عربستان هزینه قتل خاشقجی را در یمن می‌پردازد
همهمه در واشنگتن علیه عربستان
«پیتر برگن»، تحلیلگر امنیت ملی سی‌ان‌ان و استاد دانشگاه آریزونا، در تحلیلی در اول نوامبر (۱۰ آبان) نوشت که ترامپ هر کاری بتواند برای حفظ رابطه با عربستان انجام می‌دهد زیرا این کشور ثروتمند نفتی ۱۱۰ میلیارد دلار وارد اقتصاد آمریکا کرده است. برگن معتقد است که آمریکا در مقابله با استراتژی ضدایرانی خود به عربستان نیاز دارد. این کشور اکنون به یکی از «ستون»های قدرت آمریکا در خاورمیانه تبدیل شده است و به دلیل در اختیار داشتن نفت فراوان، از قدرت تعیین قیمت نفت هم برخوردار است. اگرچه ترامپ تمایلی به مجازات ولیعهد سعودی ندارد اما این بدین معنا نیست که جهان تنها نظاره‌گر باشد.
«رابین رایت» در تحلیل ۲ نوامبر خود در مجله نیویورکر می‌نویسد: «نشانه‌هایی از این مساله وجود دارد که قتل خاشقجی درحال تبدیل شدن به ابتکار عملی دیپلماتیک برای آسیب‌پذیر کردن عربستان و به‌ویژه برای بازداشتن سیاست خارجی تهاجمی محمد بن‌سلمان، ولیعهد این کشور است. یک همهمه دیپلماتیک در واشنگتن وجود دارد که حاکم دوفاکتوی عربستان به روشی دیگر که به احتمال زیاد در یمن باشد، هزینه این قتل را خواهد پرداخت. این می‌تواند توافقی ناگفته باشد که محمد بن‌سلمان برای حفظ جایگاهش در مقابل آن پرداخت می‌کند.»
او می‌نویسد: «جیمز ماتیس، وزیر دفاع آمریکا، در کنفرانس امنیتی منامه بحرین و در موسسه آمریکایی صلح در روز سه‌شنبه گفت، یمن مشکلات عدیده‌ای فراتر از آنچه مردم توان تحملش را دارند، داشته است. در یک بازه زمانی - که منظورم از این بازه ۳۰ روز از همین الان است- ما می‌خواهیم ببینیم که همه دور یک میز صلح براساس آتش‌بس، براساس عقب‌نشینی از مرزها و پس از آن براساس توقف انداختن بمب جمع شده‌اند. چنین روندی به مارتین گریفیتس، فرستاده ویژه سازمان ملل اجازه می‌دهد تا آنها را در سوئد گردهم آورده و به این جنگ پایان دهد.»
با این حال، به نوشته برگن، تحلیلگر سی‌ان‌ان، تیم ولیعهد سخت می‌کوشد تا او را پیروز میدان سیاست و اقتصاد نشان دهد. در برهه‌ای که جهان از قتل خاشقجی شوکه شده بود و کشورها، تاجران و شخصیت‌ها از حضور در کنفرانس «داووس صحرا» سر باز زده بودند، بن‌سلمان اعلام کرد که از شرکت‌های حاضر توانسته ۳۵ میلیارد دلار برای سرمایه‌گذاری در عربستان به‌دست آورد. او با در بوق و کرنا کردن این موفقیت می‌خواست نشان دهد که ماجرای قتل خاشقجی برای این کشور بی‌اهمیت است یا لااقل نتوانسته بر فضای سیاست و اقتصاد تاثیر بگذارد. روایت‌های متفاوت و متناقض بن‌سلمان تاثیر بدی بر چهره او گذاشته است به‌گونه‌ای‌که برخی بازگشت احمد بن‌عبدالعزیز، برادر ملک‌سلمان را در راستای فرآیند جانشینی یا به نوعی موازنه قوا در عربستان تعبیر می‌کنند.
