تنش دیپلماتیک میان آمریکا و ترکیه پایان یافت؟

بازگشت کشیش آمریکایی به خانه

دنیای‌اقتصاد : یک دادگاه در ترکیه روز جمعه دستور داد تا کشیش اندرو برانسون که ۲۴ ماه بود در بازداشت و حصر خانگی به سر می‌برد، آزاد شود و به خانه بازگردد و این سیگنالی از سوی ترکیه بوده تا به دو سال خصومت دیپلماتیک بین دو کشور پایان دهد. به نوشته روزنامه نیویورک تایمز، کشیش برانسون به اتهام جاسوسی و کمک به تروریست‌ها، به ۳ سال و یک ماه و ۱۵ روز زندان محکوم شده است. قضات گفتند با توجه به اینکه بیش از نیمی از زندان خود را گذرانده، وی آزاد است که از کشور خارج شود. دادگاه اولیه برانسون و دستگیری و بازداشت وی، رابطه واشنگتن و آنکارا را به شدت تیره و تار کرده بود. ترامپ و معاون وی، پنس بارها از پرونده او نام بردند و از رجب طیب اردوغان خواستند مقدمات آزادی وی را فراهم سازد. آمریکا حتی به خاطر این مساله تحریم‌های مالی علیه این کشور اتخاذ کرد. در این میان چند نفر از نمایندگان کنگره به ترکیه سفر کردند تا در دادگاه حضور پیدا کنند.

مقامات آمریکایی می‌گفتند بازداشت کشیش برانسون به همراه ۲۰ تبعه ترکیه‌ای -آمریکایی به اتهام شرکت در کودتای نافرجام سال ۲۰۱۶، تنها به این دلیل صورت گرفته است تا آنکارا بتواند در مباحث و مسائل فی‌مابین حداکثر امتیاز را کسب کند.  ترامپ پس از اینکه برانسون از زندان‌های ترکیه آزاد شد، وی را به کاخ سفید دعوت کرد و گفت: ما بسیار خرسندیم که وی را دوباره در خانه داریم. او در جمع خبرنگاران اوهایو تاکید کرد که کشیش برانسون تحت تالمات روحی شدید بوده است.  ترکیه با بحران شدید اقتصادی روبه رو بوده و امیدوار است این همکاری از میزان جریمه‌ای که علیه هالک بانک ترکیه به اتهام همکاری با ایران اعمال شده است، بکاهد. این جریمه به میلیاردها دلار می‌رسد.  آزادی کشیش برانسون درست یک هفته پس از ناپدید شدن جمال خاشقجی، فعال و ناراضی سعودی در استانبول صورت گرفت. ترکیه بر این باور است که این ناراضی سعودی در داخل کنسولگری استانبول کشته شده و از این رو آنکارا سعی دارد رابطه خود را با واشنگتن اصلاح کند تا از این طریق به معمای قتل خاشقجی کمک شود. این در حالی است که ترامپ مایل است میان بحث برانسون و خاشقجی فاصله بگذارد. ترامپ می‌گوید: «ما با یک سیستم به پیش رفتیم و او را خارج کردیم.» او اضافه کرد: «مدت طولانی بود که قصد داشتیم او را خارج کنیم.» او تاکید می‌کند: «ما دیگر با بقیه موارد کاری نداریم و زیر بار هیچ قراردادی نخواهیم رفت.» پس از جلسه دادگاه، کشیش برانسون که خود نئوانجلیکایی است و یک کلیسای کوچک در ازمیر را اداره می‌کرد، به سرعت با خودرو به فرودگاه رفت و در مسیر ورود به آمریکا ابتدا به آلمان رفت و از آنجا خود را به واشنگتن رساند.

