بخش صد و سی و نهم
نه «صلح آمریکایی» نه «صلح چینی»
چین در تعهد خود به مبارزه‌اش با باج‌خواهی هسته‌ای به تدریج ایده جدایی تسلیحات هسته‌ای از جنگ‌های متعارف را شکل داد. سه محرک اساسی برای این طرح وجود داشت. محرک اول می‌گفت: رهبران چینی بر این باورند که تسلیحات هسته‌ای غیراخلاقی است؛ موضعی که می‌توان از آن به‌عنوان یک تابوی هسته‌ای یاد کرد. محرک‌های دوم و سوم هم در ادامه مورد اشاره قرار گرفته است.
دوم، رهبران چینی تصور می‌کنند تسلیحات هسته‌ای هیچ‌گونه ارزش رزمی واقعی ندارد، بعید است جنگ هسته‌ای رخ دهد و چین باید بر تسلیحات متعارف برای پیروزی در جنگی متعارف اتکا یابد. طی بحث‌های چین- شوروی در دهه ۶۰، یکی از نمایندگان حزب کمونیست چین، خاطرنشان کرد «به لحاظ سیاسی، اگر امپریالیست‌های آمریکایی از چنین تسلیحاتی استفاده کنند، خود را بی‌نهایت منزوی می‌سازند؛ در معنای نظامی، تاثیر بسیار ویرانگر تسلیحات هسته‌ای استفاده از آن را محدود خواهد ساخت.» مائو در بحث از خوانش خود از متون اقتصاد سیاسی شوروی می‌گفت: «وقتی جنگ شروع می‌شود، خواه از بمب اتم یا بمب هیدروژنی استفاده کنیم یا نکنیم، این بحثی دیگر است؛ دوران‌هایی بود که مردمانی صاحب تسلیحات شیمیایی بودند اما در زمان‌های جنگ از آن استفاده نکردند.»
مائو تصور می‌کرد ممنوع کردن جنگ هسته‌ای با تلاشی گسترده کاملا میسر است و اینکه «همگان همچنان در هنگام جنگ از تسلیحات متعارف استفاده خواهند کرد.» مائو طی گفت‌وگویی با ژنرال بازنشسته بریتانیایی سپهبد «برنارد مونتگومری» (Bernard Montgomery) در ۲۴ سپتامبر ۱۹۶۱ گفت: «علاقه‌ای به تسلیحات هسته‌ای ندارم. این چیزها استفاده نخواهند شد؛ هر چه بیشتر این سلاح‌ها تولید شوند، احتمال وقوع جنگ هسته‌ای کمتر می‌شود. اگر وارد جنگ شویم، با تسلیحات متعارف خواهیم جنگید زیرا نبرد با تسلیحات متعارف – لااقل- شکلی از هنر نظامی است؛ در مورد استراتژی‌ها و تاکتیک‌ها، فرمانده می‌تواند بر حسب وضعیت تغییرات فی‌البداهه‌ای به وجود آورد. جنگ‌هایی که از تسلیحات هسته‌ای استفاده می‌کنند فقط باید دکمه‌ای را فشار دهند و جنگ در اندک زمانی خاتمه خواهد یافت.»
سوم، تاریخ، این دیدگاه چین در مورد جدایی تسلیحات هسته‌ای از درگیری‌های متعارف را تقویت کرده است. چین در برابر فشار باج‌خواهی هسته‌ای آمریکا طی جنگ کره مقاومت کرد و نیروهای آمریکایی را با استفاده از قوای متعارف به مدار ۳۸ درجه عقب نشاند و قدرت جمهوری خلق چین را نشان داد. در جنگ ویتنام، هشدار چین را جدی گرفت و از مدار ۱۷ درجه تخطی نکرد و این ناشی از ترس از قوای نظامی متعارف چین بود نه قوای هسته‌ای‌اش. این نمایش قدرت اعتماد به نفس چین را –حتی در مورد پیروزی در یک جنگ آن هم با تسلیحات و قوای متعارف- بیشتر کرد. «چن لی ژو» (Chen Lixu)، با الهام از دیدگاه مائو در مورد تسلیحات هسته‌ای، اعلام کرد که اگر چین خود را در زمینه تسلیحات یا تجهیزات ضعیف بپندارد یا خود را در وضعیتی ببیند که در هنگام نبرد فقط دارای تسلیحات متعارف باشد، در این صورت برای شکست دشمنی که تسلیحات یا تجهیزات متعارف برتری دارد یا دارای تسلیحات هسته‌ای است می‌تواند به ملت خود اتکا داشته باشد. «چن» خاطرنشان کرد که وقتی چین بر جدیدترین تجهیزات مانند تسلیحات هسته‌ای اشراف بیابد، توازن قوا به تدریج در زمینه تجهیزات نظامی تغییر خواهد کرد و توانایی چین برای شکست و بازداشتن دشمنانش قوی‌تر خواهد شد.
