رویترز گزارش داد
۱۳ عضو شورای امنیت مقابل «ماشه»
ایالات‌متحده روز جمعه یکبار دیگر در جمع اعضای شورای امنیت سازمان ملل و برای بازگرداندن تحریم‌ها علیه ایران منزوی شد؛ این بار نیز ۱۳ کشور از ۱۵ عضو شورای امنیت با نظر ایالات‌متحده در این باره مخالفت کردند و اقدام واشنگتن را برای استفاده از مکانیزمی که در توافق هسته‌ای با ایران بوده و آمریکا دو سال پیش از آن خارج شد، بی‌اساس دانستند. به گزارش گروه اقتصاد بین‌الملل روزنامه «دنیای‌اقتصاد» به نقل از رویترز، تنها ۲۴ ساعت پس از آنکه مایک پمپئو، وزیرخارجه آمریکا اعلام کرد که مهلت ۳۰ روزه فعال شدن مکانیزم ماشه را کلید زده است تا تحریم‌های سازمان‌ملل علیه تهران را بازگردند، کشورهایی نظیر بریتانیا، فرانسه، آلمان، بلژیک که از متحدان قدیمی واشنگتن هستند به همراه چین، روسیه، ویتنام، نیجر، سنت وینسنت و گرنادین‌ها، آفریقای‌جنوبی، اندونزی، استونی و تونس مراتب مخالفت خود را طی نامه‌ای که به رویت رویترز رسیده است با این اقدام اعلام کردند.
ایالات‌متحده، ایران را به نقض توافق هسته‌ای با قدرت‌های جهانی متهم کرده است. این توافق که در ازای محدودسازی برنامه هسته‌ای ایران، تحریم‌ها علیه این کشور را به حالت تعلیق درآورده بود، از ابتدای ریاست‌جمهوری ترامپ مورد مخالفت واشنگتن واقع شد تا آمریکا در سال ۲۰۱۸ به‌طور رسمی از آن خارج شود.
دیپلمات‌ها می‌گویند که روسیه، چین و بسیاری از کشورهای دیگر بعید است تحریم‌ها علیه ایران را اجرایی کنند. مایک پمپئو روز جمعه یکبار دیگر به این دو کشور در مورد مخالفت با اقدام آمریکا برای بازگرداندن تحریم‌های ایران هشدار داد.
پس از آنکه در هفته گذشته، شورای امنیت سازمان‌ملل پیش‌نویس قطعنامه آمریکایی برای تمدید تحریم‌های تسلیحاتی علیه ایران را رد کرد، واشنگتن روز پنج‌شنبه از قصد خود برای فعال‌سازی مکانیزم ماشه خبر داد. اگرچه تنها جمهوری دومینیکن در این رای‌گیری با واشنگتن همراه شد اما هیات نمایندگی این کشور نیز هنوز موافقت خود را با بازگشتن تحریم‌های سازمان‌ملل علیه ایران اعلام نکرده است. تحت مکانیزمی که واشنگتن مدعی فعال ساختن آن است، تمامی تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران در ساعت ۱۲ نیمه‌شب روز ۱۹ سپتامبر به وقت گرینویچ فعال خواهند شد. تنها چند روز بعد از این تاریخ قرار است دونالد ترامپ در مجمع عمومی سازمان ملل و در حضور رهبران جهان به سخنرانی بپردازد؛ نشست سالانه‌ای که انتظار می‌رود به‌دلیل خطرات ویروس کرونا به‌صورت مجازی برگزار شود. در قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت که در آن توافق هسته‌ای با ایران به تایید رسیده، تصریح شده است که اگر هیچ کشوری پس از ثبت شکایت نقض تعهدات توسط ایران، پیش‌نویسی را برای تمدید تعلیق تحریم‌های ایران طی ۱۰ روز مطرح نکند، ریاست شورا موظف خواهد بود طی ۲۰ روز پس از آن پیش‌نویس قطعنامه‌ای را برای تمدید تعلیق تحریم‌های ایران به رای بگذارد.
ایالات‌متحده می‌تواند این قطعنامه را وتو کند و مدعی شود که تحریم‌های ضدایرانی باید بازگردانده شوند.
با این حال، قطعنامه ۲۲۳۱ در متن خود به صراحت بیان می‌کند که «شورای امنیت تنها باید دیدگاه کشورهایی که هنوز در برجام مشارکت دارند را به رسمیت بشناسد.» با توجه به مخالفت شدید شورای امنیت با این اقدام واشنگتن، برخی از تحلیلگران بر این باور هستند که ریاست این شورا که در ماه آگوست با اندونزی است و در سپتامبر نیجر عهده‌دار آن خواهد بود، پیش‌نویسی را در این باره مطرح نخواهند کرد.
