تحلیل «میانجی» از تنش ایران و آمریکا

وزیر مسوول در امورخارجه عمان با بیان اینکه وقوع رویارویی نظامی در منطقه بعید است، تاکید کرد که امکان گفت‌وگو بین ایران و آمریکا وجود دارد. «یوسف بن‌علوی» در حاشیه کنفرانس امنیتی مونیخ با اشاره به اینکه عمان برای کاهش تنش در منطقه خلیج‌فارس تلاش می‌کند، هرگونه وقوع درگیری نظامی(بین ایران و آمریکا) را در شرایط کنونی منطقه بعید دانست. طبق گزارش خبرگزاری عمان، بن‌علوی گفت که عمان به تماس با واشنگتن و تهران ادامه می‌دهد و احساس ما این است که امکان گفت‌وگو بین دو طرف وجود دارد. او افزود که «برخی‌ها حق دارند از تشدید تنش‌ها نگران باشند و ایران نیز یک کشور بزرگ و همسایه است.» وزیر مسوول در امورخارجه عمان با اشاره به روابط حسنه و مستحکم کشورش با جمهوری اسلامی ایران خاطرنشان کرد منافع مشترک فراوانی میان دو کشور وجود دارد. به گزارش خبرگزاری تسنیم به نقل از شبکه الجزیره، یوسف بن‌علوی وزیر مشاور در امورخارجی عمان در کنفرانس امنیتی مونیخ اظهار کرد: ایران کشور همسایه ما است و منافع مشترک فراوانی با ایران داریم و باید منافع مشترک خود در خلیج(فارس) ساماندهی کنیم. او تاکید کرد: اگر ایران که کشور بزرگی است را به چالش بطلبیم، هرگز به نفع ما نخواهد بود، زیرا ایران کشور بزرگی باقی خواهد ماند. وزیر مشاور در امورخارجه عمان همچنین گفت: موضع ما همواره پذیرش صلح و ثبات در منطقه و جهان است. بن‌علوی همچنین گفت مسقط هیچ درخواستی برای میانجی‌‌گری میان عربستان سعودی و ایران دریافت نکرده است.

پیش از اظهارات بن‌علوی در کنفرانس امنیتی مونیخ، او با محمدجواد ظریف وزیرخارجه ایران در حاشیه این کنفرانس دیدار و گفت‌وگو کرد. ظریف و بن‌علوی روز جمعه در حاشیه کنفرانس امنیتی مونیخ با یکدیگر دیدار و درخصوص روابط دوجانبه و مسائل منطقه بحث و تبادل‌نظر کردند. دیدار با وزرای خارجه کویت، عراق، لهستان، اسلوونی، نخست‌وزیر اقلیم کردستان و رئیس کمیته بین‌المللی صلیب‌سرخ جهانی از دیگر برنامه‌های ظریف در کنفرانس امنیتی مونیخ بود.

در دیدار وزرای امورخارجه جمهوری اسلامی ایران و عراق، روابط دو کشور از جمله در حوزه مسائل امنیتی، مبارزه با تروریسم و همچنین موضوعات مربوط به شهادت سردار سپهبد شهید سلیمانی و ابومهدی المهندس، پاسخ ایران به اقدام تروریستی آمریکا و همکاری دو کشور در تحقیقات مربوط به شهادت این دو شهید گرانقدر، مورد گفت‌وگو و تبادل‌نظر قرار گرفت. پنجاه‌ و ششمین «کنفرانس امنیتی مونیخ»، با حضور ۳۵ تن از سران دولت‌ها و بیش از ۵۰۰ نفر از سیاست‌مداران، مقام‌ها و دیپلمات‌های کشورهای مختلف، با محوریت امنیت و مسائل سیاست خارجی، به مدت سه روز، از جمعه (۲۵ بهمن، ۱۴ فوریه) تا یکشنبه(۲۷ بهمن، ۱۶ فوریه) در شهر مونیخ آلمان برگزار شد.

