۸۲ روستا در شمال غرب سوریه به تصرف خلافت اسلامی در آمده است
بازگشت داعش به شام
«اریکا سولومون» و «عاسر خطاب» در گزارش ۳ فوریه ۲۰۱۸ خود در فایننشال‌تایمز می‌نویسند با وجود بیرون راندن داعش از پایگاه‌هایش و بهره‌برداری نیروهای جهادی از تضعیف داعش و در نهایت رقابت میان نیروهای جهادی حاضر در سوریه اما «سربازان خلافت» درحال «تجمیع دوباره» در سوریه هستند. آنها می‌نویسند با وجود حملات روسیه و متحدانش، نیروهای آمریکایی و متحدانش به قلمرو داعش و اعلام شکست این گروه، تنش‌ها و رقابت‌های جدید و امیال سرزمینی در میان نیروهای بین‌المللی نقطه تمرکز را از بازمانده‌های «دولت اسلامی» منحرف کرد و رقابت را معطوف به نیروهای حاضر در عرصه سوریه کرد. نکته این است که در فضای فعلی سوریه (درگیری ترکیه با کردها، رقابت‌های روسیه و آمریکا بر سر برتری یافتن در سوریه، حضور برخی طرف‌ها و گروه‌هایی که متحد این یا آن کشور هستند) داعش از خلأ پدید آمده نهایت استفاده را کرد زیرا عمده توجه طرف‌های درگیر رقابت میان خود بود. «سولومون- خطاب» در گزارش خود به نقل از یکی از چهره‌های اپوزیسیون سوری می‌افزایند: «داعش هنوز به پایان راه نرسیده و کارش تمام نشده. در میان بسیاری از طرف‌ها این میل وجود دارد که بازمانده‌های این گروه را به حال خود رها کنند چون معتقدند آنها دیگر نمی‌توانند در فقدان یک رهبری متمرکز کاری از پیش ببرند.»
به نوشته گزارشگران فایننشال‌تایمز، این زیرشاخه القاعده طی چند سال گذشته از سوی بسیاری از گروه‌های اپوزیسیون «تحمل می‌شد به این امید که رقبا را تضعیف کند. در سال ۲۰۱۴ این گروه بخش زیادی از عراق و سوریه را به تصرف درآورد و خلافت خود را برقرار کرد اما در سال ۲۰۱۶ اجماعی در میان مخالفان برای ایستادگی در برابر داعش پدید آمد زیرا آنها شکل‌گیری یک گروه جهادی هژمون را برنمی‌تابیدند.» هر چه قلمرو «خلافت» کمتر می‌شد، نیروهای داعش زمان بیشتری را صرف خارج کردن پول از پایگاه‌هایشان می‌کردند. با این کار چند هدف داشتند: یکی، تامین مالی شبکه نیروهای ناامیدش؛ دوم، انتقال منابع مالی نقدی به مکان‌های امن‌تر؛ سوم، جذب نیرو در مناطق دیگر. «سولومون- خطاب» به نقل از برخی مبارزان اپوزیسیون سوری می‌افزایند اکنون به‌نظر می‌رسد این تدبیر داعش نتیجه داده است. اکنون هسته‌های این گروه بار دیگر در سوریه یکدیگر را یافته و خطوط تدارکاتی دیگری در این کشور تعبیه کرده‌اند. یکی از شیوخ قبایل از شرق سوریه می‌گوید: «نیروهای داعش اکنون به‌دنبال کنترل شهرها نیستند بلکه به دنبال بازگشایی راه‌ها هستند. آنچه آنها نیاز دارند اتصال گروه‌های بازمانده و پراکنده و هسته‌های خفته به یکدیگر در سراسر سوریه است.» آنها همچون براده‌های آهن درحال جذب به آهنربای داعش هستند. آنها همچون قطرات جیوه یکدیگر را در سراسر سوریه یافته و به‌دنبال تبدیل شدن به «تنی واحد» هستند.
دیده‌بان سوری حقوق بشر که در بریتانیا مستقر است معتقد است کنترل ۵۰ درصدی داعش بر سوریه طی سال گذشته (۲۰۱۷) به ۳ درصد کاهش یافت اما در دو ماه گذشته (ژانویه ۲۰۱۸ و دسامبر ۲۰۱۷) «خلافت اسلامی» به شکل خزنده توانست قلمروی خود را از ۳ درصد به ۷/ ۳ درصد افزایش دهد و ۸۲ روستا در شمال غرب سوریه را به تصرف در آورد. در سال ۲۰۱۷ و با سقوط رقه، پایتخت خلافت، اعضای این گروه به مناطق بیابانی میان سوریه و عراق رفته بودند. فایننشال‌تایمز می‌افزاید در ماه‌های اخیر که روسیه و آمریکا مبادرت به اتهام‌زنی به یکدیگر در سوریه کرده‌اند، داعش فرصت را مغتنم شمرد و خود را در شرق سوریه احیا کرد. کلنل ریان دیلون، سخنگوی ائتلاف آمریکایی می‌گوید: «نیروهای داعش متفرق هستند و هدف‌گیری‌شان دشوار است.»
