مشاور امنیت ملی ایالات‌متحده مطرح کرد
اولویت آمریکایی مذاکرات وین
همچنین حسین امیرعبداللهیان، وزیر خارجه ایران در توییتی ضمن انتقاد از تحریم‌های جدید آمریکا علیه ایران نوشت: «ما به‌دقت رفتار بایدن را می‌سنجیم. هدف «مذاکره»، حرف‌زدن محض نیست؛ بلکه توافق ملموس و احترام به منافع متقابل است.»
اولویت برجامی کاخ‌سفید
سالیوان در یک کنفرانس خبری به این موضوع پرداخت. او در پاسخ به اینکه آیا آمریکا با بازگشت به مذاکرات احیای توافق هستهای در وین قصد دارد صرفا به برنامه هستهای ایران بپردازد یا این مذاکرات شامل موضوعاتی از جمله برنامه موشکی ایران و آنچه حملات آن از طریق به‌کارگیری نیروهای نیابتی خوانده شده است نیز خواهد بود، گفت: «رویکرد ما تلاش برای بازگشت به توافق بر مبنای پایبندی در ازای پایبندی بوده است.» سالیوان افزود: این به آن معناست که ما بر برخی از مسائل به‌عنوان اصل و مبنای پرداختن به طیف کامل نگرانی‌هایی که نسبت به رویکرد ایران داریم، از جمله برنامه موشکی و فعالیت منطقه‌ای آن تمرکز خواهیم کرد.
به گزارش «ایسنا» به نقل از پایگاه اینترنتی کاخ‌سفید، همزمان این مقام آمریکایی تاکید کرد که اولویت کاخ‌سفید در حال حاضر احیای محدودیت‌های هستهای است؛ چون به زعم آنها، با انجام دادن این امر در جایگاه بهتری قرار خواهند گرفت تا از عهده دیگر مسائل نیز برآیند.
اول برجام، بعد موضوعات دیگر
مشاور امنیت ملی آمریکا در ادامه در پاسخ به این سوال که آیا آمریکا پس از بازگشت خود و ایران به پایبندی، بر سر دیگر موضوعات مذاکره خواهد کرد یا نه، توضیح داد: «بله، منظورم این است که این موضوع را اول از همه در نظر داریم و اولین کاری که باید انجام شود، بازگشت به برجام بر مبنای پایبندی در ازای پایبندی است. اما خود طراحی برجام همیشه ما را به این فکر واداشته است که سخت در راستای پرداختن به نگرانی‌های عمیقمان درباره دیگر تهدیدهای ناشی از ایران کار کنیم.»
به گزارش «ایسنا»، اظهارات سالیوان در پی این مطرح می‌شود که علی باقری، معاون سیاسی وزیر امور خارجه کشورمان پس از دیدار و رایزنی اخیرش با مقامات اتحادیه اروپا در بروکسل اعلام کرد مذاکرات وین در ماه نوامبر از سر گرفته خواهد شد. تاریخ دقیق شروع مذاکرات هنوز اعلام نشده است.
تاکنون ۶ دور از مذاکرات وین میان ایران و دیگر اعضای توافق هستهای با حضور هیات آمریکایی در محل مذاکرات انجام شده است. ایران و آمریکا مذاکرات مستقیمی نداشته‌اند و از طریق نمایندگان دیگر کشورهای عضو کمیسیون مشترک برجام از مواضع یکدیگر مطلع می‌شوند. مذاکرات وین از ماه ژوئن و پس از انتخابات ریاست‌جمهوری ایران به منظور بررسی نتایج مذاکرات قبلی و تشکیل تیم مذاکراتی جدید ایران متوقف شده بود.
توصیه بنت به رویکرد «جنگ ستارگان» ریگان در قبال ایران
نخست‌وزیر اسرائیل که برای شرکت در کنفرانس بین‌المللی تغییرات اقلیمی به گلاسکو سفر کرده، گفته است رویکرد جهان در قبال ایران باید شبیه برنامه موسوم به «جنگ ستارگان» رونالد ریگان در جریان جنگ سرد با شوروی باشد. نفتالی بنت روز دوشنبه ۱۰آبان در آغاز سفر به گلاسکو در گفت‌وگو با روزنامه بریتانیایی «تایمز» گفت که کشورش با ایران در جنگ سرد است و هدف دولت او «بالا بردن هزینه برای ایران» است.
