مذاکرات با طالبان نشان می‌دهد که آمریکایی‌ها تمایل به خروج دارند
«عروسک روسی» روی میز گفت‌وگوهای صلح
زلمای خلیل‌زاد، مذاکره‌کننده ارشد آمریکایی، اعلام کرد که این امتیازات باید شامل موافقت طالبان با آتش‌بس و مذاکره مستقیم با دولت افغانستان شود که شورشیان در گذشته همواره با آن مخالف بودند. «مجیب مشعل»، گزارشگر نیویورک‌تایمز، در گزارش ۲۸ ژانویه به نقل از مصاحبه خلیل‌زاد با نیویورک‌تایمز می‌نویسد: «ما پیش‌نویس چارچوبی را داریم که باید پیش از تبدیل شدن به توافق حک و اصلاح شود. طالبان متعهد شده که هر آنچه لازم است انجام دهد تا مانع تبدیل افغانستان به جولانگاه افراد یا گروه‌های تروریستی شود.» خلیل‌زاد افزود: «ما احساس اعتماد به‌نفس می‌کنیم که آنچه در نظر داشتیم را گفتیم و باید روی این چارچوب کار کنیم و آن را حک و اصلاح کنیم.»
دور نگه‌داشتن افغانستان از تبدیل شدن به پناهگاهی برای گروه‌هایی مانند القاعده که مرتکب حملات ۱۱ سپتامبر شدند اصلی‌ترین و مهم‌ترین درخواست مقام‌های آمریکایی طی چند سال گذشته بوده است. پس از ۹ سال متوقف ماندن تلاش‌ها برای رسیدن به یک توافق صلح با طالبان، پیش‌نویس چارچوب این توافق اگرچه هنوز در گام اول است اما اقدامی قابل‌توجه در پایان دادن به جنگی محسوب می‌شود که ده‌ها هزار کشته بر جا گذاشته و موجبات تغییر عمیق در سیاست خارجی آمریکا شده است. یک مقام ارشد آمریکایی آشنا به این فرآیند به شرط فاش نشدن نام اعلام کرد که «هیات طالبان خواستار زمان برای مشورت با رهبران خود در مورد الزامات و پیش‌شرط‌های آمریکا برای موافقت طالبان با برگزاری مذاکرات مستقیم با دولت افغانستان و در نهایت آتش‌بس شده‌اند.» این مقام آمریکایی تمام این مسائل را به منزله «بسته معاملاتی در هم تنیده و به‌هم مرتبط» توصیف کرد که شبیه به «ماتریوشکای روسی» است؛ ماتریوشکا یا عروسک روسی، عروسک تودرتوی کشور روسیه است که مجموعه‌ای از عروسک‌های کوچک‌شونده است که به ترتیب داخل دیگری قرار می‌گیرد. ادعای این مقام آمریکایی با جزئیات افشا شده از سوی برخی مقام‌های آمریکایی و طالبان در روزهای اخیر همخوانی دارد. یک مقام ارشد طالبان که ارتباط مستقیمی با مذاکرات داشت این پیش‌نویس را تایید کرد؛ پیش‌نویسی که مشتمل است بر عقب‌نشینی نیروهای خارجی و تعهد طالبان به اینکه خاک افغانستان مورد استفاده گروه‌های تروریستی قرار نخواهد گرفت. این مقام طالبان افزود: «گروه‌های کاری» جزئیات مربوط به زمان خروج را مشخص خواهند کرد. اما در نشانه‌ای دال بر اینکه تحقق شرایط مطرح شده از سوی آمریکایی‌ها ممکن است برای طالبان دشوار باشد، یک مقام طالبان گفت که ضرورتی نمی‌بیند که توافق بر آتش‌بس یا مذاکره مستقیم با دولت افغانستان متکی باشد. طالبان که اشرف غنی را «عروسک خیمه‌شب‌بازی آمریکا» می‌خواند تاکنون قاطعانه مذاکره با دولت او را رد کرده است. خلیل‌زاد می‌گوید نقش او تسهیل‌کننده گفت‌وگوهای بین‌الافغانی است. با این حال، این مقام طالبان جزئیاتی در مورد مواضع گروه متبوعش ارائه نداد. به نوشته گزارشگر نیویورک‌تایمز، جزئیات اجرای تعهد طالبان برای ممانعت از تبدیل خاک افغانستان به جولانگاه گروه‌های تروریستی مانند القاعده همچنان مبهم است. مقام‌های آمریکایی می‌گویند که نمایندگان طالبان به آنها گفته‌اند که «تضمین‌هایی خواهند داد» که خواسته آمریکایی‌ها را محقق خواهد کرد اما هیچ جزئیاتی ارائه ندادند. اگرچه طالبان سعی کرده میان خود و القاعده فاصله بگذارند اما هرگز این گروه را نفی نکرده‌اند. طالبان ارتباطاتی با شبه‌نظامیان بین‌المللی در بخش‌هایی از افغانستان داشته و روابط مسالمت‌جویانه‌ای با برخی از آنها دارد. برای بسیاری از تحلیلگران، جزئیاتی که تاکنون در مورد مذاکرات طالبان و آمریکا منتشر شده نشان می‌دهد که آمریکایی‌ها میل به خروج