امارات، عربستان و اسرائیل به دنبال آشتی پوتین و ترامپ هستند
«چانه‌زنی بزرگ» در هلسینکی
پروژه جدید «عربی- عبری» علیه ایران
دو محدودیت روس‌ها در اجرای پیشنهاد ولیعهد ابوظبی
عکس: AFP
مسوولان فعلی و سابق آمریکا می‌گفتند، بن‌زاید تنها رهبر در میان کشورهای منطقه نیست که نزدیک شدن طرف‌های جنگ سرد سابق را ترجیح می‌دهد. «آدام اینتوس»، گزارشگر نیویورکر در گزارش ۹ جولای خود در همین رابطه نوشت: در شرایطی که هم‌پیمانان آمریکا در اروپا با نگرانی علاقه‌مندی ترامپ به همکاری با پوتین را دنبال می‌کنند، سه کشور که از نفوذ منحصر به فردی در دولت فعلی برخوردار هستند- یعنی اسرائیل، عربستان و امارات- به شکلی محرمانه برای نیل به این هدف تلاش می‌کنند. مسوولان این سه کشور بارها همتایان آمریکایی خود را به لغو تحریم‌های مربوط به اوکراین در مقابل کمک به پوتین برای دور کردن نیروهای رقیب از سوریه تشویق کرده‌اند. کارشناسان معتقدند که این قرارداد قابل اجرا نیست هر چند که ترامپ به آن علاقه‌مند باشد. آنها می‌گویند پوتین نه نفعی در آن دارد و نه توان اعمال فشار بر نیروهای رقیب برای واداشتن آنها به ترک سوریه را دارد. مسوولان آمریکایی می‌گویند سوریه و اوکراین از جمله موضوعاتی هستند که ترامپ و پوتین در نشست خود در هلسینکی در تاریخ ۱۶ ژوئیه جاری درباره آن گفت‌وگو خواهند کرد.
«رابرت مولر»، بازرس ویژه پرونده مربوط به مداخلات روسیه در انتخابات ۲۰۱۶ آمریکا و تیمش درحال تحقیق روی این مساله هستند که آیا دولت امارات قراردادها میان تیم ترامپ و مقام‌های روسیه را تسهیل کرده و به‌دنبال نفوذ در سیاست‌های آمریکا بوده یا خیر. ۹ روز پیش از مراسم سوگند ترامپ، اریک پرنس، بنیانگذار شرکت «بلک واتر» و از نزدیکان و محارم استیو بنن، با «کیریل دمیتری‌اف»، رئیس صندوق منابع ملی روسیه، در تفریحگاه محمد بن‌زایددر جزیره سیشل، دیدار کرد. این تفرجگاه جایی است که اماراتی‌ها از آن برای میانجیگری و وساطت با پوتین استفاده می‌کردند (گزارش آوریل ۲۰۱۷ واشنگتن پست که من هم در آن نقش داشتم و یکی از نویسندگانش بودم دیداری در اقیانوس هند را فاش کرد و بیان داشت که «امارات میانجیگری و وساطت برای این دیدار را پذیرفته البته تا حدودی برای شناسایی اینکه آیا روسیه می‌تواند ترغیب به محدود کردن روابط خود با ایران – و از جمله سوریه- شود؛ هدفی در دولت ترامپ که احتمالا مستلزم امتیازات چشمگیر به مسکو در زمینه تحریم‌های آمریکاست).
