عربستان برای پذیرش قتل جمال خاشقجی آماده می‌شود
تغییر موضع ۱۸۰ درجه‌ای عربستان
دولت عربستان در اقدامی «ظاهرا» حساب شده به‌دنبال پذیرش قتل جمال خاشقجی است. «کلاریسا وارد»، «تیم لیستر» و «بارد ویلکینسون»، گزارشگران سی‌ان‌ان در گزارش مورخ ۱۶ اکتبر نوشتند: عربستان درحال آماده‌سازی گزارشی است که براساس آن اعلام کند مرگ روزنامه‌نگار مخالف دولت سعودی بر اثر «اشتباه» در جریان بازجویی روی داده است. این گزارشگران می‌افزایند به گفته دو منبع مطلع، دولت عربستان قصد داشته جمال خاشقجی، روزنامه‌نگار مخالف دولت سعودی را از ترکیه برباید و به عربستان منتقل کند اما در جریان بازجویی که از مسیر اصلی خود منحرف شد، وی کشته می‌شود. یکی از منابع مطلع می‌گوید این گزارش احتمالا شامل این مساله می‌شود که این عملیات بدون شفافیت و دقت انجام شده و آنهایی که در آن دست داشتند، مجازات می‌شوند. یکی از منابع مطلع دیگر اذعان کرد که این گزارش هنوز درحال آماده شدن است و احتمالا چیزهایی در آن تغییر می‌کند. «وارد- لیستر- ویلکینسون» می‌افزایند ناپدید شدن خاشقجی موجب افزایش فشارهای بین‌المللی بر عربستان شد و افزون بر این، بسیاری از شرکت‌های غربی هم از ورود به این کشور پا پس کشیدند. روز دوشنبه ۲۳ مهرماه، گزارش‌های متناقض در مورد ناپدید شدن خاشقجی پای خانواده او را هم وسط کشید. به نوشته این گزارشگران، خانواده خاشقجی برای اولین بار از زمان ربوده شدن وی، خواهان تشکیل کمیته بین‌المللی مستقل و بی‌طرف برای تحقیقات درخصوص مرگ وی شدند. آنها در بیانیه‌ای اعلام کردند: «مسوولیت اخلاقی و قانونی ایجاب می‌کند که خواهان تشکیل کمیته بین‌المللی مستقل و بی‌طرف برای تحقیقات درخصوص مرگ وی باشیم. ما با نگرانی اخبار ضدونقیض درباره سرنوشت جمال را پیگیری می‌کنیم.» نیویورک‌تایمز نیز در گزارش ۱۵ اکتبر به قلم «گاردینر هریس»، «دیوید کرک پاتریک» و «ایلین سولیوان» می‌نویسد: عربستان سعودی در ماجرای مرگ خاشقجی به یکباره تغییر جهت داد زیرا این قتل موجب بحران سیاسی برای عربستان سعودی شده است چراکه این کشور تصور نمی‌کرد قتل این روزنامه‌نگار برایش اینقدر هزینه‌ساز شود. این گزارشگران بر این باورند که تایید یا تکذیب این قتل هر دو به ضرر عربستان تمام خواهد شد زیرا این کشور دو هفته منکر این قتل شده بود اما به یکباره و تحت فشارهای خارجی تصمیم گرفت پذیرش مشروط آن را به گردن بگیرد. «هریس- پاتریک- سولیوان» به نقل از سناتور کریستوفر اس.مورفی، دموکرات از کانکتیکات، می‌نویسند: «تئوری عوامل خودسر و انداختن قتل به گردن آنها کاری بس مضحک است.» «تئوری عوامل خودسر»، به نوشته نیویورک‌تایمز، برگرفته از سخنان ترامپ در تماس ۲۰ دقیقه‌ای‌اش با ملک‌سلمان است. ترامپ پس از تماس تلفنی با سلمان اعلام کرد که پادشاه به‌شدت اطلاع از این ماجرا را تکذیب کرد. ترامپ و سلمان اعلام کردند این قتل شاید کار «عوامل خودسر» بوده است. در هر حال، نیویورک‌تایمز می‌نویسد شاید بی‌اطلاع بودن ملک‌سلمان قریب به صحت بوده باشد زیرا او بیمار است و امور رسما به‌دست محمد انجام می‌شود و می‌توان فرضیه بی‌اطلاعی او را تا حدودی پذیرفت. گزارشگران نیویورک‌تایمز و سی‌ان‌ان بر این باورند که یک مقام اطلاعاتی عربستان نزدیک به بن سلمان، به شرط فاش نشدن نام، اعلام کرد که شاهزاده محمد، بازجویی و حتی اجبار او به خروج از ترکیه را پذیرفته اما قرار نبود قتلی در کار باشد. از آنجا که انگشت اتهام به سوی بن‌سلمان نشانه رفته، بسیاری از گمانه‌زنی‌ها دال بر این است که نظام سیاسی عربستان بسیج شده تا دامان محمد را از این قتل مبرا کرده و تقصیر را به گردن عوامل اطلاعاتی بیندازند. بر همین اساس، یک سناریوی دیگر همانا متهم کردن برخی از اعضای آن تیم ۱۵ نفره و اعلام شروع بازجویی از آنها است. این سناریوها درحالی مطرح می‌شود که «عزام تمیمی»، دوست خاشقجی، نظریه «عوامل خودسر» را امری «فاجعه‌بار» دانسته و آن را برای اعتبار اردوغان «مهلک» دانسته است. در راستای همین تحولات، گزارشگران نیویورک‌تایمز افزودند که «خالد بن‌سلمان»، برادر جوان‌تر محمد، که سفیر عربستان در آمریکا بود در کشاکش ماجرای قتل خاشقجی به کشورش بازگشته و دیگر به آمریکا باز نخواهد گشت. معلوم نیست چه کسی جانشین او خواهد شد. این گزارش می‌افزاید: «شاهزاده محمد از میزان و شدت محکومیت بین‌المللی قتل خاشقجی به شدت شوکه شده است.» به همین دلیل، برخی مقام‌های غربی طرحی را کلید زده‌اند که براساس آن «بن‌سلمان برای پذیرش تاج و تخت ناآماده است.» استدلال آنها این است که او با کلید زدن جنگ یمن، وضع تحریم علیه قطر، بازداشت شاهزادگان و تاجران سعودی و در نهایت، پذیرش مشروط قتل خاشقجی پس از تاخیر دو هفته‌ای، فرآیندی را شروع کرده که نشان می‌دهد هنوز برای پذیرش تاج و تخت آمادگی ندارد. «جرالد ام. فیرستین»، سفیر سابق آمریکا در یمن و مدیر یک موسسه تحقیقاتی در امور سیاسی و حکومت، می‌گوید:«بسیاری در واشنگتن به این نتیجه رسیده‌اند که محمد آن کسی نیست که بتوان با او تعامل و تجارت کرد.»
سفر وزیرخارجه آمریکا به ریاض
یکی از پیامدهای تماس تلفنی ترامپ با پادشاه عربستان، سفر وزیر امورخارجه آمریکا به ریاض برای گفت‌وگو درباره ناپدید شدن جمال خاشقجی است. مایک پمپئو، وزیر امور خارجه آمریکا دیروز (سه‌شنبه 24 مهر) برای بررسی مساله خاشقجی وارد عربستان شد. او پس از انجام این کار به ترکیه خواهد رفت و موضوع را در این کشور نیز پیگیری خواهد کرد. سخنگوی شورای امنیت ملی آمریکا اعلام کرد: «بسیار مهم است که مقامات ترکیه حمایت شفاف و کاملی از دولت عربستان دریافت کنند و تحقیقاتی دقیق را انجام داده و نتایج را بعد از تکمیل شدن اعلام کنند.» گزارش‌ها حاکی است که تیم عربستانی که درباره ناپدید شدن جمال خاشقجی تحقیقات انجام می‌داده کنسولگری این کشور در شهر استانبول را ترک کرده است. از سوی دیگر، یک منبع در دفتر دادستانی کل ترکیه نیز اظهار کرد تیم تحقیقاتی و بازپرسی ترکیه درحالی‌که تعداد زیادی تجهیزات و وسایل مورد استفاده در تحقیقات جنایی را با خود به ساختمان کنسولگری برده بودند به سرنخ‌ها و مدارک مهمی درباره قتل جمال خاشقجی در داخل ساختمان دست یافته است. بازپرسان ترکیه‌ای اقدام به برداشتن اثر انگشت و انجام تحقیقاتی با استفاده از ابزارهای‌شان کرده و اتاقی در طبقه بالای کنسولگری را تفتیش کردند. این منبع در دفتر دادستانی کل ترکیه به الجزیره گفت: بازپرسان به ادله و مدارک مهمی دست یافتند که شبهات قتل جمال خاشقجی (روزنامه‌نگار منتقد سعودی) در داخل کنسولگری را تقویت می‌کند.
به گفته این منبع، تحلیل و بررسی این ادله به دست آمده اطلاعات مهمی را افشا خواهد کرد. بازپرسان همچنین در حال بررسی سقف ساختمان و باغچه داخل کنسولگری بودند و نمونه‌هایی از خاک باغچه و در آهنی باغچه را با خود بردند. قرار است مقر اقامت کنسول عربستان هم تفتیش شود. در هر حال، گزارشگران نیویورک‌تایمز و سی‌ان‌ان می‌نویسند: شرایط موجود ظاهرا به نفع ترکیه تمام شده زیرا مقام‌های دیپلماتیک می‌گویند ترکیه با استفاده از شواهد موجود درصدد اعمال فشار بر سعودی جهت دریافت وام‌های کم‌بهره است. از سوی دیگر، مقام‌های اطلاعاتی آمریکا نیز اعلام کردند که به مدارکی دست یافته‌اند که نشان می‌دهد عربستان سعودی قصد داشت خاشقجی را از واشنگتن ربوده و به عربستان تحویل دهد. اما سفر این روزنامه‌نگار به ترکیه باعث شد عربستان طرح خود را به‌جای واشنگتن از آنکارا دنبال کند. براساس آخرین اخبار به‌نظر می‌رسد تماس تلفنی ترامپ با سلمان و سفر پمپئو به ریاض نتیجه‌بخش بوده و قرار است «ظاهرا» عبدالعزیز بن سعود بن‌نایف وزیر کشور و عبدالعزیز بن محمد الهویرینی رئیس بازپرسی کل عربستان به‌عنوان خودسرهای پرونده خاشقجی برکنار شوند.
ارسال نظر