«اریک اشمیت»، گزارشگر نیویورک تایمز هم در گزارش ۴ فوریه ۲۰۱۸ می‌نویسد هزاران مبارز داعشی و خانواده‌هایشان از کمپین نظامی به رهبری آمریکا در شرق سوریه گریخته‌اند. ارزیابی‌های اطلاعاتی و نظامی غربی- آمریکایی که به تازگی فاش شده نشان می‌دهد که جریان فرار مبارزان داعشی می‌تواند چهره آمریکا مبنی بر شکست داعش در سوریه را خدشه‌دار ساخته و خط بطلانی بر این ادعا بکشد. این گزارش اطلاعاتی می‌گوید بسیاری از مبارزان داعش از طریق خطوط نظامی به سوی جنوب و غرب سوریه رفته و برخی هم در حوالی دمشق و شمال غرب کشور پنهان شده‌اند و منتظر دستور رهبران خود از طریق کانال‌های ارتباطی کدگذاری شده هستند. سایر شبه‌نظامیانی که در میادین نبرد جان‌سخت شدند و برخی‌شان آموزش تسلیحات شیمیایی دیده‌اند، به سمت شاخه القاعده در سوریه گریختند. سایرین هم ده‌ها هزار دلار به قاچاقچیان می‌دهند تا آنها را از مرز ترکیه رد کنند تا به هدف نهایی خودشان که همانا بازگشت به کشورهای اروپایی مبدا است، برسند. این ارزیابی‌های تامل‌برانگیز به‌رغم آن منتشر می‌شود که به گفته جیمز متیس، وزیر دفاع آمریکا، یک «تلاش هماهنگ برای محاصره و نابودی» شبه‌نظامیان داعش در رقه صورت گرفت که در پاییز گذشته سقوط کرد و سایر شبه‌نظامیانی هم که به سمت رودخانه فرات در مرز با عراق در جنوب گریختند هم دنبال شدند.
«کریستجن نیلسن»، وزیر امنیت داخلی آمریکا، به تازگی در واشنگتن گفت: «شبه‌نظامیان داعش در حال فرار از سوریه و عراق هستند. افراطی‌ها زیرزمینی می‌شوند، به سایر پناهگاه‌های امن از جمله در اینترنت می‌روند و به کشورهای مبدا خودشان باز می‌گردند.» «ژنرال پل جی. سِلوا»، معاون ستاد مشترک ارتش آمریکا، هفته گذشته به خبرنگاران گفت بقیه رهبران داعشی حتی آنهایی که درحال فرار هستند هنوز ارتباطات «نسبتا قوی» با شبکه شبه‌نظامیان زیرزمینی دارند. درحالی‌که دونالد ترامپ در نطق جدید سالانه‌اش روی آزادسازی تقریبا کل اراضی تحت اشغال داعش در سوریه و عراق تاکید کرد اما ارتش و مقام‌های اطلاعاتی آمریکا می‌گویند این گروه هنوز هم قادر است حامیانش را جذب و توانمند سازد تا حملاتی را صورت دهند.
به نظر می‌رسد ترامپ در سخنرانی خودش به این مساله اذعان کرده باشد که گفت: «کارهای بسیار بیشتری باید انجام شود.» تحلیلگران می‌گویند نشانه‌هایی وجود دارد که نشان می‌دهد شبه‌نظامیان داعش از تاکتیک‌های چریکی برای ترساندن غیرنظامیان استفاده می‌کنند. «اوتسو ایهو»، تحلیلگر ارشد مرکز Jane در IHS Markit لندن می‌گوید: «این گروه درحال تبدیل شدن به سازمانی زیر زمینی است که بهای بیشتری به تاکتیک‌های نامتقارن همچون حملات انتحاری علیه اهداف آسان در مناطق امن دولتی مثل بغداد می‌دهد.» او در ادامه به حمله ماه گذشته دو عامل انتحاری در بغداد اشاره کرد که ده‌ها کشته و بیش از ۹۰ زخمی داشت. این حمله در یک میدان پرتردد بغداد انجام شد که معمولا کارگران برای یافتن کار به آنجا مراجعه می‌کنند.
برآورد شمار شبه‌نظامیانی که از سوریه یا عراق و مناطق دیگر فرار کردند، آسان نیست اما سایر تحلیلگران اطلاعاتی و ضد تروریسم آمریکا و سایر کشورهای غربی که به ارزیابی‌های محرمانه دسترسی دارند شمار آنها را دست‌کم هزاران تن می‌دانند. بسیاری از آنها به همراه همسران و فرزندانشان که عمدتا افراطی شدند، سفر می‌کنند و می‌توانند خطرات امنیتی داشته باشند. ماه دسامبر، رایان دیلون، تاکید کرد: «فرماندهان رژیم سوریه در شرق سوریه می‌گویند شبه‌نظامیان داعش ممکن است از صفوف دفاعی سوریه و روسیه در دره رود فرات خودشان را به نواحی نزدیک دمشق برسانند.» وقتی نیویورک‌تایمز در ماه دسامبر از تعداد این مبارزان پرسید، وی جواب داد که بیش از هزار مبارز و خانواده‌هایشان از رود فرات عبور کرده‌اند.
ارسال نظر