وزیر خارجه ایالات متحده معرفی کرد
اولین ابزار آمریکا در برابر ایران
۲۱ فوریه (سوم اسفند ماه) زمان اجرای بند ششم قانون اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها و صیانت از منافع ملت ایران و توقف نظارت‌های فراتر از پادمان از جمله اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی خواهد بود.
آنتونی بلینکن، وزیر امورخارجه آمریکا با ابراز خرسندی از انتصاب رابرت مالی به‌عنوان نماینده ویژه دولت این کشور در امور ایران بر استفاده از «مسیر دیپلماسی» با تهران تاکید کرد. وزیر امورخارجه آمریکا با انتشار پیامی در حساب کاربری خود در توییتر نوشت: «از دیدن اینکه رابرت مالی، نماینده ویژه (دولت) در امور ایران آغاز خوبی در وزارت خارجه داشته است، خرسند هستم.» بلینکن در ادامه پیام خود، دیپلماسی اصولی را بهترین مسیر برای اطمینان از آنچه دست نیافتن ایران به سلاح هسته‌ای خواند، توصیف کرد.
جو بایدن، رئیس‌جمهوری آمریکا اکنون بیش از سه هفته است که کار خود را شروع کرده است و مقام‌های دولت او می‌گویند برنامه هسته‌ای ایران یکی از چالش‌های اضطراری پیش روی ایالات متحده است. به همین دلیل دولت جو بایدن نهم بهمن ماه راب مالی را به‌عنوان نماینده ویژه آمریکا در امور ایران منصوب کرد. رابرت مالی یکی از اعضای اصلی تیم باراک اوباما، رئیس‌جمهور اسبق آمریکا در جریان توافق قدرت‌های جهانی با ایران در سال ۲۰۱۵ بود؛ توافقی که دونالد ترامپ در سال۲۰۱۸ به‌رغم مخالفت متحدان اروپایی واشنگتن، از آن خارج شد.
واکنش‌ها به تولید اورانیوم فلزی
وزیر امورخارجه آمریکا درحالی بر «دیپلماسی اصولی» در قبال ایران تاکید کرده است که طی روزهای اخیر گزارش تازه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در تایید تولید اورانیوم فلزی در کارخانه‌ای در ایران واکنش‌های گسترده‌ای در پی داشته است.
سه کشور اروپایی حاضر در توافق هسته‌ای موسوم به برجام مدعی هستند که اقدامات ایران «گام کلیدی در مسیر تولید سلاح اتمی» است.
یک سخنگوی وزارت امورخارجه آمریکا هم در واکنش به گزارش تولید اورانیوم فلزی از ایران خواست به ادعای او گا‌م‌های خطرناکی را که اخیرا برداشته است، به عقب برگرداند. ایران اواخر دی‌ماه امسال اعلام کرد که قصد دارد اورانیوم فلزی تولید کند. در آن زمان، قدرت‌های اروپایی در بیانیه‌ای مشترک تاکید کردند چنان‌چه جمهوری اسلامی خواهان حفظ توافق برجام است، باید تولید اورانیوم فلزی را فورا متوقف کند. اما براساس گزارش وال‌استریت‌ژورنال آژانس بین‌المللی انرژی اتمی روز ۲۲ بهمن ماه به اعضای شورای حکام گزارش داد که جمهوری اسلامی ایران در تاریخ ۲۰ بهمن ۱۳۹۹ با وارد کردن تجهیزات جدید به تاسیسات هسته‌ای اصفهان، کار تولید اورانیوم فلزی را آغاز کرده است.
به گزارش «ایرنا» لارنس نورمن روز چهارشنبه ۲۲ بهمن در توییتی نوشت که براساس گزارش آژانس، مواد تولیدشده توسط ایران، اورانیوم فلزی طبیعی است که تهران می‌گوید برای مقاصد تحقیقاتی مورد استفاده قرار می‌گیرد. همچنین در این رابطه رافائل گروسی، مدیرکل آژانس نیز روز پنج‌شنبه ۲۳ بهمن ماه در توییتی نوشت: «آژانس در روز ۸ فوریه تولید ۶/ ۳ گرم فلز اورانیوم در کارخانه تولید صفحه سوخت (FPFP) در تاسیسات اصفهان را تایید کرد.» پس از انتشار این گزارش آژانس، فرانسه، آلمان و انگلیس با صدور یک بیانیه مشترک، تولید اورانیوم فلزی در ایران را «مایه نگرانی» خواندند و بدون اشاره به نقض عهدهای مکرر خودشان، ایران را به نقض تعهدات برجامی متهم کردند.
