قهرمان‌پور تحلیل کرد
نگاه اروپا به بازگشت بایدن به برجام
قهرمان‌پور در گفت‌وگو با «ایسنا» با اشاره به اظهارات هایکو ماس، وزیر خارجه آلمان که توافقی فراتر از برجام را مطرح کرده بود، گفت: «از مواضع آلمان و از تفسیرهای مختلف می‌شود به این نکته پی برد که گویی اروپا مواضع تندی را در سر داشته است، البته بعدا شاهد بودیم که هایکو ماس اعلام کرد از صحبت‌هایش سوء‌برداشت شده است. در عین حال اگر این مواضع را بگذاریم کنار برخی اظهارات مقامات چین و روسیه که از ایران خواستند به مذاکرات چند‌جانبه بعد از برجام بپیوندد می‌توان گفت ایده‌هایی در این رابطه پشت صحنه وجود داشته است.» وی ادامه داد: «به نظر می‌رسد آنچه جو بایدن در مصاحبه اخیرش درباره چشم‌انداز مذاکره با ایران و کشورهای حوزه خلیج فارس درباره مسائل منطقه مطرح کرد، یک طرح بود که هنوز نمی‌دانیم این مطالب، حرف بایدن است یا طرحی جامع. به نظر بایدن این طرح را در سر دارد که اول به برجام برگردد و بعد مذاکرات چند‌جانبه میان کشورهای منطقه و فرامنطقه برگزار شود با حضور آمریکا، اروپا، چین، روسیه، ایران و عربستان و امارات. به نظر این مساله از یک ایده صرف فراتر است و احتمالا به اطلاع اروپا هم رسیده است کما اینکه چین هم درخواست کرد این مذاکرات برگزار شود. اظهارات هایکو ماس به نظر عجولانه آمد و این تصور را ایجاد کرد که اروپا به رهبری آلمان سعی دارد با اتخاذ این موضع امتیاز بیشتری از آمریکا بگیرد.»
این کارشناس مسائل بین‌الملل با اشاره به شرایط سخت و دشوار اتحادیه اروپا و مشکلاتی که این کشورها با آن درگیر هستند، تاکید کرد: «مساله برگزیت و کنار رفتن آنگلا مرکل و نیز وضعیت متزلزل امانوئل مکرون شرایط با ثباتی را برای این اتحادیه ایجاد نمی‌کند به علاوه که این قاره با مشکلات اقتصادی فراوان رو‌به‌رو است. اروپا اکنون در موقعیتی است که اگر مذاکرات چند‌جانبه‌ای در سطح منطقه و با کشورهای فرامنطقه‌ای برگزار شود احساس می‌کند اعتبار و موقعیت قبلی را که در مذاکرات هسته‌ای با ایران در سطح بین‌المللی داشت دیگر ندارد. ورود چین و روسیه از ابتدای کار و با پیشنهاد آمریکا در عمل وزن اروپا را در منطقه و سطح بین‌الملل کاهش می‌دهد.»
وی با اشاره به اینکه اروپا نگران افول موقعیت خودش است، افزود: « اگر بعد از بازگشت بایدن قرار باشد مذاکرات منطقه‌ای شکل گیرد و برجام سکوی پرتاب به آن مذاکرات باشد در آن صورت ورود چین و روسیه و دیگر کشورها به‌طور طبیعی باعث می‌شود اهمیت نقش‌آفرینی اروپا در مذاکرات احتمالی ضعیف‌تر شود در حالی که قبل از برجام و مذاکرات منتهی به آن آمریکا و اروپا نقش اصلی را داشتند و در خود برجام هم ایران و اتحادیه اروپا تضمین‌کننده و هماهنگ‌کننده برجام هستند. اگر قرار باشد مسیری برای مذاکرات چند‌جانبه منطقه‌ای فراهم شود در آن صورت نقش و جایگاه اروپا در این ساز و کار کمتر از چین و حتی روسیه خواهد بود. از این رو معتقدم موضع هایکو ماس نشان‌دهنده این نگرانی است که آمریکا دارد نقش اروپا را تقلیل می‌دهد.»
