رصد تنش ایران و آمریکا در عراق

در همین خصوص فراس الیاس در القدس‌العربی نوشت: در آغاز سال‌جاری میلادی، به نحوی بی‌سابقه شاهد اوج گرفتن حوادث در عرصه عراق بودیم که مهم‌ترین آنها، ترور سردار قاسم سلیمانی است. این اتفاق به نوبه خود درگیری مسلحانه بین ایالات‌متحده از یکسو و ایران و نیرو‌های نیابتی آن از سوی دیگر را وارد فاز تازه‌ای از ابعاد درگیری در بغداد کرد. این در حالی است که عراق همزمان درگیر بحران‌های بزرگی است که مهم‌ترین آنها، ادامه تظاهرات مردمی و ناتوانی طبقه سیاسی عراق از تشکیل یک دولت مستقل است که به خواسته‌های مردم پاسخ مثبت دهد.

به گزارش «انتخاب»، در ادامه این مطلب آمده است: بر کسی پوشیده نیست که عراق نقطه‌ای مرکزی در خاورمیانه محسوب می‌شود؛ بنابراین ایران آن را منطقه‌ای می‌داند که باید خلأ سیاسی و امنیتی‌اش را پر کند، تا این کشور عربی را به الگویی برای هم‌پیمانانش در منطقه تبدیل کند. حمایت مداومی که ایران از احزاب سیاسی شیعه می‌کند، باعث به‌وجود آمدن یک الگوی سیاسی می‌شود که می‌تواند مورد استفاده دیگر هم‌پیمانان ایران، به‌ویژه در یمن، بحرین و لبنان قرار گیرد.

از سوی دیگر، ایالات‌متحده عراق را الگویی می‌داند که می‌تواند از آن به‌عنوان ابزاری برای جنگ‌های آمریکا در خاورمیانه استفاده کند؛ از این رو، تعهد سیاسی خاصی برای خارج کردن عراق از بحران‌هایش دارد. علاوه بر آن، اهمیت سیاسی، اقتصادی و امنیتی عراق برای نظام جهانی و برجستگی آن در استراتژی‌های منطقه‌ای ایران نیز از دیگر دلایل تلاش آمریکا برای حفظ نفوذش در این کشور عربی است.  به‌ویژه آنکه در زمان حاضر و با اعمال تحریم‌های آمریکا علیه ایران، عراق به شریان مهم اقتصادی و لجستیک تهران تبدیل شده است. به این ترتیب، هرگونه پیروزی در منازعه ایران و آمریکا با برگ برنده‌ای به نام عراق محقق خواهد شد و میدان این درگیری هم عراق است.

ماهیت تنش بین دو طرف در عراق، حالتی پیچیده به خود گرفته است؛ در کنار پیامد‌های امنیتی و سیاسی که این درگیری‌های مسلحانه دلیل آن است، دولت عراق امروز از مقابله با این پیامد‌ها ناتوان است و درخصوص ماندن یا نماندن نیرو‌های آمریکایی در خاک عراق دچار تردیدهایی است (هرچند پارلمان این کشور خروج نیروهای آمریکایی از خاک عراق را تصویب کرده است).

 گذشته از تحول بزرگی که در ساختار حشد‌الشعبی ایجاد شده و تعدادی از گروه‌های مسلح اعلام کردند که املاک خود را به وزارت دفاع عراق تحویل می‌دهند، اما قدرت نظامی عظیمی در اختیار نیرو‌های هوادار ایران در عراق است که به تنهایی می‌توانند ابتکار عمل را در صحنه سیاسی عراق در دست گرفته و باعث اخراج نیرو‌های آمریکایی از این کشور عربی شوند.