به گفته وی، رونالد ریگان، مسکو را بمباران نکرد، اما با سیاست فشار خود موجب تغییرات اساسی در شوروی و فروپاشی آن شد. در نتیجه رویکرد آمریکا در دوران رونالد ریگان، هزینه‌های دولت وقت مسکو در رقابت نظامی در برابر آمریکا افزایش یافت و اقتصاد آن ابرقدرت را فلج کرد؛ امری که عملا موجب پایان جنگ سرد شد. نفتالی بنت در پاسخ به روزنامه تایمز مدعی شد که «ایران با رژیم فعلی نمی‌تواند اساسی‌ترین نیازها، حتی آب پاک را برای مردم خود تامین کند، ولی همگان می‌دانند که اکنون به اوج پیشرفت در غنی‌سازی اورانیوم رسیده است.» وی در ادامه ادعاهای خود افزود: اما همزمان رشد قوی اسرائیل (در اقتصاد) غیر از ارتقای سطح رفاه مردم آن، امکان می‌دهد که (دولت و ارتش اسرائیل) توانمندی نظامی خود، شامل تهاجمی و تدافعی را تقویت کنند.» بنت در ادامه مدعی شد: اسرائیل چنان کار می‌کند که در همه زمینه‌ها همیشه چند قدم از ایران جلوتر باشد؛ از جمله در انرژی، نوآوری، فناوری، اقتصاد و... .
ایران موضوع رایزنی بنت با اروپا و استرالیا
بنت روز دوشنبه در گلاسکو به طور جداگانه با رئیس‌جمهور فرانسه و نخست‌وزیران بریتانیا و استرالیا درباره «پیشرفت سریع رژیم ایران در زمینه غنی‌سازی اورانیوم» گفت‌وگو کرد. او به این رهبران گفت که برنامه هستهای ایران و پیشرفت‌های اخیر آن، «یک تهدید است.» به گزارش رسانه‌های اسرائیل، ایران مهم‌ترین مقوله مطرح‌شده در مذاکرات نفتالی بنت با امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه، بوریس جانسون، نخست‌وزیر بریتانیا و اسکات موریسون، نخست‌وزیر استرالیا بود. در حالی که کشورهای اروپایی به طور اصولی از بازگشت آمریکا و ایران به تعهداتشان بر اساس برجام حمایت می‌کنند، اسرائیل تاکید کرده که با احیای برجام و احتمال بازگشت آمریکا به آن مخالف است و برجام را اساسا امری می‌داند که دیگر «موضوعیت ندارد.»به گزارش روزنامه «هاآرتص»، بنت از اسکات موریسون خواست تا استرالیا در نشست پیش‌رو شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در اواخر ماه جاری میلادی، فعالیت‌های هستهای ایران را محکوم کند.
درخواست اسرائیل درباره حزب‌الله
همچنین به نوشته روزنامه صهیونیستی «جروزالم‌پست»، نخست‌وزیر اسرائیل از همتای استرالیایی خود خواست تا آن کشور مانند بسیاری از دولت‌های اتحادیه اروپا، گروه حزب‌الله لبنان را که مهم‌ترین متحد منطقه‌ای ایران است، در فهرست تروریستی خود قرار دهد و تحریم کند.
پارلمان استرالیا با وجود بررسی‌های پیشین هنوز حزب‌الله را به‌عنوان «گروه تروریستی» معرفی نکرده است؛ امری که اسرائیل به عنوان دوست استرالیا، در تصویب آن شتاب دارد.
آمادگی تل‌آویو برای رویارویی احتمالی با تهران
در این میان، رسانه‌های اسرائیل روز دوشنبه گزارش دادند که ارتش این کشور به‌دنبال احتمال رویارویی با ایران، مقابله با راکت‌هایی را تمرین می‌کند که ممکن است حزب‌الله لبنان به نشانه حمایت از جمهوری اسلامی، به سوی اسرائیل شلیک کند. سخنگوی ارتش در مورد رزمایشی که در شمال این کشور در نزدیکی لبنان در جریان است، گفته که ارتقای توانایی‌های نظامی برای «طیفی از سناریوها» تمرین می‌شود. به نوشته جروزالم‌پست، ارتش اسرائیل در ماه نوامبر تمرینات دیگری را نیز برای رویارویی در چند جبهه همزمان، در صورت وقوع درگیری میان اسرائیل و ایران، برگزار خواهد کرد. افزون بر نیروی هوایی، زمینی و دریایی که در مانورهای جدید ارتش اسرائیل مشارکت دارند، نیروی سایبری این کشور نیز توان اطلاعاتی و عملیاتی خود را محک می‌زند. از سوی دیگر، روزنامه هاآرتص روز دوشنبه نوشت که اقدامات اسرائیل در برابر ایران بیان سرخوردگی است، در حالی که نتایج عملی نداشته و تهران مسیر خود را در پیشبرد برنامه اتمی تغییر نداده است.