عربستان خواهان کاهش تنش‌ها نیست

همزمان وزیر امورخارجه ایران گفت من باور دارم که کشورهای همسایه همچون عربستان سعودی خواهان کاهش تنش‌ها نیستند. به گزارش «ایسنا» محمدجواد ظریف در کنفرانس امنیتی مونیخ خروج آمریکا از برجام را به منظور دستیابی به توافقی جدید محکوم کرد و گفت: آمریکا باید به میز مذاکره بازگردد. ترامپ باور دارد که نظام ما درحال سقوط است و گمان می‌کنند که قرار است در این شرایط با ایران مذاکره کنند. آنها چهل و یک سال است که خواهان تغییر نظام بوده‌اند اما تا به‌حال نتوانسته‌اند به خواسته خود برسند.

ظریف با اشاره به حمله بزدلانه آمریکا به ماشین حامل سردار شهید قاسم سلیمانی گفت: آمریکا یک حمله بزدلانه در نیمه شب علیه یک ماشین که ژنرال ما در آن بود انجام داد و ما به این حمله پاسخ دادیم. ما به آن پایگاه‌ آمریکایی که باعث و بانی این مساله بود حمله کردیم، البته قبل از حمله دولت عراق را در جریان قرار داده بودیم. این اقدام آمریکا تروریستی بود و خشم مردم ایران را برانگیخت.

او در ادامه افزود: حمله آمریکا پاسخی در بردارد. آمریکا حمله کرده و انتظار دارد مصون بماند. اگر آمریکا فرماندهی عراقی را بکشد و عراقی‌ها به این اقدام واشنگتن پاسخ دهند، این مساله به ما ارتباطی ندارد. ما به آنها نگفته‌ایم که حمله کنند. عراق کشوری با تاریخی بزرگ است. آنها اقتدار دارند و خود جواب آمریکا را می‌دهند. ظریف در ادامه با اشاره به طرح امید گفت: طرح ابتکار هرمز یک طرح از طرف رئیس‌جمهور ایران است. کویت، قطر و عراق به ما پاسخ داده‌اند. ما به پادشاه عربستان و عمان پیام فرستادیم و پیشنهادمان را ارائه دادیم. حالا آنها می‌خواهند پیشنهادمان را قبول کنند یا می‌خواهند نکنند.

وزیر امورخارجه ایران با اشاره به امکان مذاکره با عربستان سعودی اظهارکرد: ما برای مذاکره آماده‌ایم. نخست‌وزیر پاکستان از ما خواست تا با عربستان مذاکره کنیم. من و سردار شهید قاسم سلیمانی توافق کردیم که به عربستان پیغام بفرستیم تا درباره کشورهای همسایه همچون عراق، یمن و... مذاکره کنیم. اما الفیصل، شاهزاده عرب به ما پاسخ داد که جنگ‌های کشورهای عربی به شما ارتباطی ندارد.

ظریف در ادامه تصریح کرد: پس از شهادت سردار قاسم سلیمانی از عرب‌ها پیغامی دریافت کردیم که می‌گفتند ما خواهان مذاکره هستیم. ما همان روز به پیام پاسخ دادیم اما دیگر جوابی از سوی آنها دریافت نکردیم. این مقام ارشد ایرانی همچنین بیان کرد: اگر قصد بر کاهش تنش‌ها باشد راه‌های زیادی وجود دارد اما من باور دارم که کشورهای همسایه همچون عربستان‌سعودی خواهان کاهش تنش‌ها نیستند. ظریف در پایان گفت: ما نمی‌خواهیم با کشورهای همسایه مشکلی داشته باشیم. امنیت کشورهای همسایه به امنیت خودمان بستگی دارد. خلیج‌فارس به همه ما متعلق است. آمریکا و رژیم صهیونیستی باعث ایجاد امنیت نمی‌شوند. امنیت باید در داخل تامین شود.

به‌دنبال تنش‌زایی با ایران نیستیم

بلافاصله پس از اظهارات محمدجواد ظریف، وزیرخارجه سعودی با بیان اینکه ریاض هیچ‌گونه پیام محرمانه به ایران ارسال نکرده است گفت: دیدگاه ما با واشنگتن در رابطه با تهران یکسان است؛ هدف ما کشاندن ایران به میز مذاکره است. به گزارش «ایسنا» به نقل از الشرق‌الاوسط، فیصل بن‌فرحان، وزیرخارجه عربستان در کنفرانس امنیتی مونیخ گفت: ریاض هیچ‌گونه پیام محرمانه به ایران ارسال نکرده است و اگر ایران رفتارهایش را تغییر ندهد گفت‌وگو با این کشور بی‌فایده است. او با بیان اینکه یمنی‌ها باید منافع کشور خود را بر منافع ایران ترجیح دهند تاکید کرد: تنش‌های اخیر یمن بر مذاکرات داخلی این کشور تاثیر نگذاشته است.

