مرسی در قفس شیشه‌ای‌اش درگذشت
پایان کار رئیس‌جمهور منتخب مصر
مرسی در سال ۲۰۱۲ بعد از سرنگونی حسنی مبارک، رئیس‌جمهور پیشین مصر به ریاست‌جمهوری رسید. حکومت ۳۰ساله مبارک هم یک سال بعد از آغاز موج اعتراض‌های «بهار عربی» سرنگون شد. مرسی در آن زمان از اعضای ارشد گروه اخوان‌المسلمین مصر بود. از او به‌عنوان اولین رئیس‌جمهور مصر نام برده می‌شود که در یک رای‌گیری دموکراتیک انتخاب شد اما مخالفانش او را به استبداد متهم می‌کردند. فعالان و خانواده مرسی همواره نسبت به‌شرایط بد نگهداری او در زندان شکایت می‌کردند. نگرانی‌هایی در مورد ارائه نکردن مراقبت‌های پزشکی برای مشکلاتی مثل فشار خون بالا و دیابت و همچنین نگهداری او تحت شرایط انفرادی مطرح شده بود. مرسی همچنین اولین رئیس‌جمهوری اسلامگرا و بدون پیشینه نظامی در مصر به‌شمار می‌رود. او در سال ۲۰۱۳ با کودتای ارتش به رهبری عبدالفتاح السیسی، رئیس‌جمهور فعلی مصر، برکنار و در پی آن زندانی شد. مرسی که درحال گذراندن حکم زندان به‌خاطر یکی از اتهاماتش بود، با چند اتهام دیگر هم روبه‌رو بود. جلسه دادگاه روز دوشنبه به اتهامات جاسوسی علیه مرسی و تماس‌های مشکوک با گروه حماس مربوط می‌شد. مرسی در ارتباط با سه پرونده مختلف به ۴۵ سال زندان محکوم شده بود. رهبری یک گروه غیرقانونی، بازداشت و شکنجه معترضان ضددولتی و افشای اسرار دولتی از اتهامات او بود. خانواده او ماه پیش گفتند که مقام‌ها مکرر مانع دسترسی او به مراقبت‌های پزشکی شده‌اند و آنها اطلاعات زیادی درباره وضعیت سلامتی مرسی نداشتند. «سامان- فاکس» به نقل از الاهرام مصر می‌نویسند که رئیس‌جمهور سابق مصر دچار حمله قلبی شد و پس از رسیدن به بیمارستان درگذشت. دفتر دادستانی هم در بیانیه‌ای با تایید این خبر افزود که آثار هیچ گونه آسیبی بر بدن او دیده نشده بود. مرسی در حالی دیروز سه‌شنبه ۲۸ خرداد (کمتر از ۲۴ ساعت پس از درگذشت وی) دفن شد که هنوز گزارش پزشکی قانونی واصل نشده بود. عصر دوشنبه ۲۷ خرداد، رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه، در توییتی محمد مرسی را «برادر» و «شهید» خواند و افزود: «او یکی از بزرگ‌ترین کشمکش‌های دموکراتیک در تاریخ را رقم زد.» ماگدالنا مغربی، معاون مدیر سازمان عفو بین‌الملل در امور خاورمیانه و آفریقای شمالی هم گفت: «مرسی برای تقریبا ۶ سال در حبس انفرادی نگهداری شد، که فشار قابل توجهی بر سلامت روانی و جسمی او وارد کرد... او عملا با جهان بیرون تماسی نداشت.» سارا لی ویتسون، مدیر سازمان دیده‌بان حقوق بشر در امور خاورمیانه، نیز گفت که مرگ مرسی حادثه‌ای «وحشتناک اما قابل پیش‌بینی بود.» عبدالله پسر کوچک مرسی در ماه مارس در مقاله‌ای در ستون آزاد واشنگتن‌پست نوشته بود که مقام‌های مصری «عمدا چنین رفتار می‌کنند، چون خواهان مرگ او در اثر «عوامل طبیعی» در اسرع وقت هستند.»
