وضعیت غیرعادی
پنج‌شنبه گذشته کارشناسان مسائل سیاسی، امنیتی و استراتژیک طی نشست برنامه‌ریزی‌شده، چالش‌های پیش‌روی میان دو کشور آمریکا و ترکیه را به بحث گذاشته و به فاکتورهایی همچون حمایت آمریکا از گروه‌های معارض کرد سوری و همچنین عدم شفافیت سیاسی در برخورد با پ‌ک‌ک اشاره کردند که از مسائل عمده اختلافات میان واشنگتن و آنکارا محسوب می‌شوند. در این میان عدم امکان تعامل میان دو کشور در موضوع بازگرداندن وابستگان به جریان فکری گولن و حتی خود فتح‌الله گولن که به گمان ترکیه عامل اصلی حوادث ۱۵ ژوئیه و کودتای مربوط به دو سال پیش بوده است، از دیگر موارد چالش‌برانگیز در روابط ترکیه و آمریکا به‌شمار می‌رود. طبیعی است که حوزه نفوذ مصر به‌عنوان رقیب ترکیه در مدیترانه شرقی و هماهنگی و همراهی دولت‌های یونان و قبرس با آن کشور و فراهم آوردن امکان نفوذ مصر به بازارهای اروپا- از نظر تولید و عرضه گاز طبیعی و انعقاد قراردادهای چندجانبه میان سه کشور در مورد ایجاد خط لوله انتقال گاز از میادین گازی مصر به قبرس و از قبرس براساس پروژه «مد ایست» (پروژه خط انتقال انرژی مدیترانه شرقی) به قلب اروپا - فشار بر سیاست خارجی ترکیه را افزایش می‌دهد. زیرا تجمیع کشورهای مختلف حوزه مدیترانه در قضیه هیدروکربن و توسعه راه‌های تجاری در تامین انرژی از مسائلی است که موجب فعال شدن کشورهای اروپایی و حتی آمریکا به‌دلیل حمایت از اسرائیل در منطقه مدیترانه شرقی خواهد شد و ترکیه را در بن‌بستی ناخواسته در زمینه حل مساله قبرس قرار خواهد داد. همان‌طور که مشخص است قبرس برای ترکیه به‌عنوان حیاط خلوت و حوزه‌ای تاثیرگذار در منطقه مدیترانه شرقی تا شمال آفریقاست. بماند که ترکیه در شرایط کنونی برای نفوذ به آفریقا جهت مانوردهی در برنامه‌های سیاسی میان‌مدت خود در راستای اهداف سیاسی- اقتصادی- فرهنگی در قلب آفریقا سخت در فعالیت است.
در کنار موارد یاد شده، قتل جمال خاشقجی در استانبول و تلاش ترکیه در اثبات دخالت بن‌سلمان در این حادثه که موجب بر هم خوردن مثلث فشار عربستان- آمریکا- اسرائیل علیه ایران شده و آن را به شرایط انفعالی سوق داده است، از دیگر مواردی است که فشار بر ساختار سیاسی آمریکا را بالا برده است. اما مهم‌ترین موردی که موجب نگرانی در افق سیاسی میان دولت‌های آمریکا و ترکیه می‌شود، موضوع خرید سیستم دفاعی اس- ۴۰۰ روسیه است که آنکارا مدعی نصب و راه‌اندازی آنها تا اواخر ۲۰۱۹ است. در همین حال مولود چاووش اوغلو در اظهارنظری در هفته گذشته به صراحت اعلام کرده است که این امر راه بازگشتی ندارد و موشک‌های خریداری شده باید کارگذاری شده باشند. در همین حال از خرید هواپیماهای جنگنده اف ۳۵ آمریکایی خبر می‌رسد که خود ترکیه در بخشی از تجهیزات ناوبری و سخت‌افزاری، شریک تجاری در تولید این جنگنده محسوب می‌شود.
با تمام این اوصاف، روابط اقتصادی و تجاری بین دو کشور هنوز در وضعیت مطلوبی قرار دارد و به عقیده ناظران و کارشناسان برای رفع چالش‌های موجود میان دو کشور باید بر عوامل سازنده و مهمی که بتواند جوانب توسعه‌یافتگی اقتصادی را تضمین کند، تاکید کرد. با این حال دو موضوع مهم موشک‌های اس- ۴۰۰ و نقش آمریکا در منطقه مدیترانه شرقی در تقویت تحولات مربوط به انرژی از مهم‌ترین چالش‌های موجود میان آمریکا و ترکیه به‌شمار می‌رود و تصور می‌شود چندان دور از دایره بحرانی نمانده باشد. درحالی‌که جیمز اینهاف، رئیس کمیته و توصیه کرده است که ترکیه باید میان آمریکا و روسیه یکی را انتخاب کند و وجود این موشک‌ها را در ساختار ناتو زیان‌بار می‌داند، استیو زالوگا از متخصصان امور پدافند هوایی و موشکی در پنتاگون بر این عقیده است که استفاده ترکیه از موشک‌های مذکور در شرایطی که اقدام به خرید جنگنده‌های فوق پیشرفته اف ۳۵ نیز کرده است، باعث خواهد شد که دانش پدافندی مربوط به این نوع جنگنده‌ها به دست روس‌ها بیفتد و از این رو پنتاگون و سنای آمریکا بارها از تحویل جنگنده‌های یاد شده خودداری کرده‌اند. اما در پاسخ به این اظهارات، شویتکین، نماینده مجلس روسیه در اظهارنظری تاکید کرده است که در مقاوله‌نامه منعقده میان روسیه و ترکیه ماده‌ای به‌صورت تست موشک‌ها در قبال پرنده‌های اف ۳۵ منظور نشده است و نگرانی طرف‌های آمریکایی و ناتو بی‌مورد است. به‌رغم تمام این موارد هنوز کشورهای عضو ناتو نسبت به این موضوع نگران هستند. به‌طوری که آلکسیس سیپراس، نخست‌وزیر یونان در سفر روز جمعه خود به مسکو و گفت‌وگو با ولادیمیر پوتین به موضوع پدافند هوایی اس-۴۰۰ اشاره کرده و همکاری میان روسیه- ترکیه را نگران‌کننده دانسته است.
همچنین اظهارنظر اخیر ماریا زاخارووا، سخنگوی وزارت‌خارجه روسیه مبنی بر اینکه قبرس طبق خواسته آمریکا به شرایط میلیتاریزه (نظامی شدن) سوق می‌یابد، موجب واکنش دولت جمهوری قبرس در این قضیه شده و پوتین نیز در قبال نخست‌وزیر یونان همین موضوع را مد نظر قرار داده و به نوعی تقاص لفظی را عرضه داشته است.
ارسال نظر