«وانگ ونبین»، یکی از سخنگویان دستگاه دیپلماسی چین، در یک کنفرانس خبری با اشاره به پیروزی بایدن و معاونت اولی کامالا هریس گفت: «به آقای بایدن و خانم هریس تبریک می‌گوییم. ما به انتخاب مردم آمریکا احترام می‌گذاریم.» او افزود وزارت خارجه پیش از این اندکی تامل کرد تا نتیجه انتخابات مشخص شود و سپس پیام تبریک بدهد. این مقام وزارت خارجه چین در ادامه سخنانش افزود به حقوق، قوانین و رویه‌های آمریکا در تعیین برنده یا بازنده احترام می‌گذارد.

ترامپ هنوز رسما نتیجه انتخابات را نپذیرفته و اما و اگر می‌آورد و تیم او در حال تنظیم شکایت حقوقی و به چالش کشیدن نتیجه انتخابات است. اما این امر باعث نشده که رهبران جهان به بایدن تبریک نگویند. به نوشته گزارشگر نیویورک‌تایمز، معنای دیگر پیام تبریک رهبران جهان به بایدن این است که از نظر جهانیان بایدن برنده انتخابات است حتی اگر ترامپ نتیجه را نپذیرد. بسیاری از متحدان دموکراتیک آمریکا در جهان با بایدن صحبت کرده و به او تبریک گفته‌اند، اما چندین نفر از رهبران اقتدارگرای جهان که روابط گرمی با ترامپ در دوران ریاست او داشتند، همچنان سکوت اختیار کرده‌اند. از آن جمله‌اند «ولادیمیر پوتین»، رئیس‌جمهور روسیه و «خائر بولسانارو»، رئیس‌جمهور برزیل. در دوران ترامپ، روابط آمریکا با چین به پایین‌ترین حد خود رسید، چرا که او رویکردی تقابلی در برابر چین در زمینه‌های تجاری، فناوری، حقوق بشر و مجموعه‌ای دیگر از مسائل اتخاذ کرده بود.

ژونگ، گزارشگر نیویورک‌تایمز، افزود اگرچه لحن آمریکا در دوران بایدن ممکن است نرم‌تر شود، اما کارشناسان انتظار ندارند که بایدن به‌طور کامل سیاست‌های ترامپ را کنار بگذارد. به‌عبارت دیگر، ممکن است لحن آمریکا تا حدود نرم‌تر شود، اما کلیت استراتژی آمریکا و رویکرد تقابلی این کشور با چین دچار تغییرات بنیادین نخواهد شد. نگرش بایدن نسبت به چین در دوران اوباما و زمانی که معاون اول بود سخت‌تر شد. در مسیر رقابت‌های ریاست‌جمهوری هم بایدن رئیس‌جمهور چین را «اوباش» خواند. او گفته بود که ظهور چین «بزرگ‌ترین چالش استراتژیک» برای ایالات‌متحده و متحدانش است. کارزار انتخاباتی جو بایدن همچنین در جریان مبارزات انتخاباتی برخورد چین با اقلیت مسلمان اویغور را «نسل‌کشی» ارزیابی کرده بود. نامزد دموکرات‌ها در جریان تبلیغات انتخاباتی خود در مورد رئیس‌جمهوری چین گفته بود: «او فردی است که در کل اسکلت بدنش یک استخوان از دموکراسی هم وجود ندارد.» بایدن سال‌جاری در مقاله‌ای در فارن‌افرز نوشت: «ایالات‌متحده باید با چین سخت برخورد کند.» بایدن در حوزه‌هایی مانند سرقت مالکیت فکری از شرکت‌های آمریکایی، استفاده از فناوری‌های نظارتی آمریکایی برای تسهیل سرکوب مردم و تلاش‌های چین برای گسترش دسترسی‌اش به اقصی نقاط دنیا با ترامپ اشتراکات زیادی دارد. با این حال، بایدن برنامه‌هایی در برابر چین مطرح کرده است، اما در سخنرانی پیروزی‌اش روشن کرد که اولین اولویت او مهار کروناست.