این کارشناس مسائل بین‌الملل در پاسخ به اینکه سیاست و رفتار دیپلماتیک ایران تا چه اندازه آمریکا و اروپا را به عقب‌نشینی از وضع شرط برای بازگشت به برجام واداشته است، گفت: «سابقه مذاکرات پاریس در سال ۸۳ و اشتباه استراتژیک اروپا که به تعبیر خودشان بعد از آن مذاکرات، کار را ادامه ندادند و منتظر نتیجه انتخابات ریاست جمهوری در ایران ماندند باعث می‌شود اروپا دیگر نخواهد آن اشتباه را تکرار کند و منتظر نتیجه انتخابات در ایران نماند. در آن مقطع اروپایی‌ها با این استدلال که هر دولتی بعد از خاتمی بیاید، امتیاز بیشتری خواهد داد منتظر ماندند اما بعد احمدی‌نژاد آمد و محاسبات آنها به هم ریخت. بنابراین اکنون نیز ممکن است نتیجه انتخابات چیزی نباشد که آنها بخواهند، از این رو معادلات داخلی ایران مهم است، اما نه آنقدر که سرنوشت برجام را به آن گره بزنند. به علاوه مصوبه مجلس در روزهای اخیر نشان داد که در ایران کسی برای آنها فرش قرمزی پهن نکرده است و شاید در آینده شرایط دشوارتر هم بشود.»
وی در پاسخ به این پرسش که انتظار نمی‌رفت اروپا به ویژه سه کشور اروپایی بعد از سه سال کارشکنی آمریکا در معادلات بین‌المللی و تضعیف وجهه اروپا و خروج از بسیاری از معاهدات و پیمان‌نامه‌ها و نیز برجام، به این شکل بلندگوی آمریکا برای امتیازگیری پیش از بازگشت به برجام و اجرای تعهدات باشند و به نوعی بازی بسیار ضعیفی را در صحنه بین‌الملل و دیپلماتیک از خود نشان دهند، اظهار کرد: «کاراکتر هایکو ماس خاص است و در فضای داخلی آلمان هم گفته می‌شود که در بیان سخنان و نظراتش رک و صریح است. در عین حال چندان تفاوتی بین آنچه مکرون و مرکل می‌گویند با هایکو ماس نمی‌بینم. آنها حرفه‌ای‌تر این مطلب را بیان می‌کنند و در لفافه اما ماس صریح‌تر. هایکو ماس در جایی گفته بود که حتی اگر ترامپ برود و یک دموکرات بر سر کار بیاید روابط آمریکا و اروپا به سادگی به قبل از این باز نمی‌گردد.» این کارشناس مسائل بین‌الملل ادامه داد: «معتقدم فشار به ایران و تلاش برای تعیین برخی شروط قبل از بازگشت آمریکا به برجام ناشی از نگرانی این کشورها از سیاست‌های چند‌جانبه‌گرایانه بایدن در آینده در شرایط متزلزل سیاسی، اقتصادی و امنیتی اروپاست. آنها نگران خیزش روسیه در مقابل ضعف اروپا هستند. شاید اروپا در مقابل ترامپ و مواضع آن ایستاد، اما نگرانی آنها عمیق‌تر و فراتر از مواضع و رفتارهای ترامپ است. آنها می‌دانند که بالاخره بایدن باید به سمت مهار چین برود و در معادلات مهار چین، افول جایگاه اروپا به یک امر ساختاری تبدیل می‌شود. از این رو نگرانی اروپایی‌ها را باید درک کنیم. آنها درگیر مشکلات داخلی خود هستند و خیلی‌ها دیگر روی اروپا حساب باز نمی‌کنند و انتقادات شدیدی در سطح بین‌المللی به اتحادیه اروپا وارد است. حتی در موضع ایران شاهد انتقادات تند آقای ظریف نسبت به اروپایی‌ها هستیم.»
