پمپئو اذعان کرد
اختلاف اروپا و آمریکا بر سر تحریم تسلیحاتی ایران
در همین ارتباط مایک پمپئو روز پنج‌شنبه پنجم تیر در جریان نشست اینترنتی یک اندیشکده مستقر در بروکسل گفت: ایالات‌متحده در هفته‌های آتی نیز به مذاکراتش با کشورهای اروپایی ادامه خواهد داد تا قطعنامه پیشنهادی آمریکا درباره تمدید تحریم تسلیحاتی جمهوری اسلامی ایران تصویب شود. پمپئو که به‌صورت ویدئویی در نشست اندیشکده «صندوق مارشال آلمان» سخنرانی می‌کرد، گفت: پایان یافتن تحریم تسلیحاتی ایران هم یکی دیگر از نقطه ضعف‌های برجام بود و آمریکا اطمینان حاصل خواهد کرد که چنین چیزی روی نخواهد داد.
وزیرخارجه آمریکا با تاکید بر اینکه تلاش‌ها در شورای امنیت ادامه دارد، مدعی شد: این فقط تهدیدی برای آمریکا نیست، برای اروپا هم تهدید است و اروپا اگر بخواهد برای پایان یافتن تحریم تسلیحاتی استدلال کند کار سختی در پیش دارد. مایک پمپئو همچنین یادآور شد که بسیاری از کشورهای اروپایی در این مورد با آمریکا هم‌نظرند و البته اسرائیل و کشورهای خلیج‌فارس هم خواستار ادامه این تحریم هستند.
بخش اصلی سخنان مایک پمپئو در نشست اینترنتی روز پنج‌شنبه به موضوع چین اختصاص داشت. با این حال مجری برنامه نظر پمپئو را در این باره پرسید که اروپایی‌ها بر این باورند که خروج آمریکا از برجام و استفاده از سیاست فشار حداکثری عملا مغایر هدف اصلی توافق هسته‌ای یعنی دور نگاه داشتن جمهوری اسلامی از تسلیحات اتمی بوده است. وزیرخارجه آمریکا در پاسخ مدعی شد: اولا سیاست فشار حداکثری کاملا موثر واقع شده و «مثلا حزب‌الله [لبنان] را ببینید که منابع مالی‌اش کمتر شده است.» او همچنین با بیان اینکه ما و اروپایی‌ها اختلاف‌نظر داریم، مدعی شد: بر سر اینکه چطور باید به هدف دور نگاه داشتن جمهوری اسلامی از دستیابی به بمب اتمی رسید؛ در یک سال و نیم گذشته معلوم شد که حق با ما بوده و اروپایی ها اشتباه کرده‌اند.
قطعنامه پیشنهادی آمریکا که پمپئو اعلام کرده، قبلا در اختیار ۱۵ عضو شورای امنیت سازمان ملل متحد گذاشته شده است. اواسط خردادماه سال‌جاری «کلی کرافت» نماینده آمریکا در سازمان ملل متحد اعلام کرد که پیش‌نویس قطعنامه‌ای را که خواستار تمدید تحریم‌های تسلیحاتی علیه ایران است را میان اعضای شورای امنیت از جمله روسیه توزیع کرده است. نماینده آمریکا گفت که می‌خواهد ابتدا با سفرای کشورها صحبت کند تا اطمینان حاصل کند که همه می‌دانند که شورای امنیت سازمان ملل اجازه نخواهد داد این ممنوعیت‌ها در ماه اکتبر به پایان برسند.
آمریکا پیش‌تر نیز اعلام کرده بود که در صورت عدم تمدید تحریمات تسلیحاتی ایران یکی از گزینه‌های این کشور فعال کردن «مکانیزم ماشه» خواهد بود. طبق سازوکار پیش‌بینی شده در بند ۳۷ برجام که به «مکانیزم بازگشت خودکار» یا «مکانیزم ماشه» موسوم است، چنانچه ایران توافق هسته‌ای را نقض کند، تحریم‌های بین‌المللی که پیش از آن وجود داشتند، با ارجاع پرونده به سازمان ملل، مجددا به جریان خواهند افتاد.
جمهوری اسلامی ایران از سال ۲۰۰۷ مشمول تحریم‌های تسلیحاتی سازمان ملل متحد واقع شده است. خبرگزاری رویترز قبلا گزارش داده بود که شرکای اروپایی توافق اتمی برجام (فرانسه، بریتانیا و آلمان) درباره استفاده از امکان فعال شدن مکانیزم حل اختلافات برجام رایزنی کرده‌اند.