گزارشگر نیویورک‌تایمز معتقد است که هنوز روشن نیست ترامپ در هفته‌های پایانی ریاست خود بر کاخ سفید چه برنامه‌هایی را در برابر چین به‌کار خواهد گرفت. روز پنج‌شنبه ترامپ فرمانی اجرایی صادر کرد و آمریکایی‌ها را از سرمایه‌گذاری در چندین شرکت که پیوندهایی با ارتش چین داشتند منع کرد؛ او با این کار یک گام دیگر برداشت تا اقتصاد و بازارهای آمریکا را از چین جدا سازد. اگرچه «شی‌جین‌پینگ» و دیگر مقام‌های چینی در مورد نتیجه انتخابات سکوت اختیار کردند اما رسانه‌های دولتی این کشور هیچ محدودیتی در سخن‌پراکنی علیه ایالات‌متحده نداشتند. «گلوبال تایمز»، صدای «باز»های حزب کمونیست چین، نوشت: «مردم چین نمی‌خواهند پس از انتخابات آمریکا دچار مشکل شوند.» این روزنامه افزود: «اکنون شرایط حاضر شاید دیوانه‌وارترین لحظات برای آمریکایی‌ها باشد، اما می‌دانیم که این آسیب پذیرترین لحظه آنها هم هست.» برخی مفسران ابراز امیدواری کرده‌اند که بایدن با وجود اختلافات حل نشده در برخی زمینه‌ها مانند وضعیت تایوان و جنبش دموکراسی‌خواه در هنگ‌کنگ از شدت تنش‌ها تا حدودی بکاهد. این اختلافات طی کنفرانس خبری یکی از سخنگویان وزارت خارجه چین در روز شنبه نمود آشکارتری داشت. او به سخنان مایک پمپئو که روز قبل در مورد تایوان ایراد کرده بود واکنش نشان داد. وزیر خارجه آمریکا روز پنج‌شنبه در یک مصاحبه رادیویی گفت که تایوان، به‌عنوان یک دموکراسی خودمختار، بخشی از چین نیست. تعامل آمریکا با این جزیره کوچک و فروش تسلیحات پیچیده نظامی به آن خشم مقام‌های پکن را برانگیخته است. به‌دنبال حمایت‌های آمریکا از تایوان، چینی‌ها مدتی پیش مانوری نظامی برگزار کرده و جنگنده‌های این کشور بر فراز تایوان به پرواز درآمدند.

اگرچه چین با تاخیری تقریبا ۱۰ روزه تبریک گفت، اما تا لحظه تنظیم این گزارش هنوز رهبران برخی کشورها ازجمله روسیه، کره شمالی و برزیل به بایدن تبریک نگفته‌اند. مکزیک هم از دیگر کشورهایی است که هنوز تبریک نگفته است. برخی معتقدند عدم تبریک این کشورها می‌تواند دو دلیل داشته باشد. یکی اینکه، آنها در انتظارند تا نتایج به‌طور قطعی اعلام شود. دیگر آنکه می‌ترسند مبادا تبریک آنها باعث شود ترامپ در روزهای باقی مانده در کاخ سفید اقدامات سفت و سختی علیه آنها اتخاذ کند. برخی کارشناسان گزینه دوم را ترجیح داده‌اند.

«استیون. لی مایرز» هم در گزارش دیگری در نیویورک‌تایمز در ۱۳ نوامبر نوشت، در بحبوحه بی‌تفاوتی رهبران چین به نتایج انتخابات آمریکا اما در نهایت رهبران این کشور به این نتیجه رسیدند که مهم نیست چه کسی برنده است. ایالات‌متحده همچنان موضعی مخالف در برابر ظهور چین خواهد داشت و بهتر این است که تبریک زودتر روانه کاخ سفید شود. با این حال، به نوشته این گزارشگر، رهبر چین درایت به خرج داده و کوشیده کشورش را از مخمصه نزاع با آمریکا دور سازد و تا حد امکان موانع پیش روی ظهور چین را با وجود مخالفت‌های ترامپ بردارد. چین اکنون با دولتی مواجه است که وعده داده به اندازه ترامپ سختگیر باشد. اگرچه بسیاری از تغییر در لحن آمریکا در دوره بایدن و عدول از رویکرد بعضا نژادپرستانه ترامپ استقبال می‌کنند، اما این باور در میان مقام‌های چینی وجود دارد که بعید است به سرعت سیاست‌های تقابلی آمریکا در دوران بایدن تغییر کند. به نوشته مایرز، بدون امتیازات چشمگیر از سوی دولت چین- که ظاهرا بعید است- تنش‌های بنیادین میان دو کشور به این زودی‌ها فروکش نخواهد کرد. احتمال دارد این تنش‌ها در برخی حوزه‌ها مانند تجارت، فناوری، تایوان و حقوق بشر حتی بدتر هم بشود.

با این حال، به گفته «کارل مینزنر» استاد حقوق و سیاست چین در دانشگاه فوردهام در نیویورک، «پیروزی بایدن لزوما به معنای تغییرات بنیادین در سیاست‌های محوری آمریکا در قبال چین نخواهد بود». به گفته این استاد دانشگاه «چین در مسیر حرکت به سوی حاکمیت تک‌نفره شی‌جین‌پینگ است و وی تمایل زیادی دارد تا قدرت حزب را بر امورات و مقدرات جامعه افزایش دهد». به گفته او، این ممکن است یکی دیگر از محورهای تنش میان دو کشور باشد. به‌نظر می‌رسد مقام‌های چینی ازجمله رئیس‌جمهور این کشور و دیگر مقام‌های ارشد با علم به این وضعیت، از ارسال پیام مستقیم خودداری کرده و پیام تبریک از زبان یکی از سخنگویان وزارت خارجه بیان شده باشد. اگرچه چینی‌ها خواستار کاهش تنش با آمریکا و احیای مذاکرات در برخی حوزه‌ها شده‌اند، اما برخی دیگر منتظر چالش‌های بزرگ‌تر هستند به‌ویژه در حوزه حقوق بشر و فناوری. چینی‌ها می‌ترسند بایدن در هماهنگی و همراهی با اروپایی‌ها موانعی پیش روی قدرت نظامی و اقتصادی چین بیفکند.

اخبار مرتبط