تعهد مقابل تعهد
دولت جو بایدن از زمان آغاز به‌کار خود اعلام کرده است تا زمانی که ایران به‌طور کامل تعهدات برجامی خود را اجرا نکند، آمریکا اقدامی برای رفع تحریم‌ها و بازگشت به برجام نخواهد کرد.
شخص بایدن روز یکشنبه ۱۹ بهمن ماه در این خصوص صراحتا گفت که کشورش تا زمانی که ایران به غنی‌سازی اورانیوم خود پایان ندهد، تحریم‌های یک‌جانبه علیه تهران را لغو نخواهد کرد. رئیس‌جمهور آمریکا در پاسخ به سوال مجری یکی از برنامه‌های سی‌بی‌اس نیوز که می‌پرسید «آیا ایالات‌متحده اول تحریم‌ها را برخواهد داشت تا ایران به پای میز مذاکره بازگردد؟» گفت: «نه». وی در ادامه در پاسخ به سوال مجری که پرسید: «آیا آنها ابتدا باید به غنی‌سازی اورانیوم پایان دهند» سر خود را به نشانه تایید تکان داد. در مقابل مقام‌های جمهوری اسلامی نیز می‌گویند آمریکا باید تحریم‌ها را لغو کند تا این کشور به اجرای تعهدات برجامی خود بازگردد. در این راستا اخیرا بار دیگر مقامات دو کشور مواضع خود را اعلام کردند؛ حسن روحانی، رئیس‌جمهور ایران روز پنج‌شنبه ۲۳ بهمن در مراسمی با اشاره به اینکه دولت جدید آمریکا باید از آن راه شکست خورده و غلط دوره ترامپ به‌طور کامل بازگردد، تاکید کرد: «ما آن روزی که شاهد باشیم ۱+۵ به تعهدات خود عمل کرده‌اند، آماده‌ایم به تعهدات خود در برجام عمل کنیم. راه دیگری برای منطقه و دنیا وجود ندارد و مسیر حتما مسیر سیاسی و توافق دنیا و ایران است.» همزمان وزیرخارجه ایران نیز در گفت‌وگویی در پاسخ به اینکه «آیا دولت بایدن به ایران حسن‌نیت نشان داده است یا نه؟» گفت: «ما به جز حرف چیزی نشنیده‌ایم و همه حرف‌هایی که شنیده‌ایم هم مثبت نبوده است.» محمدجواد ظریف افزود: «آقای بایدن معتقد است که سیاست‌های ترامپ اشتباه بود. انتخابش این است که از این سیاست بازگردد و این یعنی تحریم‌ها را کنار بگذارد. نیازی وجود ندارد که ایران قدم اول را بردارد.» همچنین جن ساکی، سخنگوی کاخ سفید نیز روز پنج‌شنبه در کنفرانس خبری درخصوص موضع آمریکا درباره ایران گفت که اگر ایران به پایبندی کامل به تعهداتش ذیل برجام بازگردد، ایالات‌متحده نیز همین کار را خواهد کرد. پس این قطعا اولین گام موردنیاز است.
رایزنی‌های برجامی
در عین حال ایالات‌متحده رایزنی‌هایی را نیز با هدف احیای برجام آغاز کرده است. در این خصوص دومینیک راب، وزیر امورخارجه انگلیس روز یکشنبه گفت، با همتای آمریکایی خود درباره برنامه هسته‌ای ایران گفت‌وگو کرده است. به گزارش خبرگزاری فارس به نوشته روزنامه «ایندیپندنت»، راب در مصاحبه با «اندرو مار» مجری شبکه «بی‌بی‌سی»، گفت: «تمرکز من بر روی همکاری با دولت جدید آمریکا است. روز شنبه با آنتونی بلینکن وزیر امورخارجه آمریکا درباره طیف گسترده‌ای از مسائل نظیر برنامه هسته‌ای ایران و دیگر مسائل همچون میانمار صحبت کردم و به این گفت‌وگوها ادامه خواهم داد».
