربستان و ایران مستلزم دگرش موازنه قدرت به شیوه‌ای است که رضایت هر دو کشور را به همراه داشته باشد. اگر درگیری و رویارویی تهران و ریاض با منافع آمریکا در مناطق ستیز منطقه‌ای ادامه داشته باشد گزینه‌های آنها برای حل مسائل دوجانبه بسیار محدود خواهد بود و چه‌بسا در مسیر رسیدن به هدف ایجاد ثبات در منطقه کاملا به اختلاف برسند. هر گونه میانجی‌گری در این شرایط بیهوده است، به‌ویژه اگر آمریکا یا سازمان‌های آمریکایی یا متحدان ایالات‌متحده بخواهند نقش این میانجی را ایفا کنند.
منبع: شورای آتلانتیک / دیپلماسی ایرانی