تیم رابرت مولر، بر نشست‌های تیم انتقالی ترامپ در دسامبر آن سال که شامل مسوولانی اماراتی و روس بود هم تمرکز کرد. یکی از این نشست‌ها در یکی از هتل‌های نیویورک با حضور محمد بن‌زاید برگزار شد، و نشست دیگر در برج ترامپ با حضور «سرگئی کیسلیاک»، سفیر وقت روسیه در واشنگتن، برگزار شد. گزارشگر نیویورکر می‌افزاید: به گفته شهادت پارلمانی جرد کوشنر، داماد و مشاور ارشد ترامپ، اول دسامبر ۲۰۱۶ نشستی میان تیم ترامپ و سفیر روسیه در واشنگتن با هدف بحث و بررسی پیرامون بحران سوریه برگزار شد و سفیر روسیه پیشنهاد ترتیب دادن گفت‌وگویی میان «مایکل فلین» (مشاور امنیت ملی وقت) و کسانی که او آنها را «ژنرال‌ها» نامید داد. برای جلوگیری از استراق سمع دستگاه‌های اطلاعاتی در مورد این مذاکره، کیسلیاک پیشنهاد داد که از «خط ایمن»ی استفاده کنند و کوشنر را ترغیب به ارائه این پیشنهاد با استفاده از خط ارتباطاتی امنی کرد که در داخل سفارت روسیه در واشنگتن تعبیه شده بود. محمد بن‌زایدیکی از متفکران استراتژیک خاورمیانه تلقی می‌شود. اینتوس، گزارشگر نیویورکر، می‌افزاید: «او بیش از دیگر رهبران عرب هم نسل خود Realpolitik را قدر می‌نهد.» بن‌زایددر دولت باراک اوباما، تلاش می‌کرد تا روابطی محکم‌تر میان امارات و پوتین برقرار سازد به این امید که مسکو به کاهش مشارکتش با ایران به‌ویژه در سوریه تشویق شود. (اسرائیل، امارات و عربستان سه کشوری هستند که ایران را بزرگ‌ترین تهدید استراتژیک برای خود می‌نگرند. آنها به اوباما بی اعتماد بودند). امارات و عربستان برای تشویق پوتین به مشارکت با کشورهای عرب حوزه خلیج‌فارس به‌جای ایران، سرمایه‌گذاری‌های چندین میلیاردی در روسیه را آغاز و نشست‌های سطح بالایی را در مسکو، ابوظبی، ریاض و سیشل برگزار کردند. مشخص نیست که آیا پیشنهاد محمد بن‌زاید پیش از انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا از سوی خود پوتین مطرح شده یا از سوی یکی از نزدیکان و محارم او یا اینکه این رهبر اماراتی خودش این پیشنهاد را داده است. اما این نظر نشان می‌دهد که محمد بن‌زاید باور داشت که کشاندن پوتین به مخالفت با ایران مستلزم برداشتن قید تحریم‌ها از دست و پای مسکو است؛ امتیازی که حمایت رئیس‌جمهوری آمریکا را می‌طلبد. مقام‌های قبلی و فعلی آمریکا به گزارشگر نیویورکر گفته بودند: «اگر هیلاری کلینتون پیروز انتخابات می‌شد، ایده پذیرش تهاجم مسکو در اوکراین انجام نمی گرفت. اما ترامپ رویکرد متفاوتی را وعده داد.»
مسوولان اسرائیلی پس از پیروزی ترامپ در انتخابات، در راستای همگرایی میان واشنگتن و مسکو تلاش کردند. «رون درمر»، سفیر اسرائیل در آمریکا و یکی از چهره‌های نزدیک به نتانیاهو، در یک نشست خصوصی گفت که تل‌آویو، دولت ترامپ را به همکاری نزدیک تر با پوتین در سوریه تشویق کرد به این امید که مسکو، رقبایشان را به ترک سوریه ترغیب کند. نتانیاهو نیز همچون بن‌زایددوست داشتن پوتین را در اولویت قرار داده به‌ویژه پس از مداخله نظامی روسیه در سوریه در سال ۲۰۱۵. نتانیاهو خواستار تضمین این است که نیروهای ارتش این رژیم بتوانند به حریم هوایی سوریه که روس‌ها بخشی از آن را در کنترل دارند، برای ممانعت از گسترش سلاح‌های پیشرفته از سوی کشورهای رقیب و عواملشان در سوریه که تهدیدی برای تل‌آویو هستند، وارد شده و دسترسی داشته باشند. یک مقام ارشد اسرائیلی از اظهارنظر در مورد پیام «درمر» خودداری کرد اما گفت که «اسرائیل معتقد است که دسترسی به توافقی آمریکایی-روسی در سوریه برای بیرون راندن برخی رقبای منطقه‌ای محتمل است» و انجام این کار «می‌تواند آغازی برای بهبود کلی روابط میان آمریکا- روسیه باشد.»