سفری که یکی از مقامات ارشد ایران اخیرا به بغداد داشت، توجه مقامات آمریکایی را به خود جلب کرد تا به دقت اهداف این سفر را بررسی کنند.  واشنگتن مدعی بود که ایران قصد دارد احزاب شیعه را به سمت تشکیل دولت عراق در نزدیک‌ترین زمان ممکن وادارد و هدف از این سفر، مطلع ساختن گروه‌های نزدیک به ایران، از استراتژی جدید، مبنی بر اخراج نیرو‌های آمریکایی از عراق است. علاوه بر این، روزنامه‌های آمریکایی نظیر نیویورک تایمز و واشنگتن پست، از نیت ایران برای سوق دادن نیرو‌های مسلح عراق به سمت انجام حملاتی به پایگاه‌های نظامی آمریکا در عراق گزارش دادند.  با اینکه این روزنامه‌ها اطلاعاتی در مورد چگونگی آگاهی واشنگتن از فعالیت‌های ایران در عراق ندادند، اما صرف انتشار گزارش‌های آنها، حامل پیامی برای مقامات ایرانی بود، مبنی بر اینکه آمریکا از نیت‌های ایران آگاه است و برای مقابله با آن، آمادگی کاملی دارد.

به‌نظر می‌رسد این آمادگی آمریکا بعد از سفر حسن دانایی‌فر سفیر سابق ایران به بغداد در عراق که در هفته گذشته انجام شد، افزایش یافته است. مقامات دولت ایالات‌متحده مدعی بودند که سفر این مسوول ایرانی به عراق، با حمل تعدادی موشک‌ متنوع و پهپاد‌ برای مناطق غربی عراق همراه بوده است و به‌نظر می‌رسد این بار، جدیت ایران بیشتر از مساله تسلیح نیرو‌های نزدیک به خود در عراق بوده و هدف آن، اجرای مانور‌های نظامی در مناطق غربی عراق است و عنوان این رزمایش‌ها «شکار کلاغ‌ها» است. عملیات تغییر آرایش نظامی نیرو‌های آمریکایی در پایگاه‌های القیاره، القائم و k۱ و انتقال آنها به پایگاه‌های مقاوم‌تری نظیر عین‌الاسد، التاجی و بلد، به معنی آمادگی واضح آمریکا برای هر گونه اقدام احتمالی ایران است، ایرانی که به‌نظر می‌رسد امروز عزمی جدی برای وارد آوردن فشار بیشتر به دولت ترامپ دارد تا به این شکل، از فرصت‌های پیروزی ترامپ در انتخابات ریاست‌جمهوری کاسته و زمینه را برای پیروزی جو بایدن، نامزد دموکرات ریاست‌جمهوری فراهم کند. ایران البته بسیار باهوش‌تر از آن است که مستقیما به دولت آمریکا ضربه بزند.

تهدیدات متقابل ایران و آمریکا که از طریق سفارت سوئیس در تهران، رد و بدل شد، یکی از مسیرهای زمینه‌سازی برای درگیری‌های آینده است. فراتر از این، وزیر دفاع آمریکا، مارک اسپر اعلام کرده است که به دستور ترامپ، می‌تواند با گروه‌های مسلح در عراق مقابله کند. در ادامه این صحبت اسپر، سردار سلامی، فرمانده سپاه پاسداران ایران تصریح کرد که ایالات‌متحده باید به فکر نجات مردم خود از ویروس کرونا باشد؛ نه اجرای سناریو‌های ‌هالیوودی در عراق.

احتمال درگیری‌های مسلحانه بین دو طرف در میدان عراق، همچنان وجود خواهد داشت، چراکه به‌نظر می‌رسد ایالات‌متحده آمریکا مجبور است به جنگ‌های خارجی متوسل شود، تا بتواند هیبت از دست رفته خود در داخل این کشور را دوباره به دست آورد، هیبتی که به‌دلیل ناکارآمدی دولت ترامپ در مقابله با شیوع گسترده ویروس کرونا در بین مردم این کشور، از میان رفته است. امروز، بیش از هر زمانی فضا برای درگیری بین ایران و آمریکا در عراق مهیاست. ممکن است آمادگی آمریکا برای این درگیری، مسوولان ایرانی را به سمت تحریک جبهه‌های دیگری سوق دهد که هزینه کمتری برای آن دارد.  برای مثال، جبهه یمن امروز هزینه کمتری دارد؛ تقابلی که ایران به‌دنبال زمان و مکان مناسبی برای آن است؛ تا به این شکل، پاسخ دیگری ( علاوه بر موشک باران پایگاه عین‌الاسد) به  ترور سردار برجسته خود به آمریکایی‌ها بدهد.