واکنش‌ها به تعرض‌آمریکا به هواپیمای ماهان
عكس تزئینی است
در همین حال قرار است به‌زودی ایران طی نامه‌ای مراتب اعتراض و جزئیات این حادثه را به سازمان ملل متحد اعلام کند. ازسوی دیگر سازمان هواپیمایی کشوری طی اطلاعیه‌ای تعرض جنگنده آمریکایی به هواپیمای ماهان را مصداق بارز نقض حقوق بین‌الملل توصیف کرد و خواستار بررسی این حادثه در ایکائو شد. سازمان هواپیمایی کشوری همچنین بر اساس مفاد ضمیمه ۱۳ پیمان شیکاگو ضمن برقراری تماس با طرف سوری، خواستار بررسی سریع و دقیق رویداد شد. همزمان معاون حقوقی رئیس‌جمهور نیز اعلام کرد ایجاد مزاحمت برای هواپیمای مسافربری ماهان تعقیب حقوقی به‌دنبال خواهد داشت. محمدجواد ظریف، وزیر امورخارجه نیز روز گذشته در واکنش به این اتفاق در توییتی نوشت: آمریکا به طور غیرقانونی سرزمین یک کشور دیگر را تصرف می‌کند و سپس به یک پرواز مسافربری برنامه‌ریزی شده تعرض می‌کند. جان مسافران غیرنظامی بی‌گناه را به خطر می‌اندازد آن هم به این بهانه که می‌خواهد از نیروهای اشغالگر خود محافظت کند. درادامه این توییت آمده است: باید قبل از وقوع فاجعه، جلوی قانون‌شکنان را گرفت.
چگونگی ماجرا
عصر روز پنج‌شنبه پرواز ۱۱۵۲ هواپیمایی ماهان که از تهران به مقصد بیروت در حال حرکت بود، به‌دلیل حرکات تهدیدآمیز و تحریک‌آمیز دو جنگنده اف-۱۵آمریکا بر فراز آسمان سوریه مجبور به کاهش سریع ارتفاع، عوض کردن لاین پرواز و فرود سریع می‌شود که در این بین برخی مسافران این پرواز آسیب می‌بینند. به‌دنبال آن این هواپیما مجبور به فرود اضطراری در دمشق می‌شود و در نهایت با از سرگیری پرواز خود در فرودگاه بیروت بر زمین می‌نشیند و پس از رسیدن به مقصد، مصدومان این حادثه تحت مراقبت و درمان قرار می‌گیرند. در این بین در ویدئوهایی که برخی از مسافران این پرواز در فضای مجازی منتشر کرده‌اند فضایی که در زمان وقوع این رویداد، در هواپیما حاکم شده بود به تصویر کشیده شده است. هرچند در ابتدا اعلام شد که این حرکات تهدیدآمیز ازسوی جنگنده‌های اسرائیلی صورت گرفته اما درنهایت با رد این ماجرا ازسوی آنها، آمریکا ۵ ساعت بعد ازاین اتفاق مسوولیت آن را برعهده گرفت و مقامات این کشور تایید کردند که جنگنده‌هایی که در مسیر پرواز هواپیمای ماهان از تهران به لبنان ایجاد مزاحمت کرده بودند، آمریکایی بوده‌اند. در همین راستا، بیل اوربان سخنگوی فرماندهی مرکزی آمریکا در این باره مدعی شد که یک جنگنده اف-۱۵ در ماموریت هوایی همیشگی خود برفراز پایگاه التنف در سوریه اقدام به بازرسی بصری هواپیمای مسافربری ماهان ایران کرد و این اقدام در فاصله‌ای ایمن با هواپیما انجام شد و خلبان جنگنده پس از اطمینان از آن هواپیما فاصله گرفت. به گزارش «ایرنا» سخنگوی سنتکام همچنین بامداد روز گذشته درباره این مزاحمت مدعی‌شد که مزاحمت جنگنده‌های این کشور برای هواپیمای مسافربری ایرانی، حرفه‌ای بوده و بر اساس معیارهای بین‌المللی صورت گرفته است. همچنین دو مقام آمریکایی که نامشان فاش نشده است، در گفت‌وگو با رویترز اعلام کردند که جنگنده اف-۱۵ آمریکا که در میدان دید هواپیمای مسافربری ایران قرار گرفت در فاصله امنی با آن قرار داشته است. همچنین در بیانیه‌ای که سنتکام منتشرکرده آمده است که این جنگنده‌ها از فاصله یک کیلومتری و بنا به استانداردهای بین‌المللی هواپیمای ایرانی را اسکورت کرده‌اند. خبرگزاری رسمی سوریه (سانا) نیز اعلام کرده است؛ جنگنده‌های متعرض به هواپیمای مسافربری ماهان، آمریکایی بودند و از پایگاه التنف سوریه به پرواز در آمده بودند. از سوی دیگر بر اساس اعلام خلبان هواپیمای خطوط هوایی ماهان، دوجنگنده‌ای که پنج‌شنبه شب این هواپیما را در آسمان سوریه تهدید کرده‌اند، آمریکایی بوده‌اند.به گزارش «ایرنا» به نقل از نور نیوز در گفت‌وگویی که خلبان هواپیمای ماهان با خلبانان این دو جنگنده برای اعلام هشدار رعایت فاصله ایمن داشته است، آنها خود را آمریکایی معرفی کرده‌اند.
