«آدام نوزیتر» در گزارش ۹ جولای برای نیویورک تایمز نوشت، در حالی که طالبان در حال پیشروی بود، نیروی هوایی افغانستان برخی مواضع این گروه را بمباران کرد. این حمله کمتر از ۲۴ ساعت پس از آن بود که پرزیدنت بایدن از تصمیم خود برای پایان دادن به حضور آمریکا در افغانستان دفاع کرد و افزود که ایالات‌متحده دیگر نمی‌تواند از پس هزینه‌های انسانی این حمله برآید. جو بایدن، رئیس‌جمهوری آمریکا در کاخ سفید اعلام کرد که ماموریت نظامی این کشور در افغانستان ۳۱ آگوست پایان خواهد یافت. او گفت: پس از ۲۰ سال حضور نظامی آمریکا در افغانستان حالا دیگر این مردم افغانستان‌اند که باید برای کشورشان تصمیم بگیرند. بایدن در ادامه سخنانش در مورد احتمال بی‌ثباتی در این کشور افزود که آمریکا دست از تلاش‌های دیپلماتیک نخواهد کشید و به حمایت از دولت افغانستان (با پول و تجهیزات) ادامه خواهد داد.

اگرچه مقام‌های طالبان در کنفرانسی در مسکو اعلام کردند که کنترل ۸۵ درصد از خاک افغانستان را به دست دارند و ماریا زاخارووا، سخنگوی وزارت امور خارجه روسیه نیز اعلام کرد که «گروه طالبان به سرعت بخش بزرگی از مناطق مرزی را اشغال کرده و در حال حاضر حدود دو سوم مرز افغانستان و تاجیکستان را کنترل می‌کند اما مقام‌های دولت افغانستان این ادعا را رد کرده و آن را بخشی از «کارزار تبلیغاتی» گروه طالبان توصیف کرده‌اند. بایدن هم ادعای طالبان را زیر سوال برده و اعلام کرد که نیروهای امنیتی افغان «به خوبی آموزش دیده، به خوبی مجهز شده‌اند و در عملیات جنگی باصلاحیت‌تر از طالبان هستند». استان قندهار که مهم‌ترین شهر و به‌عبارتی «هارتلند» منطقه پشتون در جنوب محسوب می‌شود، زادگاه طالبان طی جنگ داخلی این کشور در دهه ۹۰ بوده است. این منطقه محل تمرکز پیشروی‌های این گروه در روزهای اخیر بود. فقط در هفته گذشته شورشیان طالبان مناطق «پنجوایی» و «ژری» که دو ولایت در همسایه قندهار بودند را تصرف کردند. آنها همچنین مجموعه حملاتی را هم به ایستگاه‌های پلیس در حومه شهر انجام دادند.

گزارشگر نیویورک تایمز همچنین نوشت که در بخش غربی این کشور، شبه نظامیان طالبان دو منطقه دیگر یعنی اسلام قلعه (هم مرز با ایران) و تورغندی (هم مرز با ترکمنستان) را تصرف کردند. از دست رفتن پست‌های مرزی در استان هرات می‌تواند پرهزینه باشد؛ زیرا بزرگ‌ترین پست‌ها در کشور بودند که یک‌سوم از درآمدهای سالانه گمرک را جمع‌آوری می‌کردند که رقم آن بالغ بر ۲۸۱ میلیون دلار در سال می‌شود. به نوشته نوزیتر، گزارشگر نیویورک تایمز، در حالی که بخش زیادی از درآمد گمرکی این کشور در هرات تامین می‌شود، اما اکنون این منطقه در اختیار طالبان است و اگر اقدامی برای بازپس‌گیری آن صورت نگیرد، بخش زیادی از درآمدی که نصیب دولت افغانستان می‌شد به جیب طالبان می‌رود. اگرچه مقام‌های مرزی گمرک ایران اعلام کردند که تعاملات مرزی به حال تعلیق درآمده است، اما در مرز تاجیکستان اوضاع متفاوت است. در حالی که شیربندر خان در استان قندوز - هم‌مرز با تاجیکستان - به تصرف طالبان درآمده و دولت دوشنبه اعلام کرد که ۲۰ هزار نیروی نظامی را به مرز اعزام می‌کند، اما کامیون‌ها همچنان به تردد ادامه می‌دهند و تبادلات مرزی با آهنگ سابق ادامه دارد.

در اطراف استان هرات ده‌ها منطقه در روزهای اخیر به تصرف طالبان درآمده است. «اسماعیل‌خان»، یکی از جنگ‌سالارانی که دهه‌ها در سیاست افغانستان نقش کلیدی داشته است، اعلام کرد که ۱۵۰۰ مرد مسلح را برای دفاع از شهر به‌کار خواهد گرفت. این گزارش حاکی است که طالبان سخت درصدد است تا خود را اصلاح‌پذیر نشان دهد. همچنین در تلاش است تا خود را حاکمی کارآمد نشان دهد. «سنیم کاسه اوغلو» هم در گزارش ۹ جولای برای الجزیره نوشت: در زمانی که افسران اطلاعاتی و نظامی آمریکا به آرامی افغانستان را ترک می‌گویند، محیط امنیتی در این کشور بسیار شکننده شده است. از جمله می‌توان به فرودگاه «حامد کرزای» در کابل اشاره کرد که به مثابه دروازه ای به جهان از آن یاد می‌شود. رجب طیب اردوغان رئیس‌جمهور ترکیه تایید کرد که نظامیان این کشور حفاظت از فرودگاه بین‌المللی کابل را پس از خروج نیروهای ناتو از افغانستان بر عهده خواهند گرفت. اردوغان گفت که «در گفت‌وگوها با ناتو و آمریکا مشخص شده که ما کدام مسوولیت‌ها را برعهده خواهیم گرفت و ما این عمل را به بهترین وجه انجام خواهیم داد». به‌دنبال مذاکرات دوجانبه با رئیس‌جمهور آمریکا طی اجلاس سران ناتو در اوایل ماه ژوئن، اردوغان اعلام کرد که ترکیه می‌تواند در فرودگاه کابل بماند و حفاظت از آن را بر عهده بگیرد و به عقب‌نشینی ناتو کمک کند. البته این حفاظت به این شرط صورت می‌گیرد که ترکیه بتواند از حمایت‌های دیپلماتیک، مالی و لجستیک ایالات‌متحده برخوردار شود. مجارستان و پاکستان هم می‌توانند در این فرآیند یاری‌رسان باشند. اوایل هفته جاری مقام‌های دولت افغانستان از برنامه حفاظت ترکیه از فرودگاه کابل حمایت کرده و گفته بودند که حضور ترکیه در فرودگاه کابل در برابر حملات احتمالی طالبان بازدارنده خواهد بود.

