ارزیابی دستیار ظریف از نشست بین‌الافغانی در تهران
به گزارش «ایسنا»، سیدرسول موسوی با بیان اینکه برگزاری نشست بین‌الافغانی در تهران موضوعی ناگهانی نبود و سابقه طولانی دارد، خاطرنشان کرد: «سال ۹۵، زمانی که آقای حنیف اتمر، وزیر خارجه فعلی افغانستان، مشاور امنیت ملی این کشور بود، به تهران سفری داشت و درخواست مساعدت ایران برای گفت‌وگو با طالبان را مطرح کرد.»
وی افزود: «آن زمان بنا به خواست طرف افغان، ایران تماس‌هایی با طالبان برقرار کرد و آنها راضی به مذاکرات برای صلح شدند. پس‌از آن آقای شمخانی سفری به کابل داشت و با آقای حمدالله محب که در آن مقطع مشاور امنیت ملی افغانستان شده بود، گفت‌وگوهایی انجام داد و اعلام آمادگی طالبان برای گفت‌وگو را منتقل کرد. در آن سفر قرار شد دولت افغانستان ما را از تصمیمش برای انجام مذاکرات باخبر کند، اما متاسفانه پیگیری نشد.»
این دیپلمات ارشد کشورمان گفت: «براساس اطلاعاتی که داریم، آمریکا مانع از شکل‌گیری این مذاکرات بین‌الافغانی شد. در آن مقطع آمریکایی‌ها تصور دیگری از صحنه واقعیت‌های افغانستان داشتند و در پی پیمان استراتژیکی که با دولت افغانستان داشتند، تصور می‌کردند بر سرنوشت افغانستان حاکم شده‌اند و اجازه هیچ کاری را که مخالف منافعشان بود به دولت افغانستان نمی‌دادند.» وی با بیان اینکه در آن زمان آمریکا مذاکره صلح بین طالبان و دولت را به زیان خود تصور می‌کرد، ادامه داد: «این درحالی بود که ایران می‌خواست با این مذاکرات کمکی به هر دو طرف داشته باشد.»
موسوی یادآور شد: «بنابراین ایده مذاکرات بین‌الافغانی ایده جدیدی نیست و مبنای آن خواست طرف افغان است، اما متاسفانه آمریکایی‌ها با اقداماتی که انجام دادند مانع از شکل‌گیری این مذاکرات در آن سال‌ها شدند. اگر در آن مقطع این مذاکرات شکل می‌گرفت، شاهد این همه کشتار و خشونت نبودیم. ضمن اینکه سطح خواسته‌های طالبان در آن زمان محدودتر از امروز بود و متاسفانه فرصتی که پیش آمده بود، از دست رفت.»
این کارشناس درخصوص چشم‌انداز مذاکرات بین‌الافغانی در تهران با وجود پیچیدگی‌های وضعیت فعلی افغانستان، تصریح کرد: «درخصوص وضعیت افغانستان، چند روند مطرح شده است؛ آمریکایی‌ها روند دوحه را پیش می‌برند، روند مسکو هم در قالب ۱+۳ وجود دارد. ابتکاری هم قرار بود در استانبول شکل بگیرد که شکل نگرفت. سازمان ملل هم در قالب ۲+۶ ابتکار دیگری دارد که سرنوشت روشنی ندارد.»
موسوی غیر از ابتکار تهران، مطرح‌ترین طرحی را که فعلا برای پیگیری صلح در افغانستان وجود دارد، طرح آمریکایی عنوان کرد و گفت: «آنچه درخصوص طرح آمریکایی می‌بینیم، این است که وضعیتی که در شرایط فعلی در افغانستان ایجاد شده، ناشی از اجرای طرح آمریکا است. آنها به‌دنبال صلح نبودند، بلکه بی‌توجه به اتفاقاتی که ممکن است در افغانستان رخ دهد، تنها خواهان خروج خود از جنگ بودند!»
وی در گفت‌وگو با سایت شورای راهبردی روابط خارجی با تاکید بر اینکه ایران همواره متذکر شده که خروج اشغالگران از افغانستان باید مسوولانه باشد و نباید خروج ناگهانی، خلأ قدرت ایجاد کند، ادامه داد: «باید ساختارهایی ایجاد می‌شد که بتواند نظم امنیتی کشور را حفظ کند. علاوه بر این قرار بود آنها گفت‌وگوهای بین‌الافغانی را شکل دهند که آن گفت‌وگوها در کنار ساختارهای ایجادشده، شرایط را به‌صورت صلح‌آمیز حل‌وفصل کند.»
