اولین سفر وزیرخارجه روسیه در دولت سیزدهم
لاوروف در تهران چه می‌کند؟
به گزارش خبرگزاری فارس، وزارت خارجه روسیه افزود انتظار می‌‌رود در این سفر وزرای خارجه دو کشور درباره برخی از موضوعات مهم بین‌المللی از جمله وضعیت برجام، اوضاع اوکراین، سوریه، افغانستان و همچنین همکاری اقتصادی میان دو کشور گفت‌وگو کنند.جهت‌گیری توسعه روابط تجاری بین تهران و مسکو با توجه به اینکه انتظار می‌‌رود در سال ۲۰۲۲ توافق‌نامه دائمی بین ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا درباره منطقه آزاد تجاری امضا شود که باید جایگزین توافق‌نامه موقت کنونی شود، اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. همکاری‌‌های سازنده بین روسیه و جمهوری اسلامی ایران در زمینه تامین امنیت در منطقه خاورمیانه که روند اوضاع سوریه و افغانستان را نیز تحت تاثیر قرار می‌دهد نیز یک موضوع مهم در روابط دوجانبه باقی مانده است.خبرگزاری فرانسه هم گزارش داد وزیر امور خارجه روسیه روز چهارشنبه برای گفت‌وگو درباره تقویت همکاری‌‌های تجاری و انرژی در حالی که تهران و مسکو با تحریم‌های اقتصادی غرب دست و پنجه نرم می‌کنند، به ایران سفر می‌کند.«ایرنا» نیز در گزارشی، بررسی روابط راهبردی ایران و روسیه، همکاری‌‌های مشترک دو کشور در مسائل منطقه‌‌ای و بین‌المللی و اقتصادی را دستور کار سفر لاوروف وزیرخارجه روسیه به تهران بر‌شمرده است. برخی از تحلیلگران نیز سفر دو‌روزه لاوروف را در ارتباط با گفت‌وگو بر سر توافق۲۰ ساله ایران و روسیه ارزیابی کرده‌اند.پیش‌‌تر، «میخائیل اولیانوف» نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی مستقر در وین نیز با تایید خبر سفر وزیر خارجه این کشور به تهران، در صفحه توییتر خود نوشت: چهارشنبه لاوروف در سفری به ایران می‌‌رود. سعید خطیب‌‌زاده سخنگوی وزارت خارجه ایران نیز دوشنبه ۳۰ خرداد در نشست هفتگی با خبرنگاران از سفر سرگئی لاوروف به تهران در آخر هفته خبر داد و گفت: آخر هفته میزبان آقای لاوروف خواهیم بود تا بتوانیم همکاری‌‌ها را با منطقه اوراسیا و قفقاز گسترش دهیم.حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه ایران در سالی که گذشت دو بار به مسکو سفر کرد. وی در نخستین سفر بعد از تصدی این سمت ۱۳ مهر ماه ۱۴۰۰ وارد مسکو شد و ۱۴ مهر با همتای روس خود دیدار و گفت‌وگو کرد. آخرین سفر هم در ۲۴ اسفند سال گذشته انجام شدکه امیرعبداللهیان سفری چند ساعته به فدراسیون روسیه داشت و با لاوروف دیدار کرد و به رایزنی درباره مسائل دوجانبه، تحولات منطقه‌‌ای و بین‌المللی و مذاکرات وین پرداخت.
امیرعبداللهیان ۲۶ شهریور ۱۴۰۰ نیز در حاشیه بیست و یکمین اجلاس سران کشورهای عضو شانگهای در دوشنبه، با وزیر امور خارجه فدراسیون روسیه دیدار و گفت‌وگو کرده بود. وزرای خارجه ایران و روسیه دهم فروردین سال جاری هم در شهر تونشی چین و در حاشیه سومین نشست وزرای خارجه همسایه افغانستان با یکدیگر دیداری دوجانبه داشتند و حسین امیرعبداللهیان در این دیدار مخالفت ایران با اعمال تحریم‌ها و اقدامات یکجانبه علیه روسیه را اعلام کرد.