به نوشته «سامان- فاکس»، گزارشگران سی‌ان‌ان، مرسی دیروز سه‌شنبه ۲۸ خرداد در شهر «نصر» در شرق قاهره، در کنار دیگر مقام‌های ارشد اخوان به‌خاک سپرده شد. مقام‌های مصری مانع از این شدند که خانواده مرسی جسد او را در زادگاه وی در شهر «شرقیه» دفن کنند. همسر مرسی در صفحه فیس‌بوک خود ضمن اعلام این خبر افزود که به اعضای خانواده اجازه داده شد تا در مراسم دولتی خاکسپاری حضور یابند. در هر حال، محمد سویدان، از سخنگویان اخوان‌المسلمین در بریتانیا، مرگ مرسی را «قتل درجه یک» توصیف کرد و گفت او در طول دوران حبس فقط سه یا چهار بار اجازه دیدار با خانواده‌اش را پیدا کرده بود، درحالی‌که زندانیان به‌طور معمول اغلب هفته‌ای یک بار حق دیدار با خانواده‌شان را دارند. کریسپین بلانت، نماینده پارلمان بریتانیا، خواستار «تحقیقات مستقل و معتبر بین‌المللی» در این باره شد و گفت دولت مصر «وظیفه دارد درباره مرگ تاسف‌انگیز او توضیح دهد.» بلانت هدایت هیاتی از نمایندگان پارلمان و وکلا که درباره شرایط جسمی مرسی هشدار داده بودند را به عهده داشت.
مرسی که بود؟
محمد مرسی در سال ۱۹۵۱ در روستای عدوه در دلتای نیل در استان شرقیه به دنیا آمد. او در دانشگاه قاهره مهندسی خواند و سپس برای گرفتن درجه دکترا به آمریکا رفت. گزارشگران سی‌ان‌ان از او با عنوان «یک اسلامگرای سفت و سخت که در کالیفرنیای جنوبی تحصیل کرد» نام می‌برند. مرسی پس از شورش‌های ۲۰۱۱ بهار عربی که منجر به سرنگونی مبارک شد وارد قدرت شد و در سال ۲۰۱۲ نامزد اخوان شد. او به‌عنوان یکی از اعضای ارشد اخوان می‌کوشید تا به مردم بیشتری دسترسی داشته باشد و جذابیت‌های اندیشه اخوان را به آنها نشان دهد. اما طی مدت یک سالی که در قدرت بود، به گفته منتقدان، به یک رهبر اقتدارگرا تبدیل شد. منتقدان می‌گویند مرسی در دوره متلاطم یک ساله ریاست‌جمهوری‌اش متهم بود که به اسلام‌گرایان اجازه داده صحنه سیاسی را به انحصار خود درآورند. او به سوءمدیریت اقتصادی هم متهم شد. به تدریج مخالفت عمومی با دولت او بالا گرفت و در سالگرد شروع به‌کار او در روز ۳۰ ژوئن ۲۰۱۳ میلیون‌ها نفر در اعتراض به خیابان‌ها رفتند. اگر مرسی در سخنرانی خود بعد از پیروزی در انتخابات از ارتش این کشور ستایش کرد و گفت که به هر طریق ممکن از آن حمایت خواهد کرد اما یک سال بعد همین ارتش قانون‌اساسی را به تعلیق درآورد و ضمن دستگیری مرسی، یک دولت انتقالی اعلام کرد که منجر به این شد که مرسی آن حرکت را کودتا بخواند. عبدالفتاح السیسی که در آن زمان فرمانده ارتش بود در سال ۲۰۱۴ رئیس‌جمهور شد. این گزارشگران می‌نویسند: پس از سرنگونی مرسی، جنبش اخوان از سوی دولت نظامی ممنوع از فعالیت شد و در نهایت در اقدامی هماهنگ، دولت نظامی مصر، عربستان و آمریکا، اخوان را در فهرست سازمان‌های تروریستی قرار دادند. اخوانی‌ها معتقدند که اسلام فقط دین نیست بلکه روش زندگی است. شعار آنها «الاسلام هو الحل» بود یعنی «اسلام راه‌حل همه مشکلات است.» اخوان در ۷۰ کشور زیرشاخه‌هایی دارد اما همه آنها لزوما ذیل یک هویت مشترک فعالیت نمی‌کنند. این گروه سابقه‌ای ۸۰ ساله در تحولات سیاسی و اجتماعی مصر دارد. اخوان مخالف استفاده از ابزارهای خشونت‌آمیز برای دستیابی به اهداف خود است. اما زیرشاخه‌هایی از این گروه در گذشته مبادرت به حملاتی کردند و منتقدان می‌گویند این گروه زمینه‌ساز برخی مشکلات در کشورهای دیگر خاورمیانه شده است. در اوت ۲۰۱۳ حدود هزار نفر از مصری‌ها که عمدتا در زمره حامیان مرسی بودند طی تظاهرات و درگیری با دولت نظامی مصر کشته شدند.
ارسال نظر