نتایج انتخابات شهرداری استانبول باطل شد
اردوغان بازی را به هم زد مخالفان به خیابان آمدند
عکس: AFP
چند روز مانده به انتخابات شهرداری‌ها، در و دیوار استانبول مملو از بیلبوردهای بزرگی بود که روی آن تصویری از اردوغان و یکی از وفادارترین حواریون وی، یعنی بن علی ییلدریم نقش بسته بود. با فونتی درشت هم روی آن نوشته شده بود: «استانبول برای ما حکایت عاشقی است.» این شعار به‌اندازه کافی نشان می‌داد که حزب عدالت و توسعه به رهبری اردوغان قصد ندارد، شهر پولساز خود را از دست بدهد. شهری که یکی از مهم‌ترین مکان‌های درآمد حزب عدالت و توسعه به‌حساب می‌آید. افزون بر این اردوغان خود در دهه ۹۰ توانست از این شهر به راک‌استار دنیای سیاست ترکیه تبدیل و از سال ۲۰۰۲ به این‌سو نیز حاکم بلامنازع ترکیه شود.
در این راستا بیلبوردهای بزرگ شهر استانبول به‌خوبی نشان می‌داد که حزب عدالت و توسعه قصد ندارد این شهر استراتژیک را از دست بدهد.
در مقابل هرقدر بیلبوردهای اردوغان و ییلدریم بزرگ بود، چند پارچه و بیلبوردهای کوچکی هم از فردی ناشناس در وسط شهر خودنمایی می‌کرد که می‌شد حدس زد رقیب فردی قدرتمند به‌نام ییلدریم است: «اکرم امام‌اوغلو.» او نماینده حزب جمهوریخواه خلق بود و توانست با امکانات به‌مراتب کمتر نه‌تنها ییلدریم که شهره به موتور سازندگی است را به چالش بکشد، بلکه با اختلاف اندکی هم بر وی غالب شود. اما اختلاف نتیجه ۲/ ۰ درصدی به‌راحتی اجازه شکایت به حزب عدالت و توسعه یا همانگونه که خود ترک‌ها می‌گویند، آک‌پارتی را می‌دهد. به همین منظور روز دوشنبه پس از اینکه جلسه شورای عالی انتخابات ترکیه برگزار شد، بلافاصله بیانیه‌ای صادر و گفته شد که انتخابات استانبول باطل است. در هیات ۱۱ نفره‌ای که در این شورا حضور داشتند ۷ نفر رای به ابطال نتایج و برگزاری انتخابات مجدد دادند. این درحالی است که اکرم امام‌اوغلو پس از اینکه رای به پیروزی وی در ۳۱ مارس داده شد در ساختمان شهرداری استانبول مستقر شد و در مقابل حزب عدالت و توسعه نیز موضوع شکایتش را پیش برد. روزنامه حریت‌دیلی نزدیک به حزب جمهوریخواه خلق ترکیه در گزارشی نوشت: با اعلام نتیجه شورای‌عالی انتخابات ترکیه، امام‌اوغلو از تصمیم آنها انتقاد کرد و سایت رسمی حزب اپوزیسیون جمهوری خلق، اؤزتوراک، دولت را به انحصارگری و استفاده از امکانات خود برای ابطال انتخابات متهم کرد و گفت که بعد از گذشت ۳۶ روز از انتخابات، حزب حاکم با انواع بازی‌های سیاسی تلاش کرد نتایج را ابطال کند. این روزها باید درس عبرتی برای دموکراسی ترکیه باشد. ابتدا بنا به درخواست حزب حاکم، آرای ۵۷ شعبه رای‌گیری بازشماری شد و تفاوتی در نتایج انتخابات نشد، سپس تلاش کردند کل انتخابات را باطل کنند.» دو شهر استراتژیک ترکیه یعنی آنکارا و استانبول در روز ۳۱ مارس به نامزدهای حزب جمهوریخواه خلق ترکیه رای دادند. نامزد این حزب در شهر آنکارا بی‌دردسر وارد دفتر خود شد اما حزب عدالت و توسعه حاضر نبود که خاکریز خود در استانبول را به‌راحتی تحویل دشمن دهد.
در بیانیه حزب جمهوریخواه خلق ترکیه آمده است که شورای‌عالی انتخابات ترکیه آخرین قلعه از دموکراسی این کشور است و باید مدافع حق مردم باشد.