«دیوید هرست»، گزارشگر میدل‌ایست‌آی، می‌نویسد: «ولیعهد عربستان در تنگنا قرار گرفته و برای حفظ منصبش در وضعیت دفاعی است. احمد بن‌عبدالعزیز، عموی ولیعهد عربستان و یکی از گزینه‌های اصلی جانشینی او که اخیرا از لندن به ریاض بازگشته با استقبال گسترده روبه‌رو شد. اینکه احمد با بن‌سلمان عکس نگرفته به این معناست که احمد نمی‌خواهد دیگران فکر کنند برای تایید برادرزاده‌اش بازگشته است. هرچند برخی اخبار می‌گویند بن‌سلمان و برادرش خالد از احمد در فرودگاه استقبال کرده‌اند.» این نویسنده می‌افزاید: «دو احتمال برای ماموریت شاهزاده احمد وجود دارد: اول اینکه با محمد بن‌سلمان به توافق برسد که ولایتعهدی و پست‌های امنیتی را کنار بگذارد و دوم اینکه برای برکناری محمد بن‌سلمان تلاش کند. پست ریاست هیات بیعت عربستان بعد از مرگ مشعل بن‌عبدالعزیز خالی مانده و اگر احمد این پست را برعهده بگیرد در این صورت نقش انتخاب‌کننده پادشاهان را خواهد داشت. اسامی زیادی برای جانشینی بن‌سلمان وجود دارند که از جمله فیصل بن‌سلمان برادر بزرگ‌تر محمد است. ماموریت احمد به دو عامل بستگی دارد. یکی قدرت متحد کردن آل‌سعود علیه محمد بن‌سلمان و دوم موضع آمریکا که در این بحران درحال وقت‌کشی است و به ظاهر منتظر نتایج تحقیقات است.»
هرست معتقد است که اصرار ترکیه برای کشف حقیقت قتل خاشقجی عامل دیگری است که ولیعهد را در تنگنا قرار داده است. این نویسنده به اظهارات اردوغان که گفته بود دستور قتل خاشقجی از سوی «بالاترین مقامات نظام عربستان» صورت گرفته، اشاره کرد و گفت: «پیامی روشن‌تر از این دیگر وجود ندارد. این پیام می‌گوید بهای بستن پرونده خاشقجی کنار رفتن بن‌سلمان است.» این تحولات می‌تواند بر سرنوشت «چشم‌انداز ۲۰۳۰» عربستان هم تاثیر بگذارد. ولیعهد درصدد جذب سرمایه‌گذاری خارجی برای متنوع کردن اقتصاد است اما قتل خاشقجی و خروج سرمایه‌ها از این کشور باعث شده محمد در طرح خود دچار تردید شود یا لااقل، افق این چشم‌انداز با تاخیر بیشتری مواجه شود.
پشت پرده‌های دیگری از قتل خاشقجی
دیوید هرست می‌نویسد: «خالد الفیصل، مشاور پادشاه و امیر مکه چند روز بعد از قتل خاشقجی به ترکیه رفت و به رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه چند پیشنهاد داد از جمله سرمایه‌گذاری‌هایی در اقتصاد ترکیه و کمک به آنکارا برای خرید سلاح اما اردوغان این پیشنهادها را رد کرد.» به نوشته هرست: «اردوغان با صراحت تمام به فرستاده سعودی گفت، «می‌خواهی به من رشوه بدهی؟» الفیصل در این دیدار به فایل صوتی ۱۵ دقیقه‌ای درباره کشته شدن خاشقجی گوش داد و بدون رسیدن به نتیجه‌ای به ریاض بازگشت. همان شب سلمان بن‌عبدالعزیز، پادشاه عربستان با اردوغان تماس گرفت و دو طرف با انجام تحقیقات موافقت کردند. روزنامه صباح ترکیه نیز جزئیات تازه‌ای از نحوه سر به نیست کردن جسد جمال خاشقجی توسط اعضای تیم ترور سعودی فاش کرد و نوشت: «سه تن از اعضای این تیم یعنی ماهر المطرب، صلاح الطبیقی و ذعار غالب الحربی بر روند سر به نیست کردن جسد جمال خاشقجی روزنامه‌نگار منتقد عربستانی نظارت داشتند تا هیچ رد پایی از این جنایت بر جای نگذارند.»