بن فرحان با بیان اینکه خطر و تنش همچنان در منطقه وجود دارد خاطرنشان کرد: عربستان به‌دنبال تنش‌زایی با ایران نیست، اما هیچ‌گونه گفت‌وگوی مستقیمی با تهران وجود ندارد و قبل از اینکه در رابطه با دلایل بی‌ثباتی و منابع آن توافق‌نظر نداشته باشیم، گفت‌وگو بی‌فایده است. وزیرخارجه سعودی با طرح ادعاهایی علیه ایران گفت: بعد از تعرض به پالایشگاه‌های نفت سعودی که ایران این اقدام را انجام داد و از حوثی‌ها خواست که مسوولیت آن را بر عهده بگیرند، حوثی‌ها احساس کردند که ابزاری در دست ایران هستند نه هم‌پیمان آن، بنابراین در آن زمان از طریق برخی واسطه‌ها شروع به مذاکره با آن‌ها کردیم و این مذاکرات به‌رغم تنش‌های اخیر همچنان تداوم دارد. فیصل بن‌فرحان تاکید کرد: دیدگاه ما با واشنگتن در رابطه با تهران یکسان است؛ آنها می‌گویند که به‌دنبال تنش نیستند و ما نیز موضع‌مان همین است. هدف ما کشاندن ایران به میز مذاکره و گفت‌وگو در رابطه با برنامه موشک‌های بالستیک و دخالت‌های آن در منطقه از طریق مذاکره است.

مسیر اروپا به حل مشکلات کمک نمی‌کند

وزیر امورخارجه ایران همچنین در حاشیه دیدارها و گفت‌وگوهای خود با مقامات شرکت‌کننده در کنفرانس امنیتی مونیخ خطاب به همتای فرانسوی خود گفت: مسیری که اروپا در مورد برجام در پیش گرفته، به حل مشکلات کمک نمی‌کند. به گزارش «ایسنا» در دیدار وزیران امورخارجه ایران و فرانسه در حاشیه اجلاس امنیتی مونیخ، درخصوص موضوعات دوجانبه، آخرین تحولات منطقه و برجام گفت‌وگو شد. محمدجواد ظریف در دیدار با ژان ایو لودریان، وزیرخارجه فرانسه، ضمن یادآوری و برشمردن تعهدات انجام‌نشده اروپا ذیل برجام، تاکید کرد: مسیری که اروپا در پیش گرفته‌، کمکی به حل مشکلات نمی‌کند و تنها راه درست، بازگشت اروپا به انجام تعهدات ذیل برجام است.

در بیانیه وزارت‌خارجه فرانسه نیز آمده که وزیرخارجه فرانسه در دیدار با همتای ایرانی خود گفته پاریس برای کاهش تنش در منطقه خلیج‌فارس عزم جدی دارد و نسبت به آنچه نقض تعهدات برجامی تهران خوانده، نگران است. به گزارش خبرگزاری تسنیم، وب سایت وزارت خارجه فرانسه روز یکشنبه در بیانیه‌ای با اشاره به دیدارهای مختلف «ژان ایو لودریان» وزیرخارجه فرانسه در حاشیه کنفرانس امنیتی مونیخ، درباره دیدار او با «محمدجواد ظریف» وزیر امورخارجه ایران گفت: در این دیدار لودریان عزم فرانسه را برای کاهش تنش‌ها در منطقه خلیج‌فارس اعلام کرد.

لودریان در این دیدار از آنچه از آن به‌عنوان نقض تعهدات هسته‌ای از سوی ایران نام برد، ابراز نگرانی کرد. در بیانیه وزارت خارجه فرانسه همچنین آمده لودریان در دیدار با ظریف به اتباع بازداشت شده این کشور در ایران پرداخته است. در این دیدار که در حاشیه کنفرانس امنیتی مونیخ برگزار شد، وزیر امورخارجه ایران روز گذشته در دیدار با همتای فرانسوی خود بر ضرورت بازگشت اروپا به «انجام تعهدات ذیل برجام» به‌عنوان تنها راه صحیح حل مشکلات تاکید کرد. ظریف با یادآوری و بر شمردن تعهدات انجام نشده اروپا در برجام تاکید کرد: مسیری که اروپا در پیش گرفته‌ کمکی به حل مشکلات نمی‌کند و تنها راه درست، بازگشت اروپا به انجام تعهدات ذیل برجام است.