دارند چراکه این جنگ برنده‌ای نداشته است. دیپلمات‌ها در کابل می‌گویند که خلیل‌زاد در ارائه شروط خود به طالبان اگرچه محتاط بود اما دستیابی به توافقی که در مسیر نهایی شدن قرار گیرد اندکی دشوار است. با این حال، خلیل‌زاد اعلام کرد که به‌دنبال کمک طلبیدن از کشورهای منطقه در راستای ترغیب طالبان به مذاکره با دولت افغانستان و در نهایت رسیدن به آتش‌بس و صلح است. یک دیپلمات می‌گوید خلیل‌زاد ایده «فریز کردن» توافق بر سر دو مساله اساسی را مطرح کرده و در انتظار تحقق وعده طالبان برای نهایی کردن شروط دیگر است. با این حال، این مذاکرات به نوعی صبر ترامپ را به محک آزمون گذاشته است. پاتریک شاناهان، وزیر دفاع موقت آمریکا نیز روز دوشنبه گفت‌وگوهای میان طالبان و هیات آمریکایی را «دلگرم‌کننده» خواند. همزمان محمد اشرف غنی، رئیس‌جمهوری افغانستان پس از دیدار با خلیل‌زاد از طالبان خواست با دولت مذاکره کنند. رئیس‌جمهوری افغانستان در بیانیه‌ای به‌مناسبت گفت‌وگوهای صلح این کشور، از گروه طالبان خواست که با دولت افغانستان «مذاکرات جدی» را آغاز کند چراکه این کشور «صلح فوری ولی باتدبیر» می‌خواهد. رئیس‌جمهوری افغانستان افزود: «تعهد ما این است که صلح را تامین کنیم و جلوی هرگونه فاجعه احتمالی و فروپاشی را بگیریم.» غنی همچنین گفت: «از طالبان می‌خواهم که از برنامه‌های شوم بیگانه‌ها خود را رها سازد، اراده افغانی خود را به‌کار گیرد و به خواسته‌های افغان‌ها لبیک بگوید.»
به نوشته نجیب مشعل، گزارشگر نیویورک‌تایمز، غنی به توافقات قبلی اشاره کرد که همگی به «خون و خونریزی رسید» از جمله عقب‌نشینی شوروی از این کشور در اواخر دهه ۸۰. غنی اضافه کرد که نمی‌خواهد تجربه زمان دکتر نجیب‌الله، آخرین رئیس‌جمهوری حکومت با حمایت شوروی، در افغانستان تکرار شود. با فروپاشی دولت نجیب‌الله در افغانستان در سال ۱۳۷۱ این کشور وارد یک مرحله خونین از جنگ‌های داخلی شد و شهر کابل میان گروه‌های مختلف مجاهدین تقسیم و بخش زیادی از شهر ویران شد. نجیب‌الله در نهایت اعدام شد. غنی می‌گوید: «ما صلح را به سرعت و به‌زودی می‌خواهیم اما همواره محتاط هستیم. احتیاط مهم است تا اشتباهات گذشته را تکرار نکنیم.»
بحث مذاکره با طالبان به اما و اگرهایی در مورد نحوه خروج آمریکا از افغانستان دامن زده است. این اما و اگرها نه‌تنها در ذهن ترامپ که در ذهن دیگر روسای‌جمهوری هم وجود داشت: آیا خروج باعث تقدیم کشور به همان شبه‌نظامیانی می‌شود که آمریکا سال‌ها پول و نیروی خود را صرف تار و مار کردن آنها کرده بود؟ «مارک لاندر»، «هلن کوپر» و «اریک اشمیت»، گزارشگران نیویورک‌تایمز در گزارش مورخ ۲۸ ژانویه در این رابطه نوشتند که متخصصان بر این باورند که عقب‌نشینی سریع آمریکا موجب فرسایش اقتدار و مشروعیت دولت افغانستان خواهد شد و این خطر را مطرح خواهد کرد که طالبان دوباره ممکن است کنترل این کشور را در دست بگیرد. این می‌تواند بار دیگر افغانستان را وارد چرخه‌ای از خشونت شبیه خشونت‌های دهه ۹۰ سازد. این سناریوها تا حدودی محتمل است آن‌هم به‌خاطر پیشرفت در مذاکرات مستقیم با طالبان. «لاندر- کوپر- اشمیت» می‌نویسند: دیپلمات‌های فعلی و سابق آمریکا و مقام‌های نظامی در مورد این مذاکرات ابراز بدبینی کرده و این سوال را مطرح کرده‌اند که آیا کابل مایل به تقسیم قدرت با این گروه است یا خیر. این گروه هنوز به درخواست مذاکره با دولت پاسخی نداده است. این گزارشگران به نقل از تحلیلگران می‌نویسند که برخی واهمه دارند که به محض خروج آمریکا، طالبان مبادرت به سرنگونی دولت کند. «بروس ریل»، محقق موسسه بروکینگز، می‌نویسد: «این خطر فوق‌العاده مهمی است. این گروه همان طالبان قدیم نخواهد بود. بیشتر قدیمی‌ها کشته شده‌اند. اما افراط‌گرایان همفکر هنوز هستند و از این خلأ استفاده می‌کنند.»
ارسال نظر