مقابله با تحریم‌ها
یک روزنامه قطری همزمان با سفر لاوروف به نقل از منابع آگاه خبر داد که وزیر امور خارجه روسیه در سفر خود به تهران درباره سوریه و همکاری مشترک برای مقابله با تحریم‌ها رایزنی خواهد کرد. به گزارش «ایسنا»، روزنامه قطری «العربی الجدید» چاپ لندن، روز چهارشنبه نوشت لاوروف در گفت‌وگوهای خود در تهران روابط دوجانبه ایران و روسیه و همکاری مشترک دو کشور در مسائل منطقه‌‌ای و بین‌المللی به‌‌ویژه تحولات مربوط به توافق هسته‌‌ای و اوضاع سوریه را مورد بحث و بررسی قرار خواهد داد.طبق گفته منابع مذکور، مساله مهم دیگری که در این سفر مورد بحث قرار خواهد گرفت، تشدید همکاری ایران و روسیه برای مقابله با تحریم‌های آمریکاست. این منابع خاطرنشان کردند که «برای استفاده از تجارب ایران برای مقابله با تحریم‌ها، در ماه‌های اخیر، سفرهایی علنی و محرمانه [از سوی مقامات] روسیه به ایران» صورت گرفته است. این منابع همچنین افزودند سفر مقامات ایرانی به روسیه نیز در دستور کار قرار خواهد گرفت، چراکه همکاری دو طرف اخیرا برای مقابله مشترک با تحریم‌های آمریکا و غرب افزایش یافته است.
تدوین سند راهبردی بین دو کشور
۱۳ مهر ماه امیرعبداللهیان در نخستین سفرش به فدراسیون روسیه به مسکو رفت و در بدو ورود طی اظهاراتی با ذکر این نکته که سیاست‌های منطقه‌‌ای ایران و روسیه در سال‌های اخیر خیلی به هم نزدیک بوده، خاطرنشان کرد: در حوزه منافع مشترک دو کشور اقدامات خوب و هماهنگی‌‌های سازنده‌‌ای بین دو طرف انجام شده است. وی یک روز بعد ۱۴ مهر با همتای روس خود در محل وزارت خارجه فدراسیون روسیه دیدار کرد و در این دیدار گفت که روسیه جزو اولویت‌های جدی سیاست همسایگی دولت سیزدهم است و روابط دو کشور را ممتاز و راهبردی خواند.به گزارش خبرگزاری فارس، امیرعبداللهیان پس از این دیدار در نشستی خبری با لاوروف گفت: توافق کردیم در آینده نزدیک سند راهبردی همکاری‌‌های دو کشور را به صورت مدون بررسی کرده و به عنوان نقشه راه جدید در روابط دو کشور، این سند مبنای همکاری‌‌های ما و همکاری‌‌های بلندمدت ما قرار بگیرد. وی گفت: روسیه را یک شریک راهبردی برای ایران می‌‌دانیم و معتقدیم در سیاست خارجی متوازن دولت سیزدهم، روسیه در اولویت سیاست خارجی ما قرار دارد و امیدواریم همکاری‌‌های رو به رشد دو کشور در آینده نه چندان دور به بهترین سطح خود ارتقا یابد.حسین امیرعبداللهیان همچنین ۲۴ اسفند ۱۴۰۰ سفری چند ساعته به مسکو داشت و با سرگئی لاوروف دیدار و گفت‌وگو کرد. سفری که در پی برخی فضاسازی‌‌ها مبنی بر سنگ‌اندازی روسیه در روند مذاکرات وین در پی بحران اوکراین انجام شد. لاوروف در نشست خبری با امیرعبداللهیان گفت روسیه بر خلاف ادعای آمریکا مانع دستیابی به توافق در وین نخواهد بود و تا پایان رویکرد سازنده خود مساعی جمعی در این راستا را حفظ خواهد کرد و امیرعبداللهیان هم با بیان اینکه روسیه هیچ مانعی برای رسیدن به توافق نخواهد بود، گفت: امیدواریم طرف آمریکایی دست از زیاده‌‌خواهی خود در دقایق نزدیک به توافق بردارد.