همچنین وزرای خارجه آمریکا، فرانسه، بریتانیا و آلمان روز جمعه ۱۷ بهمن درخصوص «رویکرد یکپارچه» در قبال برنامه هسته‌ای ایران و نگرانی‌های امنیتی در منطقه رایزنی کردند. این نخستین مذاکره وزیر امورخارجه آمریکا در دولت جو بایدن با همتایان اروپایی درباره ایران بود. دولت دونالد ترامپ اردیبهشت ۹۷ از برجام خارج شد و تحریم‌های شدیدی علیه ایران وضع کرد. تهران یک‌سال بعد، در واکنش به اقدام آمریکا، به‌صورت تدریجی تعهدات برجامی خود را کاهش داد و مجلس شورای اسلامی ۱۲ آذر ماه امسال نیز قانون «اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها» را تصویب کرد که یکی از «اقدامات راهبردی برای لغو تحریم‌ها»، آغاز تولید «اورانیوم فلزی» است.
تاریخ مهم برای بایدن
از سوی دیگر خبرگزاری فرانسه در گزارشی با اشاره به رویکرد رئیس‌جمهور جدید آمریکا برای بازگشت به مسیر دیپلماسی با ایران تصریح کرد که زمان جو بایدن برای تصمیم‌گیری درباره بازگشت به توافق هسته‌ای کوتاه است. به گزارش «ایسنا» به نقل از خبرگزاری فرانسه، جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا خیلی سریع موضع خود را برای بازگشت به مسیر دیپلماسی با ایران مشخص کرد؛ اما آشکارا نشان داده است که هیچ عجله‌ای برای پیوستن مجدد به توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ ندارد؛ توافقی که دونالد ترامپ در سال ۲۰۱۸ به‌طور یک‌جانبه از آن خارج شد. این خبرگزاری در ادامه با اشاره به وعده انتخاباتی جو بایدن برای بازگشت به توافق هسته‌ای گزارش داد: «یک تاریخ مهم در حال فرارسیدن است؛ ۲۱ فوریه (سوم اسفندماه) که براساس مصوبه پارلمانی ایران، اگر آمریکا تحریم‌ها را لغو نکند، فعالیت بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در ایران محدود خواهد شد.» کلسی داونپورت، رئیس بخش عدم اشاعه در موسسه کنترل تسلیحات مستقر در واشنگتن گفت که ایران به سرعت می‌تواند اغلب گام‌ها، مانند غنی‌سازی اورانیوم را لغو کند؛ اما اقداماتی که قرار است انجام شود، خطر جدی‌تری دارند و معکوس کردن آنها دشوارتر است. داونپورت همچنین از کاهش بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در ایران پس از اجرایی شدن این مصوبه ابراز نگرانی کرد و گفت که این می‌تواند نگرانی‌ها درباره برنامه هسته‌ای تهران را افزایش دهد. خبرگزاری فرانسه در ادامه با اشاره به نزدیک شدن زمان برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری در ایران خاطرنشان کرد: «این انتخابات می‌تواند به روی کار آمدن یک فرد اصولگرا در تهران بینجامد که این مساله نیز قابل تامل است. بنابراین، آیا زمان کافی (برای دولت بایدن) وجود دارد؟»
یک دیپلمات پیشین اتحادیه اروپا در این باره گفت: «با نزدیک شدن به ۲۱ فوریه، ضروری است که دیپلماسی از سر گرفته شود.»
این دیپلمات همچنین تصریح کرد: «۱۰ روز آینده بسیار حائز اهمیت خواهد بود تا بفهمیم که چه اتفاقی رخ می‌دهد و تا چه اندازه در متقاعد کردن ایران برای عقب‌نشینی موفق خواهیم بود.»
یک دیپلمات دیگر اروپایی اظهار کرد که مساله اصلی این است که اطمینان یابیم در آن تاریخ (۲۱ فوریه) محدودیت دسترسی بازرسان آژانس اجرایی نشود. این دیپلمات در ادامه گفت: «چین و روسیه که از امضا‌کنندگان توافق هسته‌ای هستند و از روابط نزدیک‌تری با تهران برخوردارند نیز همین دیدگاه را دارند.» یک مشاور پیشین رئیس‌جمهور اوباما که خواست نامش فاش نشود با اشاره به ضرورت برقراری هرچه زودتر ارتباط میان دولت آمریکا و تهران گفت: «من گمان می‌کنم که مقامات آمریکایی تاکنون از طرق مختلف با مقامات ایرانی وارد تعامل شده باشند.»