هدف مذاکره؛ توافق ملموس
از سوی دیگر در داخل ایران نیز در شرایطی که ممکن است تا یکی، دو هفته دیگر مذاکرات احیای برجام از سر گرفته شود، انتقاداتی نسبت به رویه واشنگتن مطرح است. در این باره حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه کشورمان با انتقاد از رویه آمریکا درباره مذاکرات هستهای گفت: «کاخ‌سفید در خواست مذاکره با ایران را مطرح می‌کند، ولی همزمان تحریم‌های جدیدی علیه افراد و شرکت‌های ایرانی اعمال می‌کند.»به گزارش «ایسنا»، امیرعبداللهیان در ادامه نوشت: «ما به‌دقت رفتار بایدن را می‌سنجیم. هدف «مذاکره»، حرف زدن محض نیست، بلکه توافق ملموس و احترام به منافع متقابل است. ۱+۴ برای مذاکره مبتنی بر رعایت منافع و حقوق متقابل آماده باشد.»همچنین به گزارش خبرگزاری فارس، سعید خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت امور خارجه روز دوشنبه در نشست هفتگی با خبرنگاران درباره اظهارات سالیوان مبنی بر اینکه آماده بازگشت به مذاکرات با حسن نیت با ایران هستیم، گفت: «امیدوارم آنچه از قول سالیوان گفتید، درست باشد. اقدامات و برنامه‌های پیگیری‌شده از سوی دولت بایدن تا امروز مخالف اعلام نیت سالیوان است. ما به اندازه کافی حرف شنیدیم و منتظر اقدام عملی هستیم که ماه‌هاست به تعویق افتاده است.»
پاسخ خطیب‌زاده به تد کروز
در عین حال، پس از آنکه تد کروز، سناتور جمهوری‌خواه آمریکایی در توییتی ادعا کرد «اگر هر توافقی با ایران به عنوان یک معاهده توسط سنا تصویب نشود -که بایدن می‌داند چنین اتفاقی نخواهد افتاد- مطمئنا هر رئیس‌جمهور جمهوری‌خواه در آینده آن را پاره خواهد کرد.» سخنگوی وزارت خارجه ایران نیز در تویتی نوشت: «جهان حقیقتا به آنچه کروز به آن اعتراف می‌کند، واقف است: اینکه رژیم‌ها در واشنگتن سرکش هستند.»
به گزارش «ایسنا»، سعید خطیب‌زاده در این توییت نوشت: «این مسوولیت رئیس‌جمهور آمریکاست که جامعه بین‌الملل -از جمله تمام اعضای برجام- را قانع کند که امضایش واقعا معنایی دارد.» به گفته سخنگوی دستگاه دیپلماسی، این امر مستلزم تضمین‌های عینی است و هیچ‌کس چیزی کمتر از این را نمی‌پذیرد.
بلینکن: آمریکا آماده بازگشت به توافق است
همزمان با این تحولات آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا، روز یکشنبه ۹ آبان گفت که ایالات‌متحده و اعضای اروپایی برجام برای بازگرداندن ایران به توافق هستهای مصمم هستند. او افزود: مشخص نیست تهران خواهان پیوستن مجدد به مذاکرات به «شیوه‌ای معنادار» است یا خیر.
این اظهارات بلینکن در مصاحبه با شبکه خبری «سی‌ان‌ان» یک روز پس از آن بیان شد که ایالات‌متحده و اعضای اروپایی برجام شامل آلمان، فرانسه و بریتانیا از ایران خواستند به منظور جلوگیری از تشدید تنش‌ها و پیامدهای خطرناک آن، پایبندی به توافق هستهای سال ۱۳۹۴ را از سر بگیرد. وزیر خارجه آمریکا درباره پیوستن مجدد به مذاکرات هستهای گفت: «واقعا به این بستگی دارد که آیا ایران در انجام این کار جدی است یا نه.»