به‌طور مجزا، یک مسوول سابق آمریکا می‌گوید پس از مراسم سوگند ترامپ مذاکراتی با یکی از وزرای کابینه نتانیاهو داشت و او پیشنهاد «تبادل اوکراین با سوریه» را داد. «آدام اینتوس»، گزارشگر نیویورکر، می‌افزاید این مقام سابق به من گفت: «می‌توانید بفهمید که چرا کمک روس‌ها به سوریه اولویتی به مراتب بزرگ‌تر برای اسرائیل است تا پس زدن تهاجم روس‌ها از اوکراین. اما من این را کوششی مهم از سوی اسرائیل برای اقناع ایالات‌متحده می‌دانم که منافع آمریکا با گونه ای دیگر نگریستن به تهاجم روس‌ها در اوکراین بهتر تامین خواهد شد. البته، ترامپ هم ممکن است دلایل خود را داشته باشد.» پس از اینکه ترامپ ساکن کاخ سفید شد، این ایده بار دیگر از سوی عادل الجبیر، وزیر خارجه عربستان و عبدالله بن زاید، وزیر خارجه امارات، طی دیداری خصوصی در مارس ۲۰۱۷ (شامی که چندین میهمان دیگر هم داشت) مطرح شد. یکی از حاضران این نشست خصوصی به‌خاطر می‌آورد که وزرای خارجه چنین می‌گفتند: «پیام‌شان این بود: چرا تحریم‌های روسیه را در ازای تلاش روس‌ها برای بیرون کردن برخی رقبای منطقه‌ای از سوریه برنداریم.» یک مقام ارشد اماراتی گفت که چنین بحثی را به یاد نمی‌آورد.
آن فردی که در شام حاضر بود به من گفت: «آنجا اتاق محاکمه یا جای آزمایش نبود بلکه می‌کوشیدند که این ایده را جا بیندازند.» به گفته برخی از مسوولان فعلی و سابق آمریکا، زمان طرح این پیشنهاد از منظر سیاسی بدتر از این نمی‌توانست باشد. علاوه بر تحقیقات مولر، اعضای کنگره آمریکا هم در آن زمان به دنبال افزایش – و نه کاهش- تحریم‌های روسیه بودند. ترامپ به معاونان خود گفت که از این مساله دلسرد و سرخورده است که نتوانسته به علت برخی مخالفت‌ها در دولت، در این مسیر پیشرفتی داشته باشد.
آمریکایی‌ها در اواخر سال ۲۰۱۶ و اوایل سال ۲۰۱۷ از مسوولان اسرائیلی، اماراتی و عربستانی شنیدند که این طرح دیگر مرده است. اما ترامپ پیش از نشست سران هلسینکی، سیگنال‌های مثبتی فرستاد مبنی بر اینکه: آماده معامله با پوتین است و اینکه رهبر روسیه می‌تواند به گروه ۷ کشور صنعتی بازگردد.همچنین ترامپ در ضیافت شامی در نشست سران این گروه در کانادا گفته بود، جزیره کریمه متعلق به روسیه است ،زیرا مردمی که در آنجا زندگی می‌کنند، روسی صحبت می‌کنند. چند هفته بعد وقتی از ترامپ پرسیده شد که آیا «بی‌خیال انضمام کریمه به روسیه شده‌اید و دیگر با آن مخالفتی ندارید؟» پاسخ داد که «باید ببینیم چه می‌شود.» حال باید دید در نشست اخیر این دو رهبر جهانی چه اتفاقاتی رقم می‌خورد.
ارسال نظر