این درحالی است که منابع دیپلماتیک به مجله «فارین‌پالیسی» گفته‌اند این قطعنامه از شانس اندکی برای تصویب در میان ۱۵ عضو شورای امنیت برخوردار است. یک دیپلمات غربی به این نشریه گفت که این قطعنامه ممکن است حتی در کسب ۹ رای لازم برای وادار کردن روسیه یا چین به استفاده از حق وتو هم ناکام بماند.
قطعنامه پیشنهادی آمریکا خواستار منع فروش، عرضه یا انتقال سلاح یا اقلام مرتبط از سوی ایران است. این قطعنامه همچنین کشورها را از فروش، عرضه، یا انتقال سلاح یا اقلام مرتبط به ایران، مگر در صورت موافقت کمیته‌ای در شورای امنیت منع می‌کند.
ادعای هوک
همزمان با وزیرخارجه آمریکا، برایان هوک، مسوول امور ایران در وزارت‌خارجه آمریکا پیش از آغاز مذاکرات برای بررسی قطعنامه پیشنهادی آمریکا با هدف تمدید نامحدود تحریم تسلیحاتی ایران گفت: روسیه و چین در صورت وتوی این قطعنامه منزوی خواهند شد. روسیه و چین پیش‌تر با قطعنامه پیشنهادی آمریکا مخالفت کرده بودند. برایان هوک و کلی کرافت، سفیر آمریکا در سازمان ملل متحد، در جلسه ۱۵ عضو شورای امنیت که روز چهارشنبه چهارم تیر به شکل غیرعلنی برگزار شد از قطعنامه آمریکا دفاع کردند.
در همین خصوص برایان هوک در مصاحبه اختصاصی با خبرگزاری رویترز که غروب سه‌شنبه انجام شد، گفت: «ما شاهد شکاف عمیقی بین روسیه و چین با جامعه بین‌المللی هستیم. روسیه و چین در جلسه هفته گذشته شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی منزوی شدند و اگر این مسیر را به سمت ویران شهر ادامه دهند در شورای امنیت نیز منزوی خواهند شد.»
شورای حکام آژانس روز جمعه ۳۱ خرداد با تصویب قطعنامه‌ای از ایران خواست به بازرسان این نهاد اجازه دهد که از دو تاسیسات مشکوک به فعالیت هسته‌ای تسلیحاتی بازرسی کنند. مخالفت روسیه و چین نتوانست از تصویب این قطعنامه جلوگیری کند ولی این دو کشور با حق وتوی خود در شورای امنیت می‌توانند مانع تصویب قطعنامه پیشنهادی آمریکا شوند.» حسن روحانی، رئیس‌جمهوری ایران از روسیه و چین خواسته است که در برابر فشارهای آمریکا مقاومت کنند.
برایان هوک در بخش دیگری از مصاحبه با رویترز مدعی شد: «تمدید تحریم تسلیحاتی ایران کار درست و ضروری است و تمامی اعضای شورای امنیت فارغ از موضع‌گیری علنی خود به این موضوع واقفند. تحریم تسلیحاتی، تمامی واردات و صادرات تسلیحاتی ایران را متوقف نکرده ولی در محدود کردن رفتار ایران موفق بوده است.»
پیش‌نویس قطعنامه پیشنهادی آمریکا پس از آن به شورای امنیت ارائه شد که آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل، به اعضای شورای امنیت گزارش داد موشک‌های کروز که سال گذشته در حمله به تاسیسات نفتی و یک فرودگاه بین‌المللی در عربستان سعودی مورد استفاده قرار گرفته بودند «منشأ ایرانی» داشتند. آمریکا تهدید کرده است اگر این قطعنامه در شورای امنیت تصویب نشود با فعال کردن روند موسوم به مکانیزم ماشه در چارچوب برجام تلاش خواهد کرد که تحریم‌های هسته‌ای بین‌المللی علیه ایران را فعال کند.