یک دیپلمات سازمان‌ملل به شرط فاش نشدن نامش در این باره به رویترز گفت: «با توجه به‌وجود مخالفت گسترده اعضای شورای امنیت با فعال‌سازی مکانیزم ماشه، ریاست این شورا موظف نخواهد بود تا پیش‌نویس یک قطعنامه را به شورا ارائه دهد.»مایک پمپئو و برایان هوک در سخنانشان این‌گونه گمانه‌زنی کرده‌اند که احتمالا اندونزی یا نیجر پیش‌نویس قطعنامه را به رای خواهند گذاشت. دیگر گزینه ایالات‌متحده آن است تا خود یا جمهوری دومینیکن، پیش‌نویس را در شورا مطرح کنند. ایالات‌متحده استدلال می‌کند که قادر به فعال‌سازی مکانیزم ماشه است چراکه در قطعنامه سال ۲۰۱۵ شورای امنیت، از آمریکا هنوز به‌عنوان یکی از مشارکت‌کنندگان در توافق هسته‌ای نام برده شده است. در برابر این استدلال، بریتانیا، فرانسه و آلمان در نامه‌ای مشترک خطاب به شورای امنیت نوشتند: «هرگونه تصمیم و اقدامی که بر اساس این روند اتخاذ شود و نتایج احتمالی آن، هیچ‌گونه اثر قانونی با خود به همراه ندارد.»
مایک پمپئو و برایان هوک، نماینده امور ایران در وزارت خارجه، در واکنش به بیانیه سه کشور اروپایی می‌گویند ایالات‌متحده کماکان حق استفاده از مکانیزم ماشه را برای خود حفظ کرده و برای استفاده از آن، نیازی به اجازه دیگران ندارد. برایان هوک به صراحت گفت که آمریکا «نیازی به مجوز» کسی برای استفاده از مکانیزم ماشه ندارد و ایران خود داوطلبانه، تعهدات هسته‌ای‌اش را «نقض» کرده است و به همین دلیل، آمریکا عکس‌العمل به عملکرد تهران را در یک دوره ۳۰ روزه آغاز کرده است.
هوک حمایت یا بی‌اعتنایی متحدان آمریکا به این تصمیم واشنگتن را فاقد اهمیت دانست و اعلام کرد که روز جمعه، ۳۱ مردادماه، روز نخست از این دوره ۳۰ روزه بود. مایک پمپئو نیز حمایت نکردن متحدان اروپایی ایالات‌متحده از تمدید نامحدود تحریم تسلیحاتی ایران را «غیرقابل درک» توصیف کرد. وی در گفت‌و‌گو با شبکه تلویزیونی فاکس‌نیوز، شرکای اروپایی آمریکا را به همراهی با روسیه و چین در شورای امنیت متهم کرد و این اتفاق را برای جهان «خطرناک» ارزیابی کرد. درحالی‌که دیپلمات‌ها اعلام کرده‌اند مذاکرات گسترده‌ای میان آمریکا و دیگر اعضای شورای امنیت بر سر تمدید شش‌ماهه یا یک‌ساله تسلیحاتی ایران یا اضافه شدن بند ضرورت موافقت شورای امنیت با فروش سلاح از سوی ایران در صورت رفع این نوع تحریم‌ها در جریان بوده است، آمریکا این مذاکرات را انکار می‌کند. واشنگتن پیش‌تر تهدید کرده بود در صورت رد این قطعنامه با استفاده از سازوکار «ماشه» که در برجام پیش‌بینی شده است تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران را برمی‌گرداند.
آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل نیز در یک ماه اخیر تلاش کرده تا فاصله خود را با این نبرد در شورای امنیت حفظ کند.
سفر مدیرکل آژانس به ایران
همزمان با این تحولات، روز شنبه مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در یک پیام توییتری از سفر روز دوشنبه هفته جاری خود به تهران به منظور دیدار و گفت‌و‌گو با مقام‌های ایران خبر داد. مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در صفحه توییتر خود نوشت: «من روز دوشنبه برای انجام دیدارها با مقام‌های ایران به منظور پرداختن به مسائل حل نشده در رابطه با مسائل پادمانی در ایران، به تهران سفر خواهم کرد. من به ایجاد یک کانال مستقیم گفت‌و‌گوی مفید و مبتنی بر همکاری امیدوارم. این موضوع، ضروری است.»پیش از انتشار توییت دیروز شنبه مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درباره سفر به تهران، سفیر و نماینده دائم جمهوری اسلامی ایران در آژانس بین‌المللى انرژى اتمى اعلام کرده بود: در راستای تعاملات و همکاری جاری بین ایران و آژانس و در پی دعوت به عمل آمده از سوی جمهوری اسلامی ایران، رافائل گروسی مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در هفته جاری به تهران سفر خواهد کرد.
اتحادیه اروپا نیز بیکار ننشسته و جزئیات برگزاری نشست بعدی کمیسیون برجام را منتشر کرده است. به گزارش «ایسنا» نشست کمیسیون مشترک برجام (توافق هسته‌ای) در تاریخ اول سپتامبر (۱۱ شهریور) در وین برگزار خواهد شد. ریاست این جلسه بر عهده هلگا ماریا اشمید، مدیرکل سرویس روابط خارجی اتحادیه اروپا و به نیابت از جوزپ بورل، مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا خواهد بود. این بیانیه تاکید کرده است که نمایندگان کشورهای چین، فرانسه، آلمان، روسیه، انگلیس و ایران در این نشست حضور خواهند داشت.