از آنجا که دلیل اولیه و اصلی چین برای توسعه تسلیحات هسته‌ای خنثی کردن و عقیم گذاشتن باج‌خواهی هسته‌ای بود، جدا کردن تسلیحات هسته‌ای از درگیری‌های متعارف معنی می‌یابد. چین همواره به سیاست آغازگر نبودن پایبند بوده و زرادخانه هسته‌ای خود را بسیار کوچک بنا کرده است.
وقتی مائو و مونتگومری طی دیدار سال ۱۹۶۱ خود در مورد تسلیحات هسته‌ای سخن گفتند، مائو گفت: «برنامه داریم تعدادی محدود بسازیم. اینکه چه سالی آنها را بسازیم مطمئن نیستم. آمریکا تعداد زیادی از این تسلیحات را دارد. ما حتی اگر این تسلیحات را بسازیم اما تعدادش محدود خواهد بود. تسلیحات هسته‌ای ابزاری برای ترساندن مردم است که پول زیادی می‌برد اما مورد استفاده قرار نخواهد گرفت.» مائو آنگاه که با میهمانان خارجی دیدار می‌کرد که پس از حضور در دهمین کنفرانس جهانی علیه بمب‌های اتمی و هیدروژنی در کیوتو، ژاپن، از چین دیدن می‌کردند در مورد این دیدگاه‌ها در ۲۲ اوت ۱۹۶۴ توضیحاتی ارائه داد. او گفت «کشور ما ممکن است در آینده تعداد کمی از این تسلیحات را تولید کند اما قصدی برای استفاده از آنها نخواهیم داشت. از آنجا که نمی‌خواهیم از آنها استفاده کنیم، چرا باید آنها را بسازیم؟ اینها تسلیحات دفاعی ما خواهد بود.»
پس از آزمایش موفقیت‌آمیز بمب هسته‌ای، چین بلافاصله بیانیه‌ای صادر و در آن اعلام کرد: «چین درحال توسعه تسلیحات اتمی است نه به این خاطر که اعتقاد دارد این تسلیحات قدرت مطلق به ارمغان می‌آورند و می‌خواهد از آنها استفاده کند. بلکه بر عکس، چین به توسعه این تسلیحات می‌پردازد تا انحصار هسته‌ای قدرت‌های هسته‌ای را بشکند و تسلیحات هسته‌ای را از میان بردارد. مردم هستند که نتیجه جنگ را تعیین می‌کنند نه تسلیحات... نه حتی تسلیحات هسته‌ای و توسعه تسلیحات هسته‌ای از سوی چین هدفی دفاعی دارد؛ برای حمایت از مردم چین علیه تهدید هرگونه جنگ هسته‌ای که از سوی آمریکا کلید زده شود. دولت چین اعلام می‌دارد که چین هرگز در هیچ زمانی و تحت هیچ شرایطی آغازگر استفاده از این تسلیحات نخواهد بود.»
نسل‌های متوالی رهبران چین همین دیدگاه مائو در مورد جنگ هسته‌ای را مورد تایید قرار داده‌اند و این در اسناد سیاسی و سخنرانی‌ها به‌عنوان شاهد ذکر شده است.
ارسال نظر