با رای اعلام شده، دوشنبه شب طرفداران حزب جمهوریخواه خلق به خیابان‌ها آمدند و به نتیجه اعلام شده اعتراض کردند. سی‌ان‌ان در گزارشی نوشت: در انتخابات ۳۱ مارس، نامزد حزب جمهوری‌خلق ۷۹/ ۴۸ درصد و نامزد حزب آک‌پارتی ۵۱/ ۴۸ درصد رای مردم استانبول را به‌دست آورد. سی‌ان‌ان به‌نقل از سایت دولتی آناتولی اعلام کرد که انتخابات مجدد در روز ۲۳ ژوئن یعنی روز دوم تیرماه برگزار خواهد شد.
حزب عدالت و توسعه مدعی است که به‌شکل سازمان‌یافته تقلب صورت‌گرفته است. علی احسان یاووز، معاون حزب آک‌پارتی در این زمینه به سی‌ان‌ان گفت: «جرائم سازمان یافته بودند. تنها یک نهاد می‌توانست آن سوال‌ها را از اذهان پاک کند و آن هم شورای‌عالی انتخابات بود. تصمیم آنها برای همه لازم‌الاجرا است.» این در شرایطی است که حریت‌دیلی به نقل از امام‌اوغلو نوشت که شهردار فعلی استانبول گفته است که به‌زودی تصمیماتی درحزبش اتخاذ خواهد شد که همگان متعجب شوند. با این حال در شکایت حزب عدالت و توسعه و متحد تازه‌شان یعنی حزب حرکت ملی که حزب ناسیونالیست‌ها به حساب می‌آید، آمده است: «درحدود ۴۰ هزار نفر از رای‌دهندگان غیرقانونی بودند و بسیاری از مقامات انتخابات مطابق قانون در پای صندوق‌های رای رفتار نکردند.» سایت دولتی آناتولی هم یک روز پیش از اعلام تصمیم خود گفت که ۴۳ نفر از مقامات انتخابات جزو اعضای سازمان «فتو» (FETÖ) بودند. اعضای سازمان فتو لقبی است که حزب حاکم به افراد نزدیک به فتح‌الله گولن داده است. این متحد پیشین و دشمن امروزین اردوغان، متهم است که کودتای نافرجام سال ۲۰۱۶ را وی ترتیب داده است، هر چند که او بارها این موضوع را رد کرده است.
استفاده از تک‌ماده
اردوغان چند سالی است که در انتخابات به مشکل برمی‌خورد. او حتی در انتخابات پارلمانی، پیش از اینکه سیستم پارلمانی این کشور را به هم بزند، شکست تلخی خورد و مجبور شد که مجددا انتخابات دیگری برگزار کند که این‌بار توانست به‌سختی مجوز تشکیل دولت را بگیرد. انتخابات شهرداری‌ها دوباره نشان داد که رای شهرهای بزرگ علیه این حزب شده است اما نیویورکتایمز در گزارشی نوشت که شورای انتخابات عالی ترکیه شکست بزرگ اردوغان را با یک رای عجیب پاک کرد. اردوغان چند وقتی است که با کمک نهادها و احزاب دیگر توانسته از موانع عبور کند. این درحالی است که پیش‌تر این حزب با اقتدار آرای مردم را به‌دست می‌آورد. کاهش محبوبیت اردوغان و حزب عدالت و توسعه می‌تواند از وضعیت اقتصادی ترکیه حاصل شده باشد. لیر روزبه‌روز ارزش خود را در برابر دلار از دست می‌دهد و تورم نیز در این کشور افزایش یافته است. در مقابل رئیس‌جمهوری ترکیه، آمریکا را متهم به جنگ اقتصادی علیه کشورش می‌کند. تحولات روز دوشنبه اما با واکنش تند اپوزیسیون مواجه شد.
اپوزیسیون می‌گوید که رئیس‌جمهوری ترکیه درحال از بین بردن زیرساخت‌های دموکراتیک است و ۱۸ سال حضور در راس حکومت، او را به اقتدارگرایی نزدیک کرده است. او روزنامه‌نگاران را به زندان می‌اندازد، رقبا را منزوی می‌کند و نیروهای پلیس و ارتش را مدام دادگاهی می‌کند. او همچنین با تغییر قانون‌اساسی این کشور از طریق رفراندوم قدرت خود را افزایش داده است. به نوشته نیویورکتایمز، او اما این‌بار شکست رسواکننده خود را از طریق نهادی که باید حافظ دموکراسی باشد، پاک کرده است.