بلینکن خاطرنشان کرد: آمریکا و هم‌پیمانانش که همزمان در حال همکاری با روسیه و چین هستند، قویا بر این باورند که «دیپلماسی» بهترین مسیر رو به جلو برای بازگشت به تعهدات توافق هستهای موسوم به «برجام» است. او افزود: «در غیر‌این صورت، ما نیز همه گزینه‌های لازم برای مقابله با این مساله را در نظر داریم.»آمریکا و سه کشور اروپایی عضو برجام روز هشتم آبان با انتشار بیانیه‌ای مشترک تاکید کردند که هنوز امکان دستیابی «سریع» به توافق هستهای وجود دارد. آنها ضمن «ابراز نگرانی عمیق» در مورد به گفته آنها تعلل ایران برای بازگشت به میز مذاکرات یادآور شدند تعلل تهران در شرایطی است که این کشور اقدامات تحریک‌آمیز هستهای مانند غنی‌سازی اورانیوم در سطوح بالا و تولید اورانیوم فلزی را شتاب بخشیده است. آمریکا در اردیبهشت ۱۳۹۷ در دوران ریاست جمهوری دونالد ترامپ به طور یک‌جانبه از برجام خارج شد و تحریم‌های اقتصادی شدیدی را علیه جمهوری اسلامی ایران اعمال کرد. در مقابل، حکومت ایران نیز گام‌هایی را در راستای کاهش تعهدات هستهای برداشت.
ابراز تردید نسبت به اراده بایدن
در همین حال، حسین امیرعبداللهیان، وزیر خارجه ایران، در مصاحبه‌ای نسبت به اراده دولت جو بایدن برای احیای برجام ابراز «تردید جدی» کرده و گفته است «نیازی به این همه مذاکره وجود ندارد.»
او در گفت‌وگویی که ۹ آبان در روزنامه دولتی ایران منتشر شد، با اشاره به ۶دور مذاکرات احیای برجام در وین گفت که رئیس‌جمهور آمریکا می‌تواند با صدور یک فرمان اجرایی، وضعیت را به زمان پیش از خروج دولت ترامپ از برجام بازگرداند.
به گفته وزیر خارجه ایران، برجام «یک سند قطور صد و چند صفحه‌ای» است که از نظر اقتصادی و در عمل «به نفع» ایران نیست و شرایط را از قطعنامه‌های پیشین سازمان ملل علیه ایران هم «سخت‌تر کرده است.»
در همین حال، علی باقری کنی، معاون وزیر خارجه و مذاکره‌کننده ارشد هستهای جمهوری اسلامی، روز پنجم آبان پس از دیدار با انریکه مورا در بروکسل گفته بود، مذاکرات بین ایران و قدرت‌های جهانی برای احیای توافق برجام قرار است پیش از پایان ماه نوامبر از سر گرفته شود.
نشریه پولیتیکو مهرماه امسال در گزارشی با اشاره به اظهارات یک دیپلمات مدعی شد که ایران در زمینه مذاکرات احیای توافق هستهای در وین پایتخت اتریش وقت‌کشی می‌کند و همزمان برنامه هستهای خود را توسعه می‌دهد تا ابزاری برای فشار در مذاکرات داشته باشد.
توصیه برلین به تهران
از سوی دیگر، سخنگوی وزارت خارجه آلمان خواستار پایبندی ایران به وعده خود درخصوص ازسرگیری مذاکرات هستهای وین در ماه نوامبر شد. به گزارش «ایسنا»، به نقل از آناتولی، کریستوفر برگر، سخنگوی وزارت خارجه آلمان روز دوشنبه در جمع خبرنگاران در برلین گفت: «ما از ایران می‌خواهیم آنچه را که درخصوص آغاز مذاکرات در نوامبر گفته بود، دنبال کند.»
برگر عنوان کرد که دیدار سران تروئیکای اروپایی با آمریکا در حاشیه نشست گروه۲۰ در رم نشان‌دهنده «اهمیتی است که ما مشترکا برای احیای کامل توافق هستهای با ایران قائل هستیم. در عین حال این نشست نشانگر نگرانی عظیم ما درخصوص تشدید مداوم برنامه هستهای ایران بود.»