وی اضافه کرد: «آمریکایی‌ها و اشغالگران این مسائل را نادیده گرفتند و در نتیجه، وضعیت فعلی در افغانستان ایجاد شد. در شرایطی که چنین وضعیتی ایجاد شده، ابتکاری به نام «ابتکار تهران» هم مطرح شد و با توجه به سابقه‌ای که داشت، عملیاتی شد.»
موسوی به بیانیه ۶ماده‌ای نشست بین‌الافغانی تهران اشاره و تاکید کرد: «طالبان و نمایندگان جمهوریت در تهران جمع شدند و در کنار هم به این جمع‌بندی رسیدند که جنگ راه‌حل نیست و حتما باید راه‌حل سیاسی یافت. خشونت و حمله به خانه‌ها، اماکن عمومی، بیمارستان‌ها و مساجد را محکوم کردند و به این نتیجه رسیدند که باید در مشورتی کلی‌تر و جامع‌تر برای آینده نظام سیاسی افغانستان راه‌حلی بیابند. اینها موید این نکته است که اجلاس تهران موفقیت ویژه‌ای داشت.»
وی یادآور شد: «البته در سند منتشرشده اعلام کردند قرار است مذاکرات را بعد از مشورت با افراد در سطوح بالا، مجددا در تهران برگزار کنند؛ بنابراین اجلاس تهران را نشستی پایان‌یافته نمی‌بینیم، بلکه روندی است که اگر صیانت شود، ممکن است مشکلات افغانستان را حل کند.»
دیپلمات ارشد ایران با بیان اینکه افغانستان مشکلات بسیار پیچیده‌ای دارد و روشن نیست که چگونه برای آن راه‌حلی خواهند یافت، بر اهمیت وضعیت افغانستان برای ایران تاکید کرد و گفت: «آنچه برای ما به‌عنوان همسایه افغانستان اهمیت دارد، صلح و آرامش در این کشور است. امنیت، آرامش و صلح در افغانستان مستقیما بر امنیت ملی ما اثر دارد و حتما باید تلاش کنیم تا مانع شکل‌گیری جنگ داخلی جدید در این کشور شویم و نقش خود را برای صلح، ثبات و آرامش آن ایفا کنیم.» موسوی درباره تحلیل‌هایی مبنی بر تلاش طالبان برای امتیازگیری از آمریکا با هر بار سفر به تهران و ابراز تردید نسبت به نتیجه‌بخش بودن گفت‌وگوها، تصریح کرد: «آنها که چنین مسائلی را مطرح می‌کنند، باید در نظر بگیرند در این شرایط چه کارهایی می‌توان انجام داد؟ عده‌ای انتظار دارند حالا که آمریکا از افغانستان خارج شده، ایران مثلا به دفاع از عده‌ای وارد عرصه افغانستان شود! درحالی‌که این مسیر درستی نیست. آنها که همه‌چیز را نقد می‌کنند، بگویند چه گزینه‌ای دارند؟ اگر تصور شود نشست‌های صلح بی‌اثر است، پس باید چه اقدامی صورت داد؟ باید جنگید؟! جنگ حتما راه‌حل نیست.» موسوی درباره انگیزه طالبان برای ادامه مذاکرات در تهران با وجود پیشروی‌ها و اقدامات نظامی که در افغانستان دنبال می‌کند، گفت: «به‌هرحال باید امیدوار بود. طالبان به جهت قدرت نظامی مشکلی ندارد و می‌تواند خیلی از شهرها را تصرف کند و احتمالا وارد کابل شود، اما مساله طالبان، موضوع «شناسایی» است.» موسوی درخصوص تسری درگیری‌های داخلی در افغانستان به مرز با ایران و طرح نگرانی‌های ایران نسبت به امنیت مرزها با مقامات افغانستان، گفت: «ما در نشست تهران وارد بحث و مذاکره نشدیم و تنها فضایی آماده کردیم تا طرف‌ها با یکدیگر بحث و گفت‌وگو کنند، اما در مورد امنیت ملی خودمان خطوط قرمزی داریم که همواره در مناسبت‌های مختلف مطرح کرده‌ایم.»
