پیام تهران به دولت جدید آمریکا
ایران منتظر اقدام دیپلماتیک بایدن است
البته ربیعی افزود: «باید توجه داشت که بازرسی‌های مربوط به توافق‌نامه پادمانی همچنان پابرجا خواهند ماند و عمده بازرسی‌ها و دوربین‌های مربوط به این توافق‌نامه پادمانی طبق روال ادامه خواهد یافت.» همچنین سخنگوی دولت در نشست هفتگی با تاکید بر اینکه درحال‌حاضر هیچ گفتوگو یا تماسی با دولت جدید آمریکا نداشته‌ایم، گفت: «ما همچنان منتظر مواضع رسمی دولت آمریکا در نحوه بازگشت به تعهدات این کشور و لغو تحریم‌های غیرقانونی به‌عنوان جزء جدایی‌ناپذیری از این تعهدات هستیم.» ربیعی با اشاره به اینکه فعلا هیچ برنامه‌ای برای مذاکره با آمریکا وجود ندارد و هرگونه پیشرفتی در این رابطه به گام‌های عملی آمریکا در بازگشت به تعهداتش مطابق قطعنامه ۲۲۳۱ بستگی دارد، گفت: «البته آمریکا تا ابد زمان نخواهد داشت و پنجره فرصت نه تنها برای آمریکا بلکه برای اعضای اروپایی برجام نیز در عمل به تعهداتشان بسیار محدود است.» همچنین ربیعی در پاسخ به این پرسش که آیا با توجه به زمان کم دولت، به چه طریقی قرار است تحریم‌ها را بردارد، گفت: «تنش‌زدایی به اراده دو طرف بستگی دارد، ایران هرگز خواستار تنش و آغازگر آن با هیچ کشوری نبوده است. این دولت‌های آمریکا، به‌ویژه دولت پیشین این کشور بود که در خدمت منافع باند خود به چشم‌اندازی از مناسبات که می‌توانست در خدمت صلح و ثبات و منطقه و جهان باشد، خیانت کرد.» سخنگوی دولت تاکید کرد که با تغییر دولت آمریکا امیدواریم دولت جدید درک بهتری از موقعیت‌های منطقه داشته باشد و به روند تنش‌زدایی بازگردد.
قصد نداریم پا پیش بگذاریم
همزمان مجید تخت‌روانچی، سفیر ایران در سازمان ملل نیز در گفتوگویی تاکید کرد که تهران برنامه‌ای برای گفتوگو با دولت جو بایدن ندارد و منتظر است که رئیس‌جمهور جدید ایالات‌متحده گام اول را در راستای لغو تحریم‌ها و بازگشت به توافق هسته‌ای بردارد. مجید تخت‌روانچی روز دوشنبه ۶ بهمن در نخستین مصاحبه خود پس از روی کار آمدن جو بایدن در آمریکا به شبکه خبری ان‌بی‌سی گفت که ایران تا این لحظه با دولت جدید ایالات‌متحده صحبت نکرده است. این دیپلمات ایرانی سپس در پاسخ به این سوال که آیا برنامه‌ای برای گفتوگوی مستقیم با واشنگتن یا از طریق میانجی، مثلا دولت سوئیس، وجود دارد، اظهار داشت: «نه، ما قصد نداریم که پا پیش بگذاریم.» وزارت‌خارجه سوئیس از آنجا که ایالات‌متحده سفارتخانه‌ای در تهران ندارد و ارتباط دیپلماتیک آن با ایران قطع شده است، مکاتبات مقامات دو کشور را به یکدیگر انتقال می‌دهد. پیش از این محمدجواد ظریف، وزیر خارجه ایران نیز در اظهاراتی مشابه گفته بود تا مادامی که ایالات‌متحده به توافق هسته‌ای بازنگردد، تهران آمادگی آن را ندارد که حسن‌نیت از خود نشان بدهد یا گامی در جهت اعتمادسازی بردارد. مجید تخت‌روانچی ضمن تاکید بر اینکه ایران هیچ عجله‌ای ندارد ادامه داد: «این بستگی به ایالات‌متحده دارد که تصمیم بگیرد دست به چه اقدامی بزند. ما عجله‌ای نداریم.»
توپ در زمین آمریکا است
جو بایدن در رقابت‌های انتخابات ریاست‌جمهوری ایالات‌متحده تاکید کرده بود که اگر ایران به تعهدات خود براساس برجام عمل کند، واشنگتن نیز به توافق هسته‌ای بازخواهد گشت.