به نوشته این روزنامه، جسد قطعه قطعه شده خاشقجی در پنج چمدان قرار داده شده و با خودروی دیپلماتیک متعلق به کنسولگری عربستان به منزل کنسول برده می‌شود. المطرب با درجه سرتیپ نزدیک‌ترین فرد به محمد بن‌سلمان، ولیعهد عربستان است به‌طوری‌که دو سال در سفارت عربستان در لندن فعالیت داشت و در یکی از اسناد رسمی انگلیس المطرب منشی اول سفارت عربستان در لندن در سال ۲۰۰۷ بوده است. این روزنامه در ادامه می‌آورد: «اما صلاح الطبیقی که خودش را در توییتر پروفسور پزشکی قانون معرفی می‌کند، روزنامه الشرق‌الاوسط چاپ لندن در شماره‌ای در سال ۲۰۱۴ او را سرهنگ دوم در وزارت کشور عربستان معرفی کرده بود. نکته موردنظر درباره الحربی نیز این است که او سال گذشته میلادی در اکتبر به درجه سرتیپی در گارد سلطنتی ارتقا یافت و این ترفیع به دلیل عملکرد ویژه و برجسته او در دفاع از کاخ ولیعهد سعودی بود، زمانی که حمله‌ای مسلحانه به آنجا شد و طی آن دو تن از نیروهای گارد سلطنتی کشته و یک تن دیگر زخمی شد درحالی‌که فرد مهاجم نیز به قتل رسید.»
دکستر فیلکینز، نویسنده گزارشی در مجله نیویورکر هم می‌نویسد: محمد بن‌سلمان، ولیعهد عربستان و نزدیکانش به نظر کاملا مصمم هستند که حقیقت را درباره قتل جمال خاشقجی در زیر خاک دفن کنند. این نویسنده با توسل به سخن عرفان فیدان، دادستان ارشد شهر استانبول، معتقد است تیم ترور سعودی، خاشقجی را خفه کرده‌اند. در عرض هفت دقیقه بعد از ورود به کنسولگری عربستان، خاشقجی جان خود را از دست داده بود. او پیشنهاد می‌دهد که برای کشف حقایق دولت عربستان باید مبارک محمد العتیبی، سرکنسولگر عربستان در استانبول را که در زمان این جنایت در دفترش بوده، تحویل دهد تا مورد بازجویی قرار بگیرد. العتیبی در زمان قتل خاشقجی حاضر بوده اما طبق گزارش‌ها ظاهرا در اجرای آن شرکت نداشته است. به گفته یک مقام ترکیه‌ای که روزنامه ینی‌شفق با وی مصاحبه کرد، العتیبی با شکایت به مجریان این قتل گفته است: «بروید بیرون این کار را انجام دهید. شما این‌طوری من را به دردسر می‌اندازید.»
فیلکینز می‌افزاید: «العتیبی در تاریخ ۱۶ اکتبر خاک ترکیه را ترک کرد و از آن زمان تاکنون هنوز دیده نشده است. نکته قابل‌توجه این است که بر سر العتیبی چه آمده است؟ عربستانی‌ها درباره او سکوت اختیار کرده‌اند. العتیبی کلید این ماجرا است؛ او شاهد قتل خاشقجی بوده است. او ممکن بوده که از قبل از این طرح مطلع بوده و احتمالا می‌داند که چه کسی دستور آن را داده است.» درحالی‌که حتی مقامات ترکیه می‌گویند قاتلان او یک «همدست محلی» برای خلاصی یافتن از او داشته‌اند. العتیبی می‌تواند روی این موضوع نیز روشنگری کند.
ارسال نظر