به این منظور ترکیه برای این ماموریت پهپادها، تجهیزات دفاعی و سربازان بیشتری به افغانستان می‌فرستد. یک مقام ارشد ترکیه به رسانه‌ها گفت که «هنوز روشن نیست چه کشورهایی به این ماموریت خواهند پیوست». امنیت فرودگاه کابل برای تداوم فعالیت سفارت‌ها و نمایندگی‌های بین‌المللی حیاتی است، در حالی که اخیرا ارتش افغانستان در برابر پیشرفت‌های طالبان، بدون مقاومت جدی از بیشتر از ۱۵۰ ولسوالی عقب‌نشینی کرده‌اند. ترکیه از سال ۲۰۱۳ در کار تامین امنیت این فرودگاه همراه با سربازان آمریکایی و ناتو فعال بوده است. گروه طالبان قبلا گفته‌ بود که به تمام دیپلمات‌ها و کارمندان موسسات غیردولتی در افغانستان اطمینان می‌دهد که مورد حمله قرار نخواهند گرفت، اما حضور نیروی نظامی هیچ کشور خارجی را قبول نخواهد کرد. بنا به توافقی که ترکیه با آمریکا و ناتو کرده، ترکیه درگیر هیچ نوع عملیاتی در خارج از محوطه فرودگاه کابل نمی‌شود. به نوشته کاسه اوغلو، مقام‌های دفاعی آمریکا و ترکیه هنوز در حال مذاکره هستند. افکار عمومی ترکیه هم در این رابطه دوپاره شده است. ترکیه بیش از ۵۰۰ نیرو در افغانستان دارد و این نیروها هم در راستای ماموریت‌های غیررزمی ناتو مستقر هستند. این سربازان بر نیروهای امنیتی افغان که در حال آموزش هستند نظارت دارند و برخی از آنها برای تامین امنیت فرودگاه کرزای حضور خواهند یافت. این گزارشگر می‌افزاید، نیروهای غیر‌رزمی ترکیه روابط نزدیکی با گروه‌های قومی از جمله طالبان و دیگر جنبش‌های اسلامی در سراسر افغانستان برقرار کرده‌اند. با این حال، طالبان اعلام کرده که حضور هیچ نیروی خارجی در خاک افغانستان را نمی‌پذیرد. سهیل شاهین، سخنگوی طالبان، در ماه ژوئن گفت که «ترکیه بخشی از ناتو در ۲۰ سال گذشته بوده است و آنها هم باید خاک افغانستان را ترک گویند.» این مقام طالبان افزود: «ترکیه یک کشور بزرگ اسلامی است. افغانستان روابطی تاریخی با این کشور داشته است. امیدوارم با تاسیس دولت اسلامی جدید در افغانستان روابطمان در آینده با این کشور بهتر و نزدیک‌تر شود.»  کاسه اوغلو، گزارشگر الجزیره، می‌نویسد تحلیلگران بر این باورند که ترکیه نمی‌تواند در افغانستان دوام آورد مگر اینکه طالبان آن را بپذیرد. در پایتخت ترکیه، این فرض عمومی وجود دارد که طالبان «واقعیتی غیرقابل انکار» در افغانستان است. مقام‌های ترکیه می‌گویند: طالبان همان گروه ۲۰ سال پیش نیست و تغییر کرده است. «حکمت ستین»، معاون سابق نخست‌وزیر ترکیه و نماینده ارشد غیرنظامی سابق ناتو در افغانستان، می‌گوید با وجود این ادعا که طالبان تغییر کرده اما «مقدار» و «میزان» این تغییر مشخص نشده و معلوم نیست این گروه «چقدر» تغییر کرده است. او به الجزیره می‌گوید: «در حالی که جناح سیاسی طالبان مشتاق مصالحه است، اما جناح نظامی به‌دنبال پیروزی نظامی است.» او تاکید کرد که افغانستان نیازمند حمایت است و هر دولتی در کابل باید مورد شناسایی بین‌المللی قرار گیرد. «مسعود حاکی کاسین»، استاد روابط بین‌الملل، هم می‌گوید ترکیه و طالبان با هم کنار خواهند آمد «زیرا در دیپلماسی هیچ غیرممکنی وجود ندارد».  سفارت آمریکا در کابل برنامه‌ای برای کاهش اساسی کارکنانش در مجتمع بزرگ این سفارت در صورت وخیم شدن وضع امنیتی در نظر گرفته است.

اخبار مرتبط