پایان پوپولیست آفریقایی عکس: AFP

آنچه دوران حکومت او را در یادها لکه‌دار کرده است، فساد و سوءاستفاده‌های مالی و ریخت و پاش‌های بی‌حساب در کشوری است که فقر در آن گسترده است. حالا با برکناری جاکوب زوما، «سیریل رامافوسا»، معاون وی به جانشینی او برگزیده شد. جاکوب زوما پس از برکناری گفت: «اگر حزب حاکم خواستار کناره‌گیری من است، باید از این حق خود استفاده کنند و من هم باید طبق قانون اساسی آن را بپذیرم.» او همچنین افزوده است: «از سمتم کناره‌گیری می‌کنم، هرچند که با این تصمیم مخالف بودم.» این درحالی است که زوما چندی پیش در یک مصاحبه تلویزیونی گفته بود که برایش این حجم از فشارها قابل‌توجیه نیست و فشارها را علیه خود غیرمنصفانه خوانده بود. او در آن مصاحبه تاکید کرده بود که نمی‌داند اتهام او چیست. با این حال جاکوب زوما چند روز پس از مقاومت فراوان، مجبور به کناره‌گیری شد، زیرا اگر زوما کناره‌گیری نمی‌کرد با رای عدم اعتماد مجلس مجبور به کناره‌گیری می‌شد. تنها نامزد جانشینی برای او سیریل رامافوسا بود که ۶۵ ساله است و گفته که قول می‌دهد تا با فساد مبارزه کند.  بنابر قانون اساسی آفریقای‌جنوبی رامافوزا به‌عنوان کفیل قدرت را در دست گرفته است. پارلمان این کشور نیز وظیفه دارد ظرف ۳۰ روز انتصاب وی را به این سمت تایید کند.

از ظهور تا هبوط

جاکوب زوما، پیش از آنکه در ٩ می ٢٠٠٩ با پشتیباتی حزب نلسون ماندلا، کنگره ملی آفریقا، به ریاست‌جمهوری برگزیده شود، مورد سوءظن فراوان قرار داشت و نام او در ردیف کسانی که رسوایی‌های مالی و رشوه‌خواری‌های فراوان داشته، قرار گرفته بود. با این حال جناح چپ حزب او را «مردی خودساخته» و «از میان مردم برخاسته» معرفی کرد و وی را به دیگر رقبا ترجیح داد. حزب به‌ویژه پس از کناره‌گیری نلسون ماندلا با ناکامی‌هایی روبه‌رو شده بود و نیازمند بسیج مردم شهرک‌های سیاه‌پوست‌نشین بود. جاکوب زوما پدر خود را که یک مامور ساده پلیس بود در کودکی از دست داده بود، مادرش برای تامین مایحتاج خانواده ناگزیر به کار در منازل مردم بود و او بیشتر با «زور بازوی» خود بزرگ شده بود.

این تصویری بود که بیش از دیگر ملاحظات مردم را خوش می‌آمد. همین ویژگی‌ها موجب شده بود تا زوما گزینه اول برای گزینه ریاست‌جمهوری باشد. این درحالی است که جاکوب زوما نخست در کنگره ملی آفریقا و سپس به‌عنوان معاون رئیس‌جمهوری در دوران ریاست «تابو مبکی» شبکه‌ای از دوستان و ارتباطات گوناگون بیرونی و درونی پدید آورده بود و بنابراین هنگامی که به عالی‌ترین مقام کشور رسید در تحکیم این مناسبات از توسل به سوءاستفاده پرهیز نکرد و این‌چنین سراسر دوران ریاست‌جمهوری او با افتضاحات مالی گوناگون، یکی پس از دیگری، همراه بود.  با این حال وی همواره از امواج حملات و انتقادات سر بیرون آورد و در مقام خود پایدار ماند. با این حال او در یکی دو سال اخیر به‌شدت تحت‌فشار منتقدان خود قرار گرفته بود. نارضایتی‌ها در میان هم‌حزبی‌های او نیز هر روز در حال فزونی بود.  همچنین به گفته بی‌بی‌سی، در این اواخر زوما متهم شده بود که به خانواده ثروتمند هندی گوپتا نیز اجازه داده است تا در تعیین خط‌مشی‌ها اعمال نفوذ کنند. حتی گفته می‌شود که این خاندان در تعیین وزرا نیز دخالت می‌کرده‌اند. در این راستا گزارش شده است که آجای گوپتا یکی از سه برادر پرنفوذ خاندان گوپتا، اواخر هفته گذشته توسط نیروهای پلیس این کشور دستگیر شده است. گزارش‌ها حکایت از این دارد که نیروهای ویژه پلیس به خانه گوپتا یورش برده و برخی از اموال آنها را نیز ضبط کرده‌اند. خانواده گوپتا این اتهامات را رد می‌کنند.

 

04-01