حامیان مادورو و گوایدو وارد درگیری مسلحانه شدند

خـون و آتـش در کـاراکـاس

دنیای اقتصاد : ونزوئلا روزهای حساسی را تجربه می‌کند. درگیری خشونت‌بار میان موافقان و مخالفان مادورو اوضاع را در این کشور تیره و تار کرده است. حرکت تدریجی به سوی درگیری مسلحانه و خشونت‌بار داخلی می‌تواند آتشی بر خرمن ونزوئلایی‌ها و باعث سوق دادن این کشور به سوی درگیری‌های داخلی بیشتر باشد. سی‌ان‌ان در مجموعه اخبار و گزارش‌هایی که به‌صورت زنده از تحولات ونزوئلا منتشر می‌کند ابتدا سه سوال پرسیده و کوشیده تا پاسخی کوتاه به آنها بدهد.

الف) چه شد که ارتش وارد میدان شد و فضا به سمت و سوی درگیری مسلحانه و خشونت‌بار انجامید؟ پاسخ این است که خوان گوایدو رهبر مخالفان از مردم خواسته بود که به خیابان‌ها بیایند و ضمن اعلام حمایت از او، بکوشند تا مادورو را از قدرت کنار بزنند. این موجب تقابل میان حامیان گوایدو با وفاداران به رژیم مادورو شد. ب) چرا وضعیت به اینجا انجامید؟ پاسخ این است که گوایدو در ماه ژانویه خود را رئیس‌جمهور خودخوانده کشورش معرفی کرد و مورد حمایت ۵۰ کشور در جهان قرار گرفت. از آن زمان ونزوئلا به اقلیمی تبدیل شد که دو پادشاه مدعی حکومت در آن هستند. بر این باید بحران انسانی و سیاسی گسترده را هم افزود. ج) بعد چه؟ پاسخ این است که هم‌اکنون چیزی روشن نیست. گوایدو می‌گوید ارتش درحال جدا شدن از رئیس‌جمهور است و مادورو می‌گوید همه چیز تحت کنترل است و ارتش پشت مادورو ایستاده است. در هر حال، «لوک کوهن» و «آنگوس برویک» در گزارش اول می‌ برای رویترز نوشتند که گوایدو از هوادارانش خواست روز اول ماه می ‌(دیروز چهارشنبه ۱۱ اردیبهشت ماه) به خیابان‌ها بیایند. او از طرفدارانش خواست «در بزرگ‌ترین تظاهرات تاریخ ونزوئلا» شرکت کنند. او از نیروهای نظامی ونزوئلا خواسته است به حمایت و پشتیبانی از نیکلاس مادورو، رئیس‌جمهوری کشور خاتمه دهند. این درخواست یک روز پس از آن است که وی به پایگاه نیروی هوایی در خارج از کاراکاس رفت و با شماری از اعضای گارد ملی این کشور دیدار کرد. این دسته از نیروهای نظامی خواستار براندازی مادورو بودند. همین امر موجب تظاهراتی خشونت‌بار شد که طی درگیری‌های رخ داده میان نیروهای مسلح و مردم معترض ۱۰۰ نفر مجروح شدند. «کوهن- برویک» می‌نویسند برخی از شرکت‌کنندگان در تظاهرات از موثر واقع شدن اعتراضات مایوس شده‌ و می‌گویند سه ماه پس از شروع اعتراضات گسترده، مادورو همچنان زمام امور کشور را برعهده دارد. از این رو، تظاهرات دیروز می‌تواند سنجشی برای حمایت و پشتیبانی از رهبر اپوزیسیون باشد. از سوی دیگر، مادورو نیز به مناسبت روز جهانی کارگر، خواستار برگزاری یک تظاهرات گسترده شده بود. اگرچه آمریکا و بسیاری از کشورهای غربی از گوایدو حمایت کرده‌اند اما ارتش همچنان در کنار مادورو ایستاده است و کشورهای روسیه، چین و کوبا هم به‌عنوان متحدان مادورو از حمایت از وی دریغ نکرده‌اند. این گزارشگران می‌نویسند استاندارد زندگی در ونزوئلا به‌خاطر قطعی‌های مکرر برق، کم‌آبی، تورم افسارگسیخته و کمبود مواد غذایی و دارو به‌شدت افت کرده و باعث شده بیش از ۱۰ درصد مردم این کشور برای فرار از وخامت اوضاع به کشورهای مجاور بگریزند.   همین مساله موجب شکل‌گیری بحران‌های اقتصادی، سیاسی و جمعیتی در کشورهای همسایه هم شده است. «کلودیا ریوروس»، ۳۶ ساله که کارگر نانوایی است، می‌گوید: «امیدوارم این بار آخری باشد که ما به خیابان می‌آییم. می‌خواهم این دولت غاصب برود.» اما نیکولاس مادورو، رئیس‌جمهور از حامیان خود خواست تا به خیابان‌ها بیایند. مادورو در یک نطق تلویزیونی گفت: «ما با انواع تجاوز و تلاش برای کودتا مواجه بوده‌ایم به‌گونه‌ای‌که تاکنون چنین مواردی را در تاریخ ونزوئلا شاهد نبودیم.»  