ویلیام دولین از نیویورک که در همه دادگاه‌ها حضور پیدا کرده بود، می‌گوید: خدا را شکر که کشیش برانسون به خانه آمد. ما از دادگاه تشکر می‌کنیم. ما از ترکیه و شخص رجب طیب اردوغان نیز تشکر می‌کنیم.  سرکان گولگه، دانشمند آمریکایی-ترکیه‌ای که در سه عملیات دیپلماتیک نیز حضور داشته است، می‌گوید: واشنگتن و آنکارا مباحث و مذاکرات پیچیده‌ای برای آزادی کشیش برانسون داشتند و این مذاکرات ماه‌ها به طول انجامید.  البته ترکیه و واشنگتن در مسائل گوناگونی با یکدیگر بحث و جدل داشتند و یکی از آنها آزادی کشیش برانسون بود. ترکیه برای آزادی برانسون از واشنگتن خواسته بود در مقابل آزادی این کشیش، فتح الله گولن، واعظ ترکیه‌ای ساکن آمریکا را تحویل بگیرد. ترکیه گولن را متهم به برنامه‌ریزی کودتای سال ۲۰۱۶ کرده بود.  در ماه ژوئیه دو کشور به توافق درباره آزادی برانسون و آتیلا نزدیک شده بودند اما اردوغان آزادی این دو را مشروط بر این کرده بود که واشنگتن ترکیه را به خاطر نقض تحریم‌ها جریمه نکند. درخواست ترکیه موجب شده بود بارها آزادی برانسون به تاخیر بیفتد و البته کمی شرایط را برای وی تسهیل کردند و او را به زندان خانگی بردند. آمریکا نیز در مقابل تعرفه‌های محصولات وارداتی از ترکیه را افزایش داد و تحریم‌های اعمال شده علیه آنکارا موجب شد از ارزش لیر نسبت به ابتدای سال ۴۰درصد کاسته شود.  ترکیه در برابر آزادی کشیش مقاومت بسیار کرد و همین امر موجب شد تا آمریکا تحریم‌هایی را علیه آنکارا اعمال کند. به همین منظور دو وزیر کشور و دادگستری ترکیه در زمره تحریم‌ها قرار گرفتند. ترامپ همچنین گفت که تعرفه‌های فولاد و آلومینیوم را دو برابر خواهد کرد و با اعلام تهدیدات ترامپ، لیر ترکیه ارزش خود را به شدت در برابر دلار از دست داد.  اردوغان نیز در واکنش به این تهدیدات گفت که سر خم نمی‌کند و در مقابل تعرفه خودروهای وارداتی آمریکا به ترکیه را افزایش داد. این افزایش تعرفه‌ها به تنباکو و مشروبات الکلی نیز رسید.  با سقوط لیر که در سال جاری رکورد زد، بازارهای بین‌المللی تکان خورد و این سوال پیش آمد که آیا ترکیه قادر خواهد بود که بدهی‌های خارجی خود را پرداخت کند. موسسات اعتباربخشی بین‌المللی نیز در این اثنا مدام رتبه ترکیه را در سال جاری کاهش می‌دادند.  ترامپ نیز به نظر می‌رسید که قصد ندارد از موضع خود در برابر وضعیت نامساعد اقتصادی ترکیه کوتاه بیاید و پیاپی خواستار آزادی کشیش برانسون بود. در ماه اوت، رئیس‌جمهوری آمریکا در یک توییت از برانسون به عنوان یک قهرمان ملی که در ترکیه به گروگان گرفته شده است، نام برد. ترامپ در این توییت تصریح کرد: ما در قبال آزادی یک مرد بی‌گناه هیچ چیزی پرداخت نخواهیم کرد؛ اما به ترکیه ضرب شست نیز نشان خواهیم داد.  در این راستا، استیون منوچین، وزیر خزانه‌داری ترکیه هشدار داد که اگر کشیش برانسون سریعا آزاد نشود، اقدامات تنبیهی بیشتری برای ترکیه در نظر خواهند گرفت. کشیش برانسون از سوی دولتمردان ترامپ از حمایت بالایی برخوردار شد؛ چرا که مایک پمپئو نیز هم مسلک وی بوده است.

پمپئو روز جمعه در توییتر خود نوشت: کشیش برانسون پس از درخواست‌های طولانی مدت دولت آمریکا و خانواده‌اش آزاد شد و در نهایت در مسیر بازگشت به خانه قرار گرفت. این در شرایطی است که پیش از آن، مقامات ترکیه می‌گفتند که در کار قوه‌قضائیه این کشور دخالت نخواهند کرد. آنکارا همچنین مدعی شده بود که کشیش برانسون با اعضای پ.ک.ک که در لیست گروه‌های تروریستی اتحادیه اروپا و آمریکا قرار دارد، در ارتباط بوده است. در مقابل مقامات آمریکایی می‌گفتند که هیچ مدرک مستدلی در زمینه اتهامات کشیش برانسون وجود ندارد. این اتهامات البته بیشتر ناشی از اظهارات شهودی از اعضای کلیسایی که وی در آن حضور داشت، بود. البته در این زمینه اظهارات پلیس نیز ضمیمه پرونده برانسون شده بود.

اما روز جمعه با اظهارات سه شاهد از ۵ شاهد پرونده، زمینه برای آزادی برانسون  فراهم شد. نشانه‌هایی وجود دارد که دو طرف در زمینه آزادی برانسون با یکدیگر دیدارهایی داشته‌اند و یکی از این نشانه‌ها توقف پست‌های توییتری ترامپ از ماه اوت است. همسو با این مساله، برخی کارشناسان می‌گویند که به‌رغم ادعای اردوغان که گفته بود در کار قوه‌قضائیه دخالت نمی‌کند، تصمیم برای آزادی کشیش برانسون فراتر از قوه‌قضائیه این کشور گرفته شده است.