تخت‌روانچی با اشاره به این گفته بایدن عنوان کرد که ایران می‌خواهد ببیند آیا رئیس‌جمهور جدید به قول خود عمل می‌کند و اگر چنین کند تهران نیز آماده است بار دیگر تعهدات هسته‌ای خود را اجرا کند. وی افزود: «توپ در زمین ایالات‌متحده است. کاملا به دولت جدید بستگی دارد. بنابراین به محض آنکه آنها به تعهدات خود عمل کنند، ایران نیز همان‌طور که بارها گفته است، تعهدات خود را به شکل کامل اجرا می‌کند.» به‌رغم استدلال ایران که واشنگتن باید اولین گام را بردارد، اعضای گروه امنیت ملی جو بایدن گفته‌اند که دولت جدید در صدد آن نیست که با اتخاذ یک تصمیم سریع به توافق هسته‌ای بازگردد. آنتونی بلینکن، گزینه جو بایدن برای وزارت‌خارجه ایالات‌متحده، به کمیته روابط خارجی سنا گفت: «ما راه درازی تا آن در پیش داریم.» بلینکن عنوان کرد که دولت جدید در وهله نخست می‌خواهد ارزیابی کند که آیا ایران به توافق هسته‌ای عمل می‌کند یا نه. آوریل هاینز، گزینه بایدن برای ریاست سازمان اطلاعات و امنیت آمریکا نیز به سنا گفته است هیچ تصمیم بلادرنگی درباره بازگشت به برجام گرفته نشده است. ایران در پی خروج ایالات‌متحده از توافق هسته‌ای گام به گام در جهت کاهش تعهدات هسته‌ای خود حرکت کرده و از جمله ذخیره اورانیوم غنی‌شده خود و درصد غنی‌سازی اورانیوم را افزایش داده است. کارشناسان هسته‌ای می‌گویند که اگر با توافق هسته‌ای زمان موردنیاز ایران برای دستیابی به سلاح اتمی ۱۲ ماه بود، الان این زمان به ۳ تا ۴ ماه کاهش پیدا کرده است. هرچند جمهوری اسلامی ایران بارها تاکید کرده است که هیچ‌وقت قصد ساخت سلاح هسته‌ای ندارد و به‌دنبال مقاصد صلح‌آمیز است. در این رابطه، مجید تخت‌روانچی نیز تاکید دارد که ایران در پی دستیابی به سلاح هسته‌ای نیست و برنامه هسته‌ای آن صرفا اهداف غیرنظامی دارد. وی گفت که این خیلی «بی‌معناست» اگر قرار باشد ایران دست به اقدام آشتی‌جویانه بزند درحالی‌که ایالات‌متحده با خروج از توافق هسته‌ای آن را نقض کرده است. سفیر ایران در سازمان ملل متحد افزود: «حرف کافی نیست. ما نیاز داریم که اقدامی از جانب ایالات‌متحده ببینیم.»
رایزنی بایدن با شرکای اروپایی
دولت جو بایدن اعلام کرده که در رابطه با مساله هسته‌ای ایران با شرکای خود از جمله سه قدرت اروپایی همکاری خواهد کرد. آلمان، بریتانیا و فرانسه مخالف تصمیم دولت دونالد ترامپ برای خروج از توافق هسته‌ای بودند. آنها همچنین از ایران نیز خواسته‌اند تعهدات خود را کامل اجرا کند. در این راستا شاهد بودیم که بایدن تنها چند روز بعد از روی کار آمدن با بوریس جانسون، نخست‌وزیر بریتانیا، امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه و آنگلا مرکل صدر اعظم آلمان به‌صورت تلفنی درباره مساله ایران و برجام گفتوگو و رایزنی کرد. به گزارش «ایسنا» به نقل از خبرگزاری دویچه وله، استفن سیبرت سخنگوی دفتر آنگلا مرکل صدر اعظم آلمان روز دوشنبه اعلام کرد مرکل و جو بایدن رئیس‌جمهور آمریکا در تماسی تلفنی به گفتوگو درباره مسائل سیاست خارجی از جمله موضوع افغانستان و ایران، همچنین تجارت و تغییرات آب و هوایی پرداختند.