سفر رئیسی به مسکو
پس از آنکه امیرعبداللهیان نسبت به دیدار روسای جمهور دو کشور در یکی از پایتخت‌‌ها ابراز امیدواری کرده بود، سید‌ابراهیم رئیسی در پاسخ به دعوت ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهور فدراسیون روسیه به مسکو سفر کرد. سفری که ۲۹ دی آغاز شد و دو روز به طول انجامید. رئیسی در این سفر پس از دیدار با پوتین که بیش از سه ساعت به طول انجامید، در نشستی با فعالان اقتصادی روسیه شرکت و در دومای روسیه نیز حضور یافت و سخنرانی کرد.رئیسی در دیدار با پوتین گفت ایران هیچ محدودیتی برای گسترش روابط با روسیه ندارد و پوتین هم از رئیسی خواست سلام و آرزوی سلامتی برای رهبر معظم انقلاب را از طرف وی به ایشان منتقل کند و افزود که دستورکار وسیعی پیش روی دو کشور قرار دارد.
سفر معاون نخست وزیر روسیه به تهران
اوایل خرداد سال جاری نیز «الکساندر نواک» معاون نخست وزیر روسیه و رئیس کمیسیون مشترک همکاری‌‌های اقتصادی دو کشور به تهران آمد و در دیدار با محمد مخبر معاون اول رئیس‌جمهور از جمهوری اسلامی ایران به عنوان دوست دیرین و شریک مطمئن برای روسیه یاد کرد و گفت: مسکو همواره اهمیت فراوانی برای توسعه روابط با تهران قائل است. وی از آمادگی روسیه برای استفاده از ارز ملی دو کشور در مبادلات تجاری فی‌مابین خبر داد و گفت: مسکو آمادگی دارد سرمایه‌گذاری‌‌های خود را در ایران در بخش‌های مختلف گسترش دهد. نواک، تکمیل کریدور حملونقل شمال - جنوب را لازمه توسعه همکاری‌‌های تجاری و اقتصادی فی‌مابین خواند و با اشاره به امضای چهار سند بین دو کشور برای تکمیل زیرساخت‌‌های حمل و نقل افزود: جمهوری اسلامی ایران می‌تواند به «هاب» راهبردی حملونقل برای روسیه و منطقه تبدیل شود.
حجم تجارت در سال ۲۰۲۱
علاوه بر مناسبات سیاسی رو به گسترش دو کشور، روابط تجاری و اقتصادی نیز روند رو به رشدی پیدا کرده است. به طوری که «کاظم جلالی» سفیر ایران در مسکو اخیرا در اظهاراتی با بیان اینکه روسیه اولویت ایران برای توسعه روابط است، افزود: روابط ایران و روسیه وارد مرحله جدیدی شده است. حجم تجارت ایران و روسیه در سال ۲۰۲۱ به ۵/ ۴ میلیارد دلار رسیده، در حالی که این رقم در سال ۲۰۱۹ فقط ۶/ ۱ میلیارد دلار بود. وی در عین حال یادآور شد ظرفیت دو کشور برای گسترش تجارت بیش از این ارقام است. سفیر ایران همچنین اعلام کرد مرکز توسعه صادرات روسیه در ایران به زودی راه‌‌اندازی می‌شود و بر مذاکرات تجاری بین بازرگانان دو کشور به صورت رودررو و بدون واسطه تاکید کرده بود.
میانجی‌گری بین روسیه و اوکراین
در قضیه اوکراین نیز جمهوری اسلامی ایران بارها بر آمادگی میانجی‌گری بین روسیه و اوکراین تاکید کرده و در گفت‌وگوی تلفنی امیرعبداللهیان با لاوروف در ۲۹ اردیبهشت نیز وزیر امور خارجه ایران بار دیگر آمادگی ایران را برای میانجی‌گری بین روسیه و اوکراین اعلام کرد. در گفت‌وگوی اخیر رئیسی با پوتین در ۱۸ اردیبهشت، رئیس‌جمهور ایران با اظهار امیدواری نسبت به پایان یافتن هر چه سریع‌‌تر درگیری‌‌ها در اوکراین، بر اهمیت راه‌‌حل دیپلماتیک در این رابطه تاکید و اظهار کرد که جمهوری اسلامی ایران آمادگی دارد ظرفیت‌‌های خود را برای کمک به حل و فصل دیپلماتیک جنگ به کار ببندد.