اردوغان با تغییر قانون‌اساسی توانسته است ۵ سال دیگر به طول حکمرانی خود بیفزاید اما شکست وی در استانبول در ۳۱ مارس نشان داد که موقعیت حزبش در ترکیه افت کرده است. البته این تنها استانبول نبود که حزب عدالت و توسعه در آن شکست می‌خورد. آنها پایتخت را هم از دست داده‌اند، اما شکست در استانبول که زمانی خاستگاه خیزش وی و حزبش بوده، معنای دیگری برای رئیس‌جمهوری ترکیه دارد.
حزب جمهوری خلق ترکیه هم پس از اینکه رای شورای‌عالی انتخابات ترکیه اعلام شد گفت که دیگر به انتخابات فکر نمی‌کند و نتیجه آن را نمی‌پذیرد. البته این امید در بین حزب اپوزیسیون وجود دارد که شورای‌عالی انتخابات یک رای‌گیری مجدد انجام دهد و تصمیم این شورا در دوشنبه شب را بازگرداند.
بینالی ییلدیریم، نخست‌وزیر سابق ترکیه که مسیر ریاست‌جمهوری و اقتدار بیشتر اردوغان را فراهم کرد، در توییتی با استقبال از رای شورای‌عالی انتخابات این کشور نوشت: «اجازه اتفاق‌های خوب به استانبول و مردم آن داده شده است.» در مقابل محمود تانال، یکی از قانون‌گذاران ترکیه‌ای از حزب اپوزیسیون در توییتی نوشت: «قانون را به قتل رساندند.»حزب اپوزیسیون به همین مناسبت شب دوشنبه جلسه‌ای فوری تشکیل داد و گفت که احتمال دارد انتخابات مجدد را تحریم کنند اما در آخرین دقایق تنظیم این گزارش این حزب اعلام کرد که انتخابات دوم را تحریم نخواهند کرد. در این شرایط امام‌اوغلو هم از حامیان خود خواست ناامید نشوند. امام‌اوغلو برگ جدید حزب جمهوری‌خلق ترکیه است. با پیروزی وی در انتخابات ۳۱ مارس، زمزمه‌هایی از نامزدی وی برای ریاست‌جمهوری دور بعد شنیده می‌شد که این زمزمه‌ها حزب حاکم را می‌ترساند. امام‌اغلو جزو سیاستمداران جوان حزب جمهوری‌خلق ترکیه با شخصیتی کاریزماتیک است. شاید اردوغان با برخاستن این زمزمه‌ها، مسیری را که خود پیمود تا به اوج قدرت برسد را برای امام‌اوغلو پیش‌بینی کرده است. او همچون اردوغان، سخنوری قهار است و در یک مصاحبه تلویزیونی نیز گوشه‌ای از هنر خود را در این زمینه نشان داد: «ما این انتخابات را با رای میلیونی پیروز شدیم. شما، مردم خود بزرگ‌ترین شاهد این موضوع هستید. شما بزرگ‌ترین رفیق ما هستید. شاید هم‌اینک ناامید شده باشید اما امید خود را از دست ندهید. ما اینجا هستیم. زمین را ترک نخواهیم کرد.»
البته پس از این سخنرانی مخالفان اردوغان به سرعت خیابان‌های استانبول را تسخیر کردند و علیه وی شعار دادند. آنها در خیابان کادیکوی داد می‌زدند: «اینجا یک دزد وجود دارد.» سونر چاغاپتای، رئیس مطالعات ترکیه در موسسه واشنگتن گفت: «فکر می‌کنم این بزرگ‌ترین انحراف از دموکراسی از سال ۱۹۵۰ که اولین انتخابات آزاد در این کشور برگزار شد، باشد.» او افزود: «روز غمگینی برای ترکیه است. پیش‌تر بازنده‌ها در ترکیه نتیجه انتخابات را می‌پذیرفتند و این برای بار نخست است که چنین اتفاقی رخ می‌دهد.» تحلیلگران ترکیه که از ترس اردوغان حاضر نشدند نام خود را افشا کنند، می‌گویند که اردوغان از شکست در استانبول به‌شدت ترسیده است.
ارسال نظر