دلیل کاهش سریع ارتفاع هواپیما
در همین حال آن‌طور که خبرگزاری مهر در مورد دلیل کاهش ارتفاع سریع هواپیما گزارش داده است، براساس آموزش‌هایی که به خلبانان هواپیماهای سیویل (غیر نظامی) داده می‌شود، هر هواپیمایی که در معرض خطر تصادف با هواپیمای دیگر یا هشدار از سوی هواپیماهای غیرتجاری قرار می‌گیرد، بلافاصله به سمت پایین و با سرعت بالا شیرجه می‌زند. گفته می‌شود این مانور روشی برای فرار از خطر است و خلبانان در دوره آموزشی آن را فرا می‌گیرند.
تکذیب شایعات
در این میان برخی شایعات حاکی از آن بود که در این هواپیما شخصیت سیاسی یا نظامی حضور داشته است که براساس گزارش خبرگزاری تسنیم مشخص شد که هیچ شخصیت سیاسی یا نظامی در هواپیمای ماهان که مورد تهدید جنگنده‌ها قرار گرفت حضور نداشته است. همچنین برخی خبرها حاکی از به شهادت رسیدن یکی از مسافران این هواپیما به‌دلیل شدت حادثه بود که این خبر نیز تکذیب شد. ازسوی دیگر یک منبع آگاه درگفت‌وگو با خبرگزاری مهر شایعه بازداشت خلبان و کروی پروازی را رد کرد و گفت: وقتی این هواپیما به کشور برگشت، افراد مسوول با آنها مصاحبه می‌کنند که اتفاقات رخ داده را توضیح دهند.
یک احتمال
از سوی دیگر آن‌طور که نورنیوز گزارش داده است، یکی از فرضیات قابل‌اتکا درخصوص این اقدام خطرناک جنگنده‌های آمریکایی قصد آنها برای اجرای«عملیات سوتر» است. براساس این گزارش اگرچه هنوز قطعی نیست، اما با توجه به سابقه چنین رفتاری ازسوی جنگنده‌های آمریکایی و صهیونیستی، به نظر می‌رسد جنگنده‌های آمریکایی عمدا اقدام به پرواز در نزدیکی هواپیمای مسافربری ایران کرده‌اند تا پدافند هوایی سوریه به اشتباه هواپیمای ایرانی را هدف قرار دهد و آن را ساقط کند.
واکنش دولت
اما به‌دنبال این ماجرا، لعیا جنیدی معاون حقوقی رئیس‌جمهور در یادداشتی اعلام کرد توضیحاتی که تاکنون در رابطه با ایجاد مزاحمت برای هواپیمای مسافربری ماهان ارائه شده غیرموجه و فاقد وجه اقناعی است. به گزارش «ایسنا» او در ادامه این مطلب تصریح کرد: رفتار هواپیماهای جنگنده در قبال پرواز ۱۱۵۲ هواپیمایی ماهان و ایجاد مزاحمت برای یک هواپیمای مسافربری آن هم در خاک کشور ثالث نقض آشکار امنیت هوانوردی، تخلف از اصل آزادی پرواز هواپیماهای غیر نظامی و به علاوه در مغایرت با مواد ۳ مکرر و ۴۴ پیمان هواپیمایی کشوری بین‌المللی(کنوانسیون شیکاگو) و ضمیمه‌های مربوطه و کنوانسیون مونترال ۱۹۷۱ و نیز زیر پا گذاشتن اصول مسلم حقوق بین‌الملل است. در ادامه این مطلب آمده است اقدامات صورت گرفته توسط این جنگنده‌ها موجب مسوولیت بین‌المللی دولت متبوع آنها بوده و قابلیت تعقیب حقوقی را از جمله در شورای ایکائو و دادگاه دادگستری بین‌المللی به‌دنبال خواهد داشت. حسام‌الدین آشنا، مشاور رئیس‌جمهوری نیز در حساب کاربری خود در توییتر در این باره نوشت: «کسی که جان رهبرانش را دوست دارد، با جان مسافران ما بازی نمی‌کند.»
درخواست تشکیل جلسه فوری ایکائو
در واکنشی دیگر به گزارش خبرگزاری تسنیم، محمد اسلامی وزیر راه و شهرسازی با تاکید بر اینکه اقدام جنگنده‌های آمریکایی حرکت تروریستی بود، گفت: سازمان هواپیمایی کشوری پیگیری حقوقی این اتفاق را انجام خواهد داد. همچنین به گزارش «ایسنا» وی با اشاره به گفت‌وگوها و مذاکرات صورت گرفته با وزیر امور خارجه، رئیس‌جمهور و دیگر مسوولان دولت گفت: وزارت امور خارجه هم پیگیری‌های خودش را ادامه می‌دهد و به صورت یکپارچه این مساله را دنبال می‌کند. مهم این است که اعتراض خود را شدیدا اعلام کنیم و این موضوع توسط نماینده دائم ما در ایکائو در کانادا پیگیری شده و نامه‌ای برای تشکیل جلسه فوری و محکومیت آمریکا، به ایکائو تحویل داده ایم. به گزارش خبرگزاری تسنیم، کاظم غریب‌آبادی نماینده دائم جمهوری اسلامی ایران نزد سازمان‌های بین‌المللی مستقر در وین هم در واکنش به این موضوع، از جامعه بین‌الملل خواست آمریکا را وادار سازد که مانند یک کشور نرمال رفتار کند. درهمین حال هواپیمای مسافربری ماهان بامداد روزگذشته به ایران بازگشت.