متعهدم برای حفظ برجام به صحبت‌های تمام طرف‌ها گوش دهم

همزمان مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا گفت که در دیدار با وزیران امورخارجه روسیه و چین درباره برجام رایزنی کرده است. به گزارش «ایسنا» جوزپ بورل مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا با انتشار پیام‌هایی در حساب کاربری خود در توییتر از دیدارش با وزیران امورخارجه روسیه و چین در حاشیه کنفرانس امنیتی مونیخ خبر داد. او در پیام‌هایی جداگانه نوشت: با سرگئی لاوروف وزیر امورخارجه روسیه درباره برجام رایزنی کردم. من به‌عنوان هماهنگ‌کننده کماکان متعهد هستم که به (صحبت‌های) تمام طرف‌های برجام به منظور حفظ این توافق گوش دهم. بورل همچنین نوشت که در دیدار با وزیر امورخارجه چین نیز درباره نقش مهم این کشور در برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) گفت‌وگو کرده است.

رایزنی ظریف در مورد آخرین تحولات ادلب

یکی دیگر از محورهای گفت‌وگوی ظریف در حاشیه کنفرانس امنیتی مونیخ رایزنی در مورد آخرین تحولات ادلب سوریه بود. در همین خصوص عصر روز شنبه(۲۶ بهمن) وزیران امورخارجه ایران و روسیه در حاشیه اجلاس امنیتی مونیخ، با یکدیگر دیدار و رایزنی کردند. به گزارش «ایسنا» در دیدار محمدجواد ظریف با سرگئی لاوروف در حاشیه نشست کنفرانس امنیتی مونیخ، توسعه روابط دوجانبه، موضوعات مرتبط با برجام و آخرین تحولات صحنه سوریه خصوصا وضعیت «ادلب» مورد گفت‌وگو و تبادل‌نظر قرار گرفت.

مذاکرات آستانه موثرترین ابزار برای حل بحران سوریه

همزمان سرگئی لاوروف وزیرخارجه روسیه در سخنرانی خود از تریبون کنفرانس امنیتی مونیخ گفت: «روسیه به‌همراه شرکای خود (ترکیه و ایران)، ابتکارعمل جدیدی را برای آغاز روند سیاسی حل بحران سوریه مطرح کردند.

لاوروف با تاکید بر اینکه «روند مذاکرات آستانه» موثرترین ابزار برای کمک به سازمان ملل در پیشبرد اهداف مورد نظر در قطعنامه شماره ۲۲۵۴ شورای امنیت است، افزود: «البته این کار اصلا ساده نبود، زیرا روسیه، ایران و ترکیه در رابطه با سوریه و منطقه، اهداف کاملا یکسانی ندارند. من اکنون نمی‌خواهم به جزئیات بپردازم، همه ما می‌دانیم که صحبت بر سر چیست، ولی مساله مهم آن است که ما سه کشور با تمایل برای جلوگیری از نابود شدن سوریه، با یکدیگر متحد شدیم، کشوری که مهد بسیاری از مذاهب بزرگ و تمدن‌هاست، جایی که قرن‌ها و هزاره‌ها، مسلمانان، مسیحیان و نمایندگان دیگر مذاهب و فرقه‌ها با مسالمت کنار یکدیگر زندگی می‌کردند و ما موفق شدیم این کار را انجام دهیم. ما به سازمان ملل کمک کردیم تا فرآیندی که هم‌اکنون در چارچوب کمیته قانون‌اساسی فعالیت دارد، شکل بگیرد.» ظریف همچنین با همتای ترکیه‌ای خود در مورد اقدامات آمریکا در عراق و منطقه رایزنی و گفت‌وگو کرد. بررسی راه‌های گسترش روابط جمهوری اسلامی ایران و جمهوری ترکیه، تحولات سوریه و اقدامات آمریکا در عراق و منطقه، از جمله موضوعات مورد گفت‌وگوی وزرای امورخارجه ایران و ترکیه در حاشیه نشست کنفرانس امنیتی مونیخ بود.