همچنین دو روز بعد از تماس تلفنی جو بایدن با امانوئل ماکرون خبرگزاری فرانسه گزارش داد، کاخ الیزه (دفتر ریاست جمهوری فرانسه) اعلام کرد که قبل از بازگشت آمریکا به برجام، ایران باید به این توافق پایبند شود.
مساله ایران در سیاست خارجی بایدن
یک اندیشکده آمریکایی در گزارشی درباره اولویت‌های رئیس‌جمهور جدید آمریکا در عرصه سیاست خارجی و مسائل داخلی تاکید کرد اگرچه خاورمیانه جزو ۱۰ اولویت اول بایدن نیست اما تحولات هسته‌ای اخیر ایران مورد توجه او خواهد بود. به گزارش «ایسنا» اندیشکده شورای آتلانتیک در گزارش خود با اشاره به چالش‌های کنونی پیش روی دولت جدید آمریکا نوشت: «یک دهه است که سوریه درگیر جنگ داخلی است. یمن با بحرانی انسانی دست و پنجه نرم می‌کند. منازعه مداوم بین اسرائیل و فلسطینی‌ها تمام‌نشدنی به‌نظر می‌رسد و شمار قربانیان کووید-۱۹ در سراسر خاورمیانه رو به افزایش است.» هر کدام از این بحران‌ها یک چالش عمده در سیاست خارجی ایالات‌متحده به شمار می‌آید، اما شماری از کارشناسان روی این مساله اتفاق نظر دارند که احتمالا آنچه اول مورد توجه دولت جدید آمریکا قرار می‌گیرد، تحولات هسته‌ای اخیر ایران است. کارلوس پاسکال، قائم‌مقام ارشد بخش انرژی جهانی در آی.اچ.اس مارکیت و سفیر پیشین آمریکا در مکزیک و اوکراین در این باره گفت: «ایران واردات اورانیوم غنی‌شده خود را افزایش داده است. این امر باید خیلی سریع موردتوجه قرار بگیرد و بایدن باید این مهم را در اولویت قرار دهد.» آموس یادلین، مدیر اجرایی موسسه مطالعات امنیت ملی دانشگاه تل‌آویو معتقد است دولت بایدن مسائل زیادی برای رسیدگی دارد؛ کووید-۱۹، اقتصاد، تنش‌های نژادی، چین، روسیه و کره‌شمالی. خاورمیانه در ۱۰ اولویت اصلی نیست. با این حال، ایران با گام‌های کاهشی و ارتقای برنامه هسته‌ای یک اولویت خواهد بود. وی بر این باور است که دموکرات‌ها به برجام متعهد هستند. این، یک وعده انتخاباتی از سوی بایدن هم به‌شمار می‌رود. در صورت بازگشت مجدد به توافق هسته‌ای، ایران فروش نفت را از سر می‌گیرد. یادلین در این‌باره گفت: «ما درحال‌حاضر نمی‌دانیم صحبت از چه میزان صادرات ایران است. در شرایط صادرات کم، می‌توان ۷۰۰ هزار بشکه در روز را برآورد کرد. با توجه به اینکه بخشی از صادرات نفتی ایران به چین ثبت نمی‌شود، ممکن است صحبت از بیش از یک میلیون بشکه در روز در میان باشد و اگر ایالات‌متحده تحریم‌ها را بردارد، این رقم بیشتر خواهد شد.»
طرح جدید بایدن
همزمان خبرنگار شبکه «اسکای نیوز عربی»، روز دوشنبه، به نقل از منابعی در پنتاگون، از طرح جدید دولت «جو بایدن» رئیس‌جمهور آمریکا درباره ایران خبر داد. اسکای‌نیوز به نقل از منابع یادشده در این خصوص نوشت: «دولت بایدن از طریق میانجی‌های اروپایی ابتکاری به راه خواهد انداخت برای گفتوگوی مستقیم با تهران.» این گزارش درحالی منتشر شده است که روز یکشنبه نیز کاخ سفید اعلام کرد جو بایدن رئیس‌جمهور آمریکا در گفتوگویی تلفنی با «بوریس جانسون» نخست‌وزیر انگلیس درخصوص مسائل مرتبط با ایران، روسیه و چین گفتوگو کرده است.
پیام نتانیاهو به دولت جدید واشنگتن
از سوی دیگر بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی که از جمله مخالفان سرسخت برجام و از سرگیری گفت‌وگوها در این رابطه بین تهران و واشنگتن است اخیرا در گفتوگویی گفته است «مشتاقانه» آماده است با دولت جدید آمریکا در زمینه‌های مختلف از جمله «خطرات ایران» همکاری کند. این درحالی است که اخیرا مقامات اسرائیلی تلاش‌هایی را با هدف سنگ‌اندازی در مسیر احیای برجام آغاز کرده‌اند. به گزارش «ایسنا» بنیامین نتانیاهو نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی در صفحه توییترش نوشت: «من مشتاقانه منتظر همکاری با رئیس‌جمهور بایدن هستم برای تقویت بیشتر اتحاد قوی بین آمریکا و اسرائیل و گسترش دایره صلح بین اسرائیل و جهان عرب برای یک خاورمیانه واقعا جدید و البته برای پرداختن به مسائل و چالش‌های مشترکی که ما با آن رو به رو هستیم و در صدر آنها خطرات ایران است.» نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی با مطرح کردن ادعای وجود اهداف نظامی در برنامه هسته‌ای ایران، ادامه داد: «کسانی هستند که برای نابودی اسرائیل تلاش می‌کنند و روزانه این حرف را علنا می‌زنند و این البته حکومت ایران است. آنها دیگر در مورد نابودی شش میلیون نفر صحبت نمی‌کنند؛ جمعیت ما درحال‌حاضر به هفت میلیون یهودی نزدیک می‌شود و آنها قصد دارند برای نابودی ما اقدام کنند، از جمله از طریق توسعه سلاح هسته‌ای.» نتانیاهو که در دوران ریاست جمهوری ترامپ تمام تلاش خود را برای ضربه زدن به ایران به کار گرفت و دولت پیشین آمریکا نیز در این راه از هیچ کمکی به او چه با تحریم‌های ناعادلانه و چه اقدامات تنش‌زا و تروریستی دریغ نکرد، اکنون با روی کار آمدن دولت جو بایدن در آمریکا به‌دنبال کشاندن او به همان راه ترامپ با ادعاهایی چون حرکت ایران به سمت ساخت سلاح هسته‌ای و کشتار یهودیان است، تلاشی که به نظر می‌رسد تاکنون ناموفق بوده است.
شکست فاجعه‌بار آمریکا
یک سناتور آمریکایی در یک رشته پیام توییتری به انتقاد از سیاست‌های رئیس‌جمهور پیشین آمریکا و رویکرد سیاستمداران تندرو آمریکا در زمینه مسائل مربوط به ایران پرداخت. به گزارش «ایسنا» کریس مورفی، سناتور آمریکایی در صفحه توییترش با انتقاد از سیاست‌های دونالد ترامپ رئیس‌جمهور پیشین آمریکا در قبال ایران نوشت: «وقتی ترامپ روی کار آمد، برجام موجب اتحاد آمریکا، انگلیس، فرانسه، آلمان، روسیه و چین در برابر ایران شده بود. ترامپ و دیگر تندروها در زمینه مسائل ایران، توانستند توازن برجام را به آمریکا در برابر ایران، انگلیس، فرانسه، آلمان، روسیه و چین تغییر دهند. این کاملا یک فاجعه بود.» مورفی ادامه داد: «کارزار «فشار حداکثری» ترامپ شکستی فاجعه‌بار را ثابت کرد. اما تندروها در زمینه مسائل ایران پشیمان نیستند. حالا می‌خواهند انتخاب‌های شخصی بایدن را هم جهت‌دهی کنند و به آنهایی که حامی دیپلماسی هستند، برچسب خطرناک بزنند. نظر این تندروها بارها و بارها اشتباه بوده است. چرا حالا به حرفشان گوش کنیم؟» این سناتور آمریکایی همچنین با مطرح کردن ادعایی علیه ایران، اظهار کرد هیچ ملت دیگری به تحریم‌های ما ملحق نشد. به جایش، تمام شرکای برجامی‌مان راهکارهایی پیدا کردند تا اقتصاد ایران را زنده نگه دارند. ایران هم برخی بخش‌های برنامه هسته‌ای خود را از سر گرفت و فعال کرد. این فاجعه بود. او در آخر بیان کرد: «حالا این تندروها که با توافق هسته‌ای ایران مخالف بودند و ترامپ را به سمت یک استراتژی شکست‌خورده کشاندند، می‌خواهند به بایدن بگویند که نمی‌تواند افرادی را که از دیپلماسی حمایت می‌کنند به کار بگیرد. این دیوانگی است.»