واکنش تخت‌روانچی
در واکنش به تحرکات آمریکا در شورای امنیت، نماینده دائم ایران در سازمان ملل متحد، مفاد قطعنامه پیشنهادی آمریکا برای تمدید ممنوعیت تسلیحاتی ایران را در تضاد با قطعنامه ۲۲۳۱، مردود و اشتباهی ویرانگر برای شورای امنیت دانست. مجید تخت‌روانچی روز پنج‌شنبه این مطلب را در یک نشست خبری مطرح کرد که عمده مباحث آن درباره ادعای آمریکایی‌ها برای مشارکت آنها در قطعنامه ۲۲۳۱ و امکان استفاده از مکانیزم ماشه در بازگرداندن تحریم‌های مربوط می‌شد.
تخت‌روانچی تاکید کرد «مفاد پیش‌نویس قطعنامه آمریکا برای تمدید ممنوعیت تسلیحاتی با قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد در تضاد است و به همین ترتیب هم باید مردود دانسته شود.» او افزود: آمریکا باید آگاه باشد قطعنامه‌ای که خود تصویب کرده است را نقض می‌کند. این یک اشتباه ویران‌کننده برای شورای امنیت خواهد بود که قطعنامه خود را نقض کند. نماینده دائم ایران در سازمان ملل متحد به آمریکایی‌ها به‌ویژه برای توجه به پیامدهای این کار و استفاده از مکانیزم ماشه هشدار داد و گفت: درباره مکانیزم ماشه مهم است که ایالات‌متحده متوجه عواقب این اقدام و پیامدهایی باشد که پس از خاتمه برجام خواهد داشت. این نکته بسیار مهمی است.
تخت‌روانچی با تاکید بر اینکه روسیه و چین به‌عنوان دو عضو برجام و دارای حق وتو در شورای امنیت حمایت خود را از برجام، اجرای کامل این توافق و قطعنامه ۲۲۳۱ بسیار صریح و روشن بیان کرده‌اند، متذکر شد: اقدام آمریکا در واقع برای قوانین بین‌المللی و همچنین همکاری‌های آتی با شورای امنیت پیامدهایی خواهد داشت. او تصریح کرد: ایالات‌متحده باید این نکته را در نظر داشته باشد که پیامدهایی همچون چگونگی واکنش دیگر اعضای شورای امنیت با تصمیم آنها وجود خواهد داشت.
همان‌گونه که بعضی از تحلیلگران بر این باورند که دولت ترامپ درصدد نابودی برجام پیش از انتخابات ریاست‌جمهوری این کشور است، نماینده دائم ایران در سازمان ملل متحد متذکر شد: اگر برجام وجود نداشته باشد، ایران از محدودیت‌هایی که به‌عنوان عضو برجام دارد، خلاص می‌شود و کار خودش را انجام می‌دهد. تخت‌روانچی توضیح داد: این به معنای آن نیست که ما از هرچیزی که برای ما در پس از برجام فراهم می‌شود استفاده می‌کنیم، بلکه منظورم این است که این محدودیت‌ها دیگر معتبر نخواهد بود. از این‌رو گزینه‌هایی به ما خواهد داد تا هرآنچه که ایران بخواهد را انجام دهد.
جمهوری اسلامی ایران به‌همراه گروه ۱+۵ و اتحادیه اروپا در سال ۱۳۹۴ به توافقی موسوم به برجام دست یافتند که بحران ساختگی پرونده هسته‌ای ایران را خاتمه بخشید و براساس آن، قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت صادر شد که ضمن تایید برجام، قطعنامه‌های پیشین خود را برای تحریم ایران لغو کرد. دونالد ترامپ که با حمایت دلارهای نفتی و لابی‌های صهیونیستی در آمریکا به قدرت رسید، هجدهم اردیبهشت ۱۳۹۷ به‌طور رسمی به مشارکت خود در برجام خاتمه داد و آن را توافقی فاجعه‌بار دانست که دولت اوباما امضا کرده است.
تاکید گوترش بر تلاش بر حفظ برجام
همزمان دبیر کل سازمان ملل متحد از برجام به‌عنوان گامی مهم در نظام منع اشاعه نام برد و خواستار حفظ این توافق هسته‌ای شد. به گزارش خبرگزاری فارس، آنتونیو گوترش»، روز پنج‌شنبه بر ضرورت حفظ توافق هسته‌ای برجام تاکید کرد. گوترش از برجام به‌عنوان گامی مهم در منع اشاعه هسته‌ای یاد کرد و گفت: «هنوز معتقدیم باید برای جلوگیری از نابودی برجام هر اقدامی انجام شود.» اظهارات گوترش در شرایطی مطرح شده که دولت آمریکا تلاش‌ها علیه این توافق هسته‌ای را تشدید کرده است.