دوئل خیابانی

روز گذشته معترضان ضددولت با نیروهای وفادار به دولت درگیر شدند. نیروهای مسلح مبادرت به شلیک گلوله‌های مشقی و واقعی و شلیک گاز اشک‌آور کردند. همزمان، تصاویر متعددی از رویارویی موتورسواران و نفربرهای ضدشورش که برابر مخالفان صف کشیده‌اند مخابره شد. «نیکولاس کاسی»، در گزارش ۳۰ آوریل برای نیویورک‌تایمز، نوشت هنوز گوایدو موفق به براندازی مادورو نشده است؛ مادورویی که به پشتیبانی نیروهای مسلح و طرفدارانش در قدرت متکی است. این گزارشگر از شکاف در صفوف نیروهای مسلح سخن به میان آورده و می‌نویسد درحالی‌که سلسله مراتب بالای ارتش مدافع وضع موجود هستند اما ظاهرا سربازان رده میانی و پایین‌دست به تمرد زده‌اند. سرنوشت قمار گوایدو هم روشن نیست: تسخیر صبحگاهی یک پایگاه نظامی از سوی رهبر مخالفان اقدامی نمادین است که گوایدو امید داشت به این وسیله بتواند سربازان و شهروندان را متقاعد سازد که علیه حکومت مادورو برخیزند. با این حال، به نظر می‌رسد که دست نیروهای خارجی هم در کار باشد.

روزنامه‌هایی مانند نیویورک تایمز و واشنگتن‌پست و خبرگزاری‌هایی مانند سی‌ان‌ان، خبرگزاری فرانسه و ... به نقل از مایک پمپئو، وزیر امورخارجه آمریکا می‌نویسند مادورو تصمیم به فرار به کوبا داشت اما روسیه مانع از این اقدام شد. پمپئو روز سه‌شنبه ۳۰ آوریل در گفت‌وگو با سی‌ان‌ان این خبر را اعلام کرد. وزیر امورخارجه آمریکا گفت که مادورو حتی سوار هواپیما نیز شده بود اما در واپسین لحظات به علت مخالفت روسیه، تصمیم خود را تغییر داد. اما کاراکاس همه این اطلاعات را اخبار جعلی و پروپاگاندای آمریکای امپریالیستی می‌داند. جان بولتون، مشاور امنیت ملی آمریکا نیز با اشاره به این نکته که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا، لحظه به لحظه رویدادهای ونزوئلا را دنبال می‌کند، افزود که ایالات‌متحده خواستار انتقال قدرت به شکل مسالمت‌آمیز است. او گفت که کوبا هم‌اکنون یکی از حامیان سرسخت رژیم مادورو در ونزوئلاست. بولتون پا را فراتر گذاشته و از سه مقام دولتی ونزوئلا نام برد که باید برای گذار مسالمت‌آمیز تضمین بدهند. این سه مقام عالی‌رتبه عبارتند از: ولادیمیر پادرینو وزیر دفاع، مایکل مورنو قاضی دیوان عالی کشور و ایوان رافائل هرناندز دالا فرمانده گارد ریاست‌جمهوری. بولتون گفت، این سه نفر، به‌عنوان سه عضو محفل داخلی قدرت در ونزوئلا، روز سه‌شنبه متفق‌القول اعلام کردند که «مادورو باید برود» اما بعد از این موضع عقب‌نشینی کردند. بولتون همچنین از روسیه خواست در رویدادهای درحال تکوین ونزوئلا دخالت نکند.  پیش از این اعلام شده بود که دو هواپیمای نظامی روسیه متشکل از ۱۰۰ نظامی روس و ۳۵ تن تجهیزات وارد کاراکاس شده‌اند. اگرچه خبرگزاری‌های روسی اعلام کردند که این هواپیماها برای «عمل به توافق‌های فنی نظامی» به این کشور فرستاده شده‌اند اما حقیقت این است که با بحرانی‌تر شدن وضعیت این کشور، روس‌ها نیروهای خود را وارد این کشور کرده‌اند. قبل از آن هم «دونالد ترامپ» از اعزام نظامیان کوبایی به خاک ونزوئلا سخن گفته و افزوده بود: مادورو «تحت کنترل ارتش کوبا قرار دارد و یک ارتش خصوصی متشکل از نیروهای نظامی کوبا از مادورو محافظت می‌کنند.»  «بورنو رودریگز» وزیر امورخارجه کوبا نیز اتهامات رئیس‌جمهوری آمریکا مبنی بر اینکه کوبا به ونزوئلا نیروی نظامی خصوصی اعزام کرده است را رد کرد: «دولت ما قویا و قاطعانه این ادعا را تکذیب می‌کند.»  بولتون همچنین مدعی شد کوبا برای در قدرت نگه داشتن نیکلاس مادورو تلاش بسیاری ترتیب داده و حتی صدها موتورسواری که در تصاویر ارسالی از کاراکاس دیده شدند را ‌هاوانا سازماندهی کرده است. در همین راستا، به‌دنبال گسترش اعتراضات در ونزوئلا، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا سه‌شنبه ۱۰ اردیبهشت به کوبا هشدار داد تا فورا دخالت نظامی در ونزوئلا را متوقف کند. ترامپ در توییتر خود نوشت: «اگر نیروهای نظامی و شبه‌نظامی کوبا فورا عملیات نظامی و دیگر اقدامات خود را که با هدف قتل و تخریب قانون‌اساسی ونزوئلا انجام می‌شود، به‌طور کامل و تمام متوقف نکنند، تحریم‌ها شدید در بالاترین سطح علیه کوبا اعمال خواهد شد. امیدوارم سربازان کوبایی فورا و به‌صورت صلح‌آمیز به جزیره خود بازگردند.»  با این حال، سخنانی هم از پناهنده شدن لئوپولدو لوپز به شیلی شنیده می‌شود. برآوردهای رسانه‌ها حاکی است که کوبا، روسیه، بولیوی در حمایت از مادورو وارد معرکه این کشور شده و مخالفان مادورو را «کودتاچی» نامیده‌اند و آمریکا، شیلی، کلمبیا و برخی دیگر از کشورهای نیم‌کره غربی در حمایت از گوایدو به صف شده‌اند.