تحلیل اندیشکده انگلیسی از مواضع بایدن و ترامپ درباره ایران

ایران با تشویق اروپا موضع «صبر استراتژیک» را اتخاذ کرده است که شامل عدم درگیر شدن یا واکنش نشان‌دادن به اقدامات آمریکاست و گمان برده می‌شود که حداقل تا پایان انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا در هفته بعد به قوت خود باقی باشد.

دو سناریو در صورت پیروزی ترامپ

در این گزارش با بیان اینکه احتمال دارد دونالد ترامپ رئیس‌جمهور فعلی آمریکا در دور دوم ریاست‌جمهوری نیز پیروز شود، در این مورد، برای ایران دو سناریو تعریف کرده و آمده است: اول اینکه ممکن است ترامپ به سیاست کارزار فشار حداکثری‌اش ادامه دهد.

همچنین این احتمال هم وجود دارد ترامپ که از نگرانی‌های پیروزی مجدد در انتخابات رهایی یافته است، یک استراتژی دیپلماتیک معتبر برای تعامل با ایران به کار ببندد. اولین روند به درگیری آشکار میان دو کشور منتهی می‎شود.

اگرچه ممکن نیز هست ایران به این نتیجه برسد که برای تعامل با ترامپ و رهایی از فشار اقتصادی، مذاکره کند. ایران به احتمال زیاد با مذاکرات غیرمستقیم برای تنش‌زدایی موافقت خواهد کرد.

در ادامه این گزارش با بیان اینکه ترامپ خواهان مذاکرات مستقیم و توافقی بزرگ خواهد بود ؛اما مجبور است حداقل در ابتدای کار برای غلبه بر تهدید کارزار فشارحداکثری و ترور سردار قاسم سلیمانی به مذاکرات غیرمستقیم از طرف یک میانجی رضایت دهد، ادعا شده است: در تهران بسیاری بر این باورند که تنها ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهور روسیه برای میانجی‌گری مورد اعتماد دو طرف است. با در نظر گرفتن اینکه ترامپ از آغاز کردن جنگی دیگر برای آمریکا بیزار است، ایران احتمالا تهدید به درگیری خواهد کرد تا او امتیازاتی انحصاری بدهد.

چشم‌انداز پیروزی بایدن

در بخش دیگری از این گزارش آمده است: اگر جو بایدن در انتخابات پیروز شود، انتظار می‌رود دولت او مواردی را که در مقاله بایدن در شبکه سی‌ان‌ان در ماه سپتامبر ذکر شده است را در پیش بگیرد که یکی از آنها بازگشت به توافق هسته‌ای همراه با انتظار از سرگیری پایبندی کامل ایران به تعهدات هسته‌ای‌اش است. آمریکا پس از آن به‌دنبال مذاکرات بیشتر برای افزایش گستره برجام خواهد بود و به مسائل گسترده‌تری در منطقه خواهد پرداخت.

بسیاری در واشنگتن بر این عقیده‌اند که انتظار اعتراض کنگره آمریکا و متحدان این کشور در خاورمیانه به این تصمیم یا درخواست برای به‌کارگیری وسیله نفوذ ایجاد شده توسط ترامپ برای امتیازگیری قریب‌الوقوع از تهران بیش از حد خوش‌بینانه است.  محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه و مجید تخت روانچی نماینده ایران در نیویورک گفته‌اند که ایران خواستار جبران خسارات به بار آمده در اثر خروج آمریکا از توافق هسته‌ای است.

عامل مهم

در این گزارش با بیان اینکه یک عامل مهم، بزرگی پیروزی بایدن خواهد بود، آمده است: اگر مقیاس این پیروزی کوچک باشد و اگر جمهوری‌خواهان در مدت ۴ نوامبر و ۳۰ ژانویه که فاصله زمانی پیروزی یک نامزد در انتخابات و روی کار آمدن او در دولت است، در مجلس نمایندگان آمریکا پیشرفتی حاصل کنند، این موضوع موجب محدود کردن توان رئیس‌جمهور جدید در انجام دادن اقدامات برجسته در سیاست خارجی خواهد شد.

سپس کاخ‌سفید به در پیش گرفتن یک موضع سیاسی بی‌خطر در برابر ایران مجبور خواهد شد، اگرچه پیشنهاد «پایبندی برای پایبندی» یک روند کند می‌شود، برجام(توافق هسته‌ای) کم‌کم پس‌وپیش می‌رود و چشم‌انداز گسترش آن یا دربرگیری مسائل گسترده‌تر منطقه‌ای یا موشکی بعید خواهد بود. نتیجه احتمالا تکیه آمریکا بر تحریم‌ها، دور زدن خط قرمزهای واشنگتن توسط ایران و اعمال فشار آن بر آمریکا در منطقه برای امتیازگیری خواهد بود.

اما اگر از طرف دیگر بایدن پیروزی قاطعانه‌ای داشته باشد و دموکرات‌ها در مجلس نمایندگان یا سنا پیشرفتی حاصل کنند، رئیس‌جمهور جدید از همان ابتدا فضای چشم‌گیری برای مانور خواهد داشت. بایدن دقیقا مطابق وعده انتخاباتی‌اش در موضع مقابله با مقاومت کنگره و فشار متحدان آمریکا برای بازگشت به برجام قرار می‌گیرد.

نتیجه آن‌چه در واشنگتن بازگشت شسته و رفته به این توافق از سوی دو طرف خوانده می‌شود، مثبت‌ترین سناریوی احیای برجام و ایجاد زمینه گسترش آن خواهد بود. هرچه «پایبندی برای پایبندی» سریع‌تر اتفاق بیفتد، بایدن بیشتر قادر خواهد بود بر مقاومت غلبه کرده و روابط ایران-آمریکا را براساس روندی سازنده ایجاد کند.

مهم است که اشاره شود روندی که بایدن انتخاب خواهد کرد احتمالا بر انتخابات ریاست‌جمهوری ایران در ژوئن ۲۰۲۱ نیز تاثیر خواهد گذاشت که برای موضع آینده ایران